Morgunblaðið - 24.07.2012, Blaðsíða 19

19
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 24. JÚLÍ 2012
Björg í bú Sumar hafnir landsins hafa verið fullar af makríl að undanförnu og veiðimenn eins og Heiður Þrastardóttir, sjö ára, og Sjöfn Þrastardóttir, fjögurra ára, láta ekki segja sér það tvisvar.
Eggert
Makríll skilaði þjóðarbúinu
rúmum 24 milljörðum króna í út-
flutningsverðmæti á síðasta ári.
Makríllinn kemur í íslenska fisk-
veiðilögsögu og eykur þyngd sína
um 650 þúsund tonn, samkvæmt
orðum sjávarútvegsráðherra
Steingríms J. Sigfússonar í
Fréttablaðinu þann 9. júlí.
Forveri Steingríms J. í emb-
ætti sjávarútvegsráðherra, Jón
Bjarnason, ákvað að makrílkvóti
Íslands skyldi vera 145 þúsund
tonn í ár. Ákvörðun Jóns var tek-
in í ágreiningi við Evrópusam-
bandið sem heldur fram rétti
írskra og skoskra sjómanna að
veiða makrílinn. Íslensk stjórn-
völd hafa haldið fram þeirri kröfu
að um 16 til 18 prósent af heild-
armakrílkvóta komi í hlut okkar.
Evrópusambandið telur hæfilegt
að Ísland fái 3 til 5 prósent kvót-
ans.
Skipti út samningamanni
Íslands til að friða ESB
Áður en Steingrímur J. Sigfús-
son settist í stól sjávarútvegs-
ráðherra um síðustu áramót var
fast haldið á hagsmunum Íslands í makríldeil-
unni við Evrópusambandið. Þrautreyndur
samningamaður okkar, Tómas H. Heiðar þjóð-
réttarfræðingur, leiddi samninganefnd Ís-
lands. Eftir að Steingrímur J. tók við af Jóni
Bjarnasyni sem sjávarútvegsráðherra var um-
boð Tómasar afturkallað og nýr formaður
samninganefndarinnar skipaður. Í erlendum
fjölmiðlum, t.d. www.fishingnewseu.com, var
haft eftir sendiherra Íslands í Bretlandi, Bene-
dikt Jónssyni, að breyting á formennsku samn-
inganefndar Íslands væri merki um aukinn
„samningsvilja“ af hálfu íslenskra stjórnvalda.
Benedikt sendiherra átti fund í London með
breskum þingmönnum fyrir rúmum mánuði,
þann 13. júní, til að kynna breyttar áherslur ís-
lenskra stjórnvalda gagnvart Evrópusam-
bandinu. Ríkisstjórnin hefur ekki kynnt ís-
lenskum almenningi hvað það felur í sér fyrir
þjóðina að Steingrímur J. vill friða Evrópu-
sambandið. Um eitt þúsund manns hafa at-
vinnu af makrílveiðum hér á landi
og skyldi ætla að það fólk ætti
kröfu á upplýsingum frá stjórn-
völdum sem varða lifibrauðið.
Náinn samherji Steingríms J.,
Árni Þór Sigurðsson, þingmaður
VG og formaður utanríkismála-
nefndar, skrifaði grein í vefritið
Smuguna um makríldeiluna
skömmu eftir fundinn í London.
Þar segir Árni Þór að væntan-
legir samningar við Evrópusam-
bandið verði að taka mið af
„verndunarsjónarmiðum“. ESB-
sinninn Árni Þór lætur þess óget-
ið að um 80 prósent af fiskistofn-
um Evrópusambandsins eru of-
veiddir. Þegar Evrópusambandið
talar um „verndun“ í viðræðum
við Íslendinga er meining sam-
bandsins sú að vernda makrílinn
fyrir veiðum Íslendinga svo að
sjómenn í ESB-ríkjum fái meira í
sinn hlut.
ESB-umsóknin er strand
meðan makríldeilan er óleyst
Ástæða þess að Steingrímur J.
er jafn viljugur og raun ber vitni
að þýðast Evrópusambandið er
að ESB-umsókn Íslands er
strand á meðan makríldeilan er
óleyst. Strax árið 2010 var öllum
ljóst að ESB-umsókn Samfylkingarhluta ríkis-
valdsins væri komin í gíslingu. Þá um haustið
sendu þrír framkvæmdarstjórnarmenn ESB
íslenskum ráðherrum bréf vegna makríldeil-
unnar. Maria Damanaki sjávarútvegsstjóri,
Stefan Füle stækkunarstjóri og Karel de
Gucht viðskiptamálastjóri skrifuðu sameig-
inlega undir bréfið til að leggja áherslu á
tengsl ESB-umsóknarinnar og deilunnar um
makrílveiðar.
Evrópusambandið hótar Íslendingum við-
skiptaþvingunum ef við gefum ekki eftir. Und-
ir þessum kringumstæðum ættu íslensk
stjórnvöld að standa í lappirnar og afturkalla
ESB-umsóknina. En því er ekki að heilsa.
Öðru nær: á næsta samninganefndafundi um
makríldeiluna, sem verður í haust, verður að
öllum líkindum tilkynnt um uppgjöf ríkis-
stjórnar Íslands fyrir Evrópusambandinu.
Eftir Ásmund Einar
Daðason
»Makríll skil-
aði þjóðar-
búinu 24 millj-
örðum á síðasta
ári. Íslensk
stjórnvöld eiga
að standa í lapp-
irnar þegar
ESB hótar þjóð-
inni viðskipta-
þvingunum.
Ásmundur Einar
Daðason
Höfundur er alþingismaður Framsóknarflokksins.
Er Steingrímur J. að
gefa eftir í makríldeil-
unni við ESB?
Kreppan í Evrópu er þegar
farin að taka sinn toll hjá ís-
lenskum útflytjendum sem
selja vöru sína inn á evrusvæð-
ið. Fréttir berast af því að
vöruverð hafi lækkað og tregða
sé með greiðslur frá við-
skiptavinum. Þannig eru erf-
iðleikar evrusvæðisins líka
orðnir að vanda þeirra sem
eiga viðskipti við fyrirtæki í
þeim löndum sem búa við evr-
una.
Forystumenn ESB sitja slímusetur á
fundum til þess að finna lausn á þeim alvar-
lega vanda sem efnahagsvandinn á evru-
svæðinu hefur skapað og allir eru sammála
um að enn sjáist ekki til lands.
Viðbúnaður vegna evruvandans
Íslensk stjórnvöld virðast vera farin að
gera sér grein fyrir alvöru málsins gagnvart
okkur. Illugi Gunnarsson hafði frumkvæði
að sérstakri umræðu um stöðu evrunnar og
áhrif evruvandans á þróun Evrópusam-
starfsins á Alþingi hinn 12. júní sl. þar sem
Steingrímur J. Sigfússon efnahags- og við-
skiptaráðherra var til andsvara. Í þeirri um-
ræðu sagði ráðherrann m.a:
„Varðandi viðbúnað okkar að öðru leyti
hefur verið farið yfir hann allan saman. Ráð-
herranefnd um efnahagsmál fylgist reglu-
lega með framvindu mála. Seðlabankinn og
Fjármálaeftirlitið á grundvelli síns sam-
starfssamnings gera það sömuleiðis. Umboð
nefndar um fjármálastöðugleika hefur ný-
lega verið endurnýjað á grunni nýrrar verk-
lýsingar. Stýrihópur um losun gjaldeyr-
ishafta hefur komið saman og fjallað um
málið og lögð er almennt áhersla á að vakta
stöðuna eins vel og kostur er.“
Eftirlitsstofnanir ræstar út
Þetta er athyglisvert. Það sem ráðherrann
er einfaldlega að segja er þetta: Íslensk
stjórnvöld telja að það þurfi sérstakan við-
búnað þar sem evran sé orðin sjálfstæður
áhættuþáttur fyrir Ísland. Fyrir vikið sé
verið að ræsa út eftirlitsstofnanir okkar,
Seðlabankann og fjármálaráðuneytið. Um-
boð nefndar um fjármálastöðugleika hafi
verið endurnýjað á grundvelli nýrrar verk-
lýsingar, væntanlega til þess að geta sér-
staklega fylgst með þróun mála á evrusvæð-
inu. Stýrihópur um losun gjaldeyrishafta
hafi rætt málið og þessi staða sé
því sérstaklega vöktuð.
Þetta þarf ekki að koma
nokkrum manni á óvart. Þetta
gera aðrar þjóðir líka, enda er
það almenn skoðun að staðan á
evrusvæðinu skapi sjálfstæða
áhættu fyrir önnur ríki og raun-
ar fyrir allan heimsbúskapinn.
Sérstakur áhættuþáttur
Þjóðir heimsins telja sem sagt
stöðuna á evrusvæðinu skapa
sérstakan vanda og íslenska rík-
isstjórnin býr til viðbúnaðar-
áætlanir vegna ástandsins. En á sama tíma
freista íslensk stjórnvöld þess alla daga að
koma okkur inn á það efnahagssvæði sem
þau þó telja sérstakt áhættusvæði og kalla á
viðbúnaðaráætlanir. Þetta er í rauninni al-
gjörlega óskiljanlegt.
Við Íslendingar þekkjum viðbúnaðaráætl-
anir sem gerðar eru vegna hættu af margs
konar náttúruvá. Kjarni slíkra áætlana er að
forða fólki sem lengst burt frá slíkum svæð-
um. Engum dytti að minnsta kosti í hug að
þangað ættu menn sérstaklega að leggja leið
sína eða að stjórnvöld hvettu þegna sína sér-
staklega til þess.
Vaktstöð vegna efnahagsástandsins
á evrusvæðinu
En í þessu máli hegða íslensk stjórnvöld
sér hins vegar með algjörlega óskiljanlegum
hætti. Þau eru í öðru orðinu önnum kafin við
gerð viðbúnaðaráætlana vegna mögulegra
efnahagslegra hamfara á evrusvæðinu og
eru í rauninni að setja á laggirnar einhvers
konar vaktstöðvar í því sambandi. Á hinn
bóginn strita þau daga langa við að senda
þjóðina inn á þetta efnahagslega hættu-
svæði, með aðildarumsókninni að ESB. Og
þegar að því máli kemur er engan bilbug að
finna. Þar vinna og tala stjórnarflokkarnir,
VG og Samfylking sem einn maður og láta
sem ekkert sé.
Eftir Einar Kristin
Guðfinnsson
» Þjóðir heimsins telja sem
sagt stöðuna á evrusvæð-
inu skapa sérstakan vanda og
íslenska ríkisstjórnin býr til
viðbúnaðaráætlanir vegna
ástandsins.
Einar Kristinn
Guðfinnsson
Höfundur er alþingismaður.
Þjóðinni stefnt inn á
efnahagslegt hættusvæði