Helgafell - 01.04.1943, Page 81

DÝRTÍÐARMÁLIN
217
Almenningur var orðinn sárleiÖur á
stjórnmáladeilunum. DýrtíSin magnað-
ist, útfluttar afurSir hrukku ekki til fyr-
ir innflutningnum. Smábátaútvegurinn
dróst saman, hraSfrystihúsin stöSvuS-
ust. AtvinnuleysiS skaut upp kollinum
í smáþorpunum úti á landi, setuliSs-
vinnan minnkaSi og horfurnar voru
slíkar, aS fólkiS horfSi meS ugg fram
í tímann, ekki sízt er togaraflotinn
hætti siglingum líka.
BlöSin höfSu óspart bannfært dýrtíS
og verðbólgu, hvert á sína vísu, eftir
því hver flokkanna átti í hlut, því að
allt var hinum aS kenna. Allir voru
sammála um, að dýrtíðarmálin væru
mál málanna. HiS nýkjörna Alþingi
yrði aS leysa þau á þann veg, aS þjóS-
in gæti búiS viS nokkurt öryggi í at-
vinnumálum og fjármálum framvegis.
Ótti almennings við vaxapdi dýrtíð
var orðinn ískyggilega mikill og kom
greinilega fram í sívaxandi vörukaup-
um vegna trúleysis á gildi peninganna,
enda hafði kaupmáttur þeirra gagnvart
vísitölunauðsynjum rýrnað um nálega
50% frá ársbyrjun til ársloka.
Þegar ljóst var að Alþingi gat ekki
myndaÖ stjórn, brauzt út mikil gremja
meðal almennings, er taldi sig svikinn
af fulltrúum sínum. Alþingismennirnir
hlutu þungt ámæli manna á meÖal.
Háværar raddir voru uppi um það, að
réttast væri að senda þingiö heim og
stjórna landinu án þess til stríðsloka.
En bágt á ég með að trúa því, að
þeir, sem þannig töluSu, hafi gert sér
Ijóst, hvaS þeir voru aS segja, því aS
slík orS fela í rauninni í sér ósk um
einræði í einhverri mynd. Þó sýnir
þetta, aS mælirinn var fullur, og lýð-
ræðið okkar má gæta sín, nema breyt-
ing verði á til batnaÖar.
Utanþingsst j órnin
og Alþingi.
Þegar utanþingsstjórnin tók viS um
miðjan desember, var jarðvegurinn sá,
sem lýst hefur veriS. ForsætisráSherra
lýsti yfir því, aS stjórnin mundi gera
lausn dýrtíðarmálsins aS höfuðverkefni
sínu. Alþingi tók stjórninni vel í fyrstu
að því leyti, að þaS afgreiddi lögin um
stöðvun vöruverÖs á einum degi. Al-
menningur beinlínis fagnaði stjórninni
og gerði sér vonir um, aS áform hennar
mundu vel takast. Ég álykta þetta af
viðtölum viS fjölda manna, og ég full-
yrði, að þá hafi almenningur fúslega
viljaS greiÖa nokkur iðgjöld, til aS
tryggja öryggi sitt í framtíðinni.
Eftir áramótin lagði stjórnin fyrir
þingið þrenn frumvörp: Um innflutn-
ing og gjaldeyrismeðferS, um verðlag
og um húsaleigu. Frumvörpin lágu all-
lengi fyrir þinginu, unz þau hlutu af-
greiðslu, hið fyrsta frá 5. til 16. janúar,
hið annaS frá 20. janúar til 10. febrúar,
en húsaleigufrumvarpið frá 16. janúar
til 6. apríl. UmræSurnar voru að ýmsu
leyti athyglisverðar. Fyrstu frumvörpin
tvö fólu í sér ákvæði um víðtækt eftir-
lit með innflutningi, notkun farmrýmis,
úthlutun gjaldeyris og ákvörðun verð-
lags. Þarna var um að ræða fyrstu
varanlegu dýrtíðarráSstafanirnar, sem
stjórnin lagSi til, aS gerðar yrðu. Undir-
tektir þingsins voru dræmar. Frum-
varpiS um innflutning og gjaldeyris-
meðferS var samþykkt út úr neðri deild
meS 18 atkvæðum, en 35 þingmenn
eru í deildinni. Frumvörpin voru sam-
þykkt lítt breytt, en umræðumar leiddu
í ljós, aS þingmönnum var ekki um
þaS gefiÖ aS fá stjórninni mikil völd í
hendur og lögðu flokkarnir mikiS kapp
á, aS þeir hefðu sinn manninn hver í
viðskiptaráði, en stjórnin réði þeim