Kjarninn - 07.08.2014, Blaðsíða 37

03/05 álit
verðbólga og verðtrygging
Krónan veldur einnig hærri verðbólgu. Verðbólgan er mikil
af því að við erum með litla og veika mynt. Á síðustu 60 árum
hefur verðbólga verið um það bil 16% að meðaltali og verðlag
á Íslandi hefur sexfaldast frá árinu 1986. Verðbólga hefur
einnig valdið því að kaupmáttur hefur rýrnað afar mikið
síðustu áratugi. Á síðasta aldarfjórðungi hefur kaupmáttur
einungis aukist um 25-30% á meðan laun hafa hækkað um
355%. Frá árinu 1989 hafa því 92% launahækkana á Íslandi
brunnið upp í verðbólgu.
Hrun krónunnar árið 2009 tvöfaldaði lán í erlendum
gjaldmiðlum og hækkaði verðtryggð húsnæðislán um tugi
prósenta, vegna þess að verðbólgan rauk af stað við gengis-
hrunið. Ímyndum okkur ef skuldir heimila hefðu lækkað um
20% árið 2009. Þá hefði 40 milljóna króna lán farið niður í 32
milljónir. Út af verðbólgunni væri þetta lán hins vegar komið
upp í rúmlega 40 milljónir í dag.
Verðtryggingin er afleiðing af krónunni, verðtryggingin
er þannig óhjákvæmilegur fylgifiskur krónnunar. Það er
helst í vanþróuðum ríkjum, sem búa við óstöðugan gjaldmiðil
og mikla verðbólgu, sem almenn verðtrygging tíðkast. Fólk
treystir sér hins vegar ekki til þess að lána peninga hérlendis
nema lánin séu verðtryggð eða með mjög háum vöxtum
vegna þess að það er svo mikil sveifla í hagkerfinu. Það
er því ólíklegt að mikill áhugi sé á að gera langtímasamn-
inga í viðkomandi mynt án verðtryggingar. Það að dæma
verðtryggingu ólöglega leysir ekki lánavanda heimilanna,
lánavandinn mun einfaldlega breytast og ekki endilega til
hins betra.
gengissveiflur og gjaldeyrishöft
Gjaldeyrishöft kallast þau höft sem ríkið setur á gjaldeyrinn.
Þetta þýðir að erlendir fjárfestar mega einungis taka ákveðna
upphæð af peningum úr landinu. Þetta fælir erlenda fjárfesta
og veldur meðal annars því að hér á landi er fjárfesting nú
í sögulegu lágmarki. Höftin hindra það að fjármunir séu
nýttir þar sem þeirra er mest þörf og valda því að innlendur