Morgunblaðið - 14.08.2012, Blaðsíða 17

17
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 14. ÁGÚST 2012
Asíuferð Kona gengur fram hjá myndum á ljósmyndasýningu Baldurs Kristjánssonar á Skólavörðustígnum í Reykjavík. Baldur tók myndirnar á ferðalagi um Asíulönd fyrir tveimur árum.
Styrmir Kári
Þegar stjórnarflokkarnir
samþykktu að leggja fram um-
sókn um aðild að ESB á vor-
mánuðum ársins 2009 var tekið
fram að mikið lægi á að ljúka
afgreiðslu málsins á Alþingi því
Svíar færu með forystu í ESB
og þeir væru líklegir til að flýta
upphafi viðræðna við Ísland.
Það myndi tryggja aðild-
arsamning á kjörtímabilinu.
Með tímanum hefur komið æ
betur í ljós að þetta voru hent-
irök þess tíma, í raun lá ekkert á afgreiðslu
Alþingis á málinu, heldur þurfti að koma
óþægilegu máli í farveg.
Fullyrt var að þar sem Ísland væri þegar
aðili að EES-samningnum mætti gera ráð
fyrir því að viðræðurnar gengju hratt fyrir
sig. Rúmt ár leið frá afgreiðslu Alþingis á til-
lögunni þar til formlegar viðræður Íslands og
ESB hófust í júní 2010. Á Alþingi samþykkti
meirihlutinn síðan að svonefnd ráðgefandi
þjóðaratkvæðagreiðsla færi fram þegar nið-
urstaðan lægi fyrir. Almennt var ráð fyrir því
gert að sú atkvæðagreiðsla færi í síðasta lagi
fram árið 2012.
EES þjóðir hafa
samið á einu ári
Þegar rætt er um framgang viðræðna Ís-
lands og ESB er nærtækt að horfa til þess
tíma sem það hefur tekið aðrar EES þjóðir
að ljúka viðræðum. Austurríkismenn, Finnar
og Svíar hófu viðræður við ESB í febrúar
1993 og luku þeim 30. mars ári síðar. Norð-
menn sóttu um aðild að ESB í nóvember
1992. Formlegar viðræður hófust í apríl 1993
og þeim var lokið í apríl 1994.
Öll EES-ríki hafa því lokið við-
ræðum við ESB á einu ári. Nú
hafa viðræður Íslands við ESB
hins vegar staðið í rúm tvö ár og
enginn heldur því fram að hægt
sé að ljúka viðræðum fyrir næstu
kosningar, en þá munu viðræður
Íslands hafa staðið í tæp þrjú ár.
Vissulega eru aðstæður að ein-
hverju leyti ólíkar, bæði hjá ESB
og okkur sem umsóknarríki, en
allt var það fyrirséð þegar lagt
var af stað og augljóst að annað
veldur töfunum.
Handritið gekk aldrei upp
Meginástæðan fyrir því að viðræður Ís-
lands ganga mun hægar en hjá öðrum EES-
þjóðum er sú að þær hafa í raun aldrei verið
annað en hluti af pólitískum hrossakaupum.
Einshvers konar farsi með formenn stjórn-
arflokkanna í aðalhlutverkum. Annar heldur
að hann sé að ljúka samningi, hinum er alveg
sama og gerir einingis það í málinu sem dug-
ar honum til að þræða jafnvægið milli friðar í
eigin flokki og friðar við hinn stjórnarflokk-
inn. Alls kyns orðaleikir eru notaðir til að
halda áfram að flækja söguþráðinn en nú er
svo komið að fléttan gengur ekki upp og það
stefnir í uppgjör.
Þeir sem lásu handritið í upphafi sáu að
þetta gat ekki farið vel, því það stendur skrif-
að í greinargerð með þingsályktunartillögu
um aðildarviðræður að ,,málsaðilar“ áskildu
sér rétt til að mæla með (Samfylking) eða
berjast gegn (VG) niðurstöðu samninga-
viðræðna, enda væru margvíslegir fyrirvarar
settir við málið.
Augljóst er að sá sem ætlar sér að berjast
gegn heildarniðurstöðunni hefur að sjálf-
sögðu einnig í huga að berjast gegn nið-
Eftir Bjarna Benediktsson
Viðræður í öngstræti
haldandi viðræður munu að óbreyttu aldrei
leiða til niðurstöðu um samning. Yfirlýsingar
ráðherra og stjórnarþingmanna undanfarna
daga eru til vitnis um að fleiri og fleiri eru að
átta sig á þessu.
Hugmyndin um ráðgefandi þjóðaratkvæði
um samning sem hvorki þing né ríkisstjórn
styður er ekki annað en tálsýn. Því má ekki
gleyma að málið snýst ekki eingöngu um af-
stöðuna okkar megin við samningaborðið.
Hvers vegna ætti framkvæmdastjórn ESB að
leggja eitthvað á sig í viðræðum við Ísland,
koma til móts við kröfur í einstökum köflum,
sem síðan þarf að réttlæta og fá stuðning við
í hverju og einu 27 aðildarríkja ESB, ef rík-
isstjórn Íslands og Alþingi er ekki að baki
niðurstöðunni? Auðvitað verður slíkur samn-
ingur aldrei gerður.
Stöðva ber viðræðurnar
Kominn er tími til að horfast í augu við
þessa augljósu stöðu og hætta frekari fund-
arhöldum um málið með tilheyrandi kostnaði
og álagi á stjórnkerfið og Alþingi. Nú þegar
hefur utanríkismálanefnd haldið á sjöunda
tug formlegra funda um málið og í allt eru
fundirnir því líklega nálægt hundraðinu
ásamt utanlandsferðum. Þá á eftir að telja
fundina í öllum hinum nefndum þingsins að
ekki sé minnst á embættismannafundina og
ferðirnar. Rétt er að minna á að stórir kaflar
á borð við sjávarútvegskaflann hafa enn ekki
komist á dagskrá.
Hið eina rétta við núverandi aðstæður er
að stöðva viðræður við ESB. Annað væri
ákvörðun um að halda sjónarspilinu áfram,
með gríðarlegu álagi á þingið og stjórnkerfið
þegar önnur mikilvægari mál bíða.
urstöðunni í hverjum kafla fyrir sig. Sam-
kvæmt því hafa Jón Bjarnason og nokkrir
aðrir þingmenn VG starfað og framgangur
viðræðna hefur meðal annars mótast af því.
Fylgispekt á takmörk
Í samsteypustjórnum er við því að búast að
helstu samstarfsmenn forystu stjórnarflokk-
anna sjái í gegnum fingur sér með einstaka
stefnumál til að tryggja framgang annarra
mikilvægra mála. Að jafnaði eru menn þó
ekki til viðræðu um grundvallarstefnumál.
Auk þess eru fyrir því takmörk hve langt slík
fylgispekt getur gengið. Væntanlega trúðu
ýmsir þingmenn VG að málinu yrði lokið með
þjóðaratkvæðagreiðslu sem felldi samning í
síðasta lagi 2012. Nú blasir önnur mynd við
og það styttist í að gera þarf kjósendum
reikningsskil. Þess vegna stíga þeir nú hver
af öðrum fram og segja þurfa að ,,endurmeta
stöðuna“.
Engar líkur á samningi
Í landinu er hvorki ríkisstjórn né meiri-
hluti á Alþingi sem hefur skýra stefnu um
inngöngu í ESB. Það er því óhætt að full-
yrða, m.a. í ljósi fenginnar reynslu, að áfram-
Bjarni
Benediktsson
» Í landinu er hvorki ríkis-
stjórn né meirihluti á Al-
þingi sem hefur skýra stefnu
um inngöngu í ESB. Það er því
óhætt að fullyrða, m.a. í ljósi
fenginnar reynslu, að áfram-
haldandi viðræður munu að
óbreyttu aldrei leiða til niður-
stöðu um samning.
Höfundur er formaður
Sjálfstæðisflokksins.
sjálfsögðu verður
spurt um trúverð-
ugleikann í þeirri um-
ræðu.
Að fá fyrir-
gefningu og
bæta ráð sitt
Menn munu vafa-
laust reyna að ná fyr-
irgefningu kjósenda
VG og þjóðarinnar í
ESB-málinu m.a. með
því að ganga berfættir
milli höfuðkirkna
landsins.
Slíkt gerði Sturla Sighvatsson
forðum í Róm og „lét hýða sig til
blóðs fyrir kirkjudyrum“ til að fá
fyrirgefningu synda sinna og ná
sáttum við kaþólska kirkjuhöfð-
ingja landsins. Áhorfendum fannst
mikið til um. Reyndar kom hann
Ég fagna því að ráðherrar VG,
þær Katrín Jakobsdóttir og Svan-
dís Svavarsdóttir, hafa nú áttað sig
á því að ESB-umsóknin var feigð-
arflan fyrir VG frá upphafi. Báðar
lýstu þær efasemdum sínum um
aðildarferlið að ESB í kvöld-
fréttum útvarps hinn 11. ágúst sl.
Undir það hafa nú fleiri þingmenn
VG tekið. Ég hef lagt fram þá
kröfu að umsóknin verði aft-
urkölluð.
VG hefur fært miklar fórnir til
þess eins að þóknast Samfylking-
unni í þessu eina baráttumáli henn-
ar. Meirihluti þingflokks VG hefur
því miður stutt öll þau skref sem
hingað til hafa verið stigin í að-
ildar- og aðlögunarferlinu að ESB
og nú síðast fyrir tæpum tveimur
mánuðum með því að samþykkja
að þiggja aðlög-
unarstyrkina sem
ESB bauð til að greiða
fyrir og undirbúa að-
ildina.
Þrengt að
formanninum
Lítið hefur breyst í
ESB-málinu frá því
fyrr í sumar. Aðlög-
unarferlið að ESB
heldur áfram en jafn-
framt breikkar bilið
milli grasrótarinnar og
þeirra forystumanna VG sem ýta á
eftir þessu ferli.
Svo sannarlega er gott því fleiri
félaga minna í VG sem hafa stutt
umsóknina með ráðum til þessa
skuli nú ætla að sjá að sér og telji
að endurskoða þurfi málið í heild
sinni. Orð eru til alls fyrst en að
svo við á heimleiðinni í Noregi og
sór konungi hollustueiða sem er
önnur saga. Hér sem fyrr munu
verkin tala. Það ber í sér feigð fyr-
ir VG að ætla að ganga til kosninga
með þetta mál opið og ófrágengið.
Þetta skilja sem betur fer æ fleiri
og fleiri.
Umsóknin verði afturkölluð
Að tillögu ríkisstjórnar Samfylk-
ingar og Vinstri grænna samþykkti
Alþingi að sækja um aðild að ESB.
Ég var því andvígur og fleiri þing-
menn VG greiddu einnig atkvæði
gegn þeirri tillögu á þingi enda
gekk sú samþykkt þvert gegn
stefnu VG og þeim loforðum sem
ég og fleiri frambjóðendur gáfum
fyrir kosningar. Því var jafnframt
hafnað á Alþingi að þjóðin greiddi
atkvæði um það fyrst hvort haldið
skyldi út í vegferð aðlögunar og að-
ildar. Það er mikilvægt að Alþingi
afturkalli umsóknina og tryggi að
ný umsókn verði ekki send nema
að þjóðin hafi veitt samþykki sitt í
þjóðaratkvæðagreiðslu. Tillaga
þess efnis liggur nú fyrir Alþingi.
Efndir fylgi orðum í ESB-umræðunni
Eftir Jón Bjarnason
Jón Bjarnason
» Lítið hefur breyst í
ESB-málinu frá því
fyrr í sumar. Aðlögun-
arferlið að ESB heldur
áfram en jafnframt
breikkar bilið milli gras-
rótarinnar og þeirra for-
ystumanna VG sem ýta
á eftir þessu ferli.
Höfundur er alþingismaður.