Helgafell - 01.04.1943, Side 51

BÓKASÖFNUN OG BÓKAMENN
187
hátt ættargripir og farið með þær eins og helga dóma. Bjargaðist fjöldi bóka
þannig frá glötun, ef ekki var þá fundið upp á því að heimta þær að lokum
með sér í líkkistuna.
Margir, er áttu fátt bóka, gættu þeirra af alúð, en því miður eru flestir
þeirra horfnir í gleymsku, og hinna, sem enn er minnzt, verður ekki heldur
hægt að geta í svo stuttu máli sem þessu. Verður því aðeins stiklað á stóru,
og þeirra einna getið, sem eignazt hafa stærri söfnin, og þá aðallega söfn
prentaðra bóka. Vandi er á að setja rétt merki þar á milli, hverra eigi að
geta og hverjum að sleppa. Veit ég ekki heldur glögg deili á bókaeign ís-
lendinga fyrrum og nú og gleymi ef til vill nokkrum, er mátt hefði geta fyrr
en sumra, sem hér eru taldir. —
II.
Af íslenzkum bókamönnum minnist ég fyrst Brynjólfs bisJ^ups. Mun hann
raunverulega hafa verið bókasafnari. Vinagjafir til hans voru forn handrit,
eins og til dæmis Flateyjarbók, og sýnir það, að honum hafa verið slíkar
gjafir kærkomnar. Þá er og sagt, að hann hafi átt eina og síðasta eintakið
af GuÖspjallamönnum, bók þeirri, er Jón biskup Arason lét prenta á Breiða-
bólsstað í Vesturhópi. Enn eru til ýmsar bækur úr búi hans, í söfnum og
einstakra manna eigu. Þess er getið, að hann hafi geymt bækur sínar í kirkju,
en látið binda þær upp, vegna þess að mýs sóttu mjög í bækurnar, og kenndi
hann því um, að límið, sem notað var, hefði verið hrært úr hveiti, og lét
hann því nota annað lím, sem ekki var músum jafn lostætt. Bækur, sem ég
hef séð, og hann hefur látið binda inn í alskinn, eru ekki snyrtilega bundnar.
Voru bækur þær, sem Guðbrandur biskup lét binda inn á Hólum, miklu betur
bundnar. Þó lét Brynjólfur þrykkja á skinnið á bókaspjöldunum og meðal
annars þrykkja þar bókmerki sitt LL (LL = lupus loricatus: Úlfur brynjaður
= Brynjúlfur). Má vafalaust telja, að bókasafn Brynjólfs biskups hafi verið hið
bezta hér á landi í hans tíð. — Næstur á eftir Brynjólfi biskupi kemur hinn
fiægi bóka- og handritasafnari Árni Magnússon, en þar sem hann var maður
búsettur erlendis og bókasafnið ílentist þar, skal ekki fjölyrða um það. Þess
vil ég þó geta, að Árni hefur verið næstur eða jafn snjall Jóni SigurÓssyni
við íslenzka bókasöfnun, að ég ekki tali um handritasöfnun hans. Á 17. öld
voru einstaka menn, er söfnuðu íslenzkum bókum, og þó aðallega handritum,
fyrir útlendinga, einkum fyrir Svía og nokkuð fyrir Dani, en um þá verður hér
ekki frekar rætt.
Á átjándu öld eru nokkrir hérlendir menn, sem hafa átt töluverð bóka-
söfn, en mikið af því voru handritasöfn. Páll lögmaður Vídalín mun hafa átt
töluvert bókasafn, og þótt prentaðar íslenzkar bækur væru þar ekki miklar
að vöxtum, hefur handritasafn hans verið allmikið, og margt af því komið
frá tengdaföður hans, Magnúsi digra í Vigur. Jón ÞorJielsson SJ^álhoItsslióIa-