Morgunblaðið - 21.12.2012, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 21. DESEMBER 2012
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Fjárlög ársins2013 hafa
verið samþykkt.
Margt er mjög
gagnrýnisvert við
þessi fjárlög, bæði
aðdraganda þeirra og end-
anlega útfærslu. Um þau er
þó eitt gott að segja sem ekki
skyldi vanmetið; þetta eru
síðustu fjárlög núverandi rík-
isstjórnar.
Í fern fjárlög í röð hefur
ríkisstjórnin hækkað skatta
og er enn ótrúlega fundvís á
nýjar leiðir í þeim efnum.
Fengi hún fleiri tækifæri
mætti ganga að því vísu að
hún héldi skattahækkununum
áfram.
Jafn oft hefur
ríkisstjórnin
gengið frá fjár-
lögum sem eru
fullkomlega
óraunsæ sem hef-
ur þýtt að hallinn á rekstr-
inum hefur orðið mun meiri
en fjárlögin hafa gert ráð fyr-
ir. Nú þegar er augljóst að
svo verður um þessi nýsam-
þykktu fjárlög.
Helsti talsmaður ríkis-
stjórnarinnar í ríkisfjár-
málum telur nú sem fyrr að
fjárlögin muni vekja aðdáun
um gervalla heimsbyggðina.
Sú veruleikafirring er jafn al-
varlegur efnahagsvandi og
hann er óvenjulegur.
Ríkisfjármálin hafa
nú verið sett í
kosningabúning}
Fjárlög 2013
Nú eru Írar„teknirvið for-
mennskunni“ í
ESB. Þar er skipt
um „formennsku-
ríki“ á 6 mánaða
fresti. Það er hluti
af sýndarveruleika
sem iðkaður er innan sam-
bandsins, til að láta líta út eins
og einhver önnur ríki en Þýska-
land og Frakkland hafi einhver
raunveruleg áhrif innan þess.
Formennskuríkið heldur fundi
þegar það tekur við og upplýsir
hvað það er sem formennsku-
ríkið ætlar að leggja áherslu á
næstu 6 mánuðina og hefur haft
sína embættismenn sveitta og
svefnlausa í að vinna að 24
mánuðina þar á undan.
Þessi leikaraskapur kemur
Íslendingum svo sem ekkert
við sem betur fer og gerir þeim
lítið til. Nema helst núna þegar
Ísland er í svokölluðu „aðild-
arferli“, þá sér íslenska utan-
ríkisráðuneytið um að hafa smá
jólagleði á 6 mánaða fresti þeg-
ar hið nýja formennskuríki tek-
ur við. Þá eru birt viðtöl við
utanríkisráðherra viðkomandi
formennskuríkis sem upplýsir
jafnan og með nákvæmlega
sama orðalagi og síðasta for-
mennskuríki að það muni
„hraða aðildarviðræðunum“ við
Ísland.
Þetta hefur svo sem ekki
gert Íslandi neitt til heldur, því
ekkert innihald er í þessum yf-
irlýsingum og ekki til þess ætl-
ast, enda lýtur „hraðinn“ í við-
ræðunum allt öðrum lögmálum
en þeim sem byggjast á for-
mennskuríkja-hringdansinum.
Menn muna hvernig Sam-
fylkingin lét í upphafi málsins,
fyrir ógurlega löngu, þegar all-
ir urðu að drífa sig
óskaplega mikið til
að koma umsókn-
inni af stað „á
meðan Svíar fara
enn með for-
mennskuna“. Full-
yrt var að Svíar
ætluðu að hraða
svo aðildarferlinu á sínum 6
mánuðum að hætta væri á að
Íslendingar misstu af „Evr-
ópuhraðlestinni“ ef umsóknin
næði ekki til Svía í tæka tíð.
Til þess að tryggja þetta
sem best afhentu samfylking-
armenn Svíum aðildarum-
sóknina tvisvar. En það
breytti ekki neinu. Nú eru þau
tímamörk löngu liðin sem ís-
lensk stjórnvöld tilkynntu að
marka myndu niðurstöðutíma
aðildarviðræðnanna og heim-
komu pakkans fyrir íslenska
gluggagæja til „að kíkja í“.
Þetta hefur gerst þótt ekki
færri en 10 formennskuríki
hafi öll tilkynnt að þau ætli sér
að hraða aðildarviðræðunum
við Ísland.
Og af hverju hefur þetta
farið svona? Er ekki rétt að
upplýsa hið nýja „for-
mennskuríki“ Íra um það? Það
er einkum af tveimur ástæðum
sem þetta gerist. Sú fyrri er að
Íslendingar eru ekki svo vit-
lausir að þeir vilji í Evrópu-
sambandið. Hin síðari er að
það hefur ríkt stjórnskipulegt
írafár á Íslandi undir „verk-
stjórn“ Jóhönnu Sigurð-
ardóttur síðustu árin. Það
skiptir því minna en engu máli
hvaða ríki er látið heita að
vera í forystu fyrir ESB þessa
eða hina 6 mánuðina. Þetta er
eitthvað sem frændur okkar
Írar ættu að skilja betur en
aðrir.
Nú eru Írar í for-
mennskunni. Það
skiptir ekki minna
máli en þegar öll hin
ríkin voru í for-
mennskunni}
Írar ætla líka að
hraða ferlinu
V
æri Ísland hluti af Evrópusam-
bandinu hefði líklega aldrei komið
til makríldeilunnar enda hefði
sambandið þá einfaldlega ákveðið
hvað Ísland fengi að veiða af mak-
ríl líkt og úr öðrum fiskistofnum. Miðað við það
hvað Evrópusambandið hefur viljað úthluta
okkur Íslendingum í viðræðum í deilunni er
ljóst að það hefði aldrei orðið mikið. Lengi vel
harðneitaði sambandið jafnvel að viðurkenna
stöðu Íslands sem strandríkis þar sem það
myndi styrkja samningsstöðu landsins.
Makríldeilan er einmitt mjög athyglisverð í
tengslum við umræðu um fullveldi Íslands sem
hefur eðlilega verið lykilatriði í allri umræðu
hér á landi um það hvort Ísland eigi að ganga í
Evrópusambandið eða standa áfram utan þess.
Sumir hafa séð sér hag í því að gera sem
minnzt úr fullveldi þjóðarinnar og hafa ýmsar tilraunir
verið gerðar í þeim tilgangi. Þannig hefur því meðal ann-
ars verið haldið fram að hugmyndir okkar Íslendinga um
fullveldi séu úreltar, fullveldið sé svo óljóst fyrirbæri að
það sé í raun ómögulegt að skilgreina það eða þá að full-
veldi sé jafnvel eitthvað sem aldrei hafi verið til.
Þessi framganga er mjög skiljanleg í röðum þeirra sem
vilja sjá Ísland innan Evrópusambandsins, enda ljóst að
fullveldið stendur í veginum fyrir því markmiði. En svo
komið sé aftur að makrílnum og deilunni um hann þá er
sú deila sem fyrr segir einkar athyglisverð með tilliti til
fullveldisins. Það eru væntanlega ekki fréttir fyrir marga
að í krafti fullveldisins höfum við Íslendingar
fullt vald yfir okkar sjávarútvegsmálum og
þar með talið fullt forsvar í viðræðum við önn-
ur ríki og ríkjasambönd um skiptingu deili-
stofna eins og makrílsins. Fyrir vikið höfum
við getað staðið vörð um hagsmuni okkar í
þeim efnum rétt eins og þegar við færðum út
efnahagslögsöguna í þorskastríðunum og
tryggðum okkur þar með að lokum rétt til
þeirrar lögsögu sem við höfum síðan haft yf-
irráð yfir.
Þessu er þó ekki eins farið hjá öllum ná-
grannaþjóðum okkar eins og hefur sést vel í
makríldeilunni. Við höfum þannig ekki verið
að semja um málið við þær þjóðir innan Evr-
ópusambandsins sem helzt hafa hagsmuni af
makrílveiðum, eins og Breta og Íra, heldur
framkvæmdastjórn Evrópusambandsins.
Ráðherrar og ýmsir þingmenn þessara þjóða hafa farið
mikinn í fjölmiðlum í tengslum við deiluna undanfarin ár
og verið afar yfirlýsingaglaðir í þeim efnum en sá mál-
flutningur hefur ekki sízt snúist um það að reyna að
þrýsta á framkvæmdastjórnina að taka á málinu með
hagsmuni þjóða þeirra í huga. Valdið til þess er ekki leng-
ur í þeirra eigin höndum heldur hjá Evrópusambandinu
eins og í flestum öðrum málum þeirra og annarra ríkja
sambandsins. Rétt eins og raunin yrði ef Ísland færi inn í
Evrópusambandið. Á sama tíma hafa Færeyingar, sem
ekki eru fullvalda þjóð, farið með forsvar eigin mála í
makríldeilunni. hjorturj@mbl.is
Hjörtur J.
Guðmundsson
Pistill
Mælikvarði á fullveldi
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
BAKSVIÐ
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
Verklegar framkvæmdir viðfyrsta áfanga fimm árafjárfestingarverkefnisNorðuráls eru hafnar.
Með verkefninu verður hægt að auka
framleiðslu álversins á Grund-
artanga um allt að 50 þúsund tonn af
áli á ári. Heildarfjárfesting Century
og Norðuráls er áætluð hátt í 20
milljarðar króna.
„Markmiðið er að auka sam-
keppnishæfni fyrirtækisins. Við
þurfum sífellt að vera að gera betur.
Þetta er hagkvæmt verkefni fyrir
okkur, eykur framleiðslugetu, bætir
rekstraröryggi og eykur framleiðni
fyrirtækisins,“ segir Ragnar Guð-
mundsson, forstjóri Norðuráls.
Fyrsti þáttur verkefnisins er
stækkun aðveitustöðvar álversins.
Fimmtu afriðlaeiningunni verður
bætt við ásamt undirspennuvörn.
Framkvæmdir eru hafnar við að-
veitustöðina, búnaður hefur verið
pantaður og verður settur upp á
næsta ári. Ragnar segir að með
stækkun aðveitustöðvarinnar og nýj-
um búnaði sé hægt að hækka straum
á kerum álversins og þannig auka
framleiðslu. Þá muni nýi búnaðurinn
auka stöðugleika í straumi og gera
starfsmönnum álversins betur kleift
að verjast spennusveiflum í flutn-
ingskerfi Landsnets.
Norðurál samdi við ÍAV um
byggingu mannvirkja vegna fyrsta
áfangans, samtals um 1.600 fermetra
að stærð. Um fjörutíu starfsmenn
verktaka vinna nú þegar við upp-
bygginguna. Kostnaður við áfangann
er áætlaður um þrír milljarðar
króna.
Stærri rafskaut notuð
Century Aluminum, móðurfélag
Norðuráls, hefur keypt raf-
skautaverksmiðju í Hollandi. Verk-
smiðjunni er ætlað að framleiða
stærri rafskaut fyrir Norðurál en
hluti rafskautanna verður keyptur
áfram frá rafskautaverksmiðju BHH
í Kína sem Century Aluminum á 40%
hlut í.
Gera þarf umfangsmiklar breyt-
ingar á skautsmiðju álversins á
Grundartanga til að taka við stærri
rafskautum. Breyta þarf húsnæði og
endurnýja búnað.
Þegar er byrjað að nota stærri
rafskaut í annarri af tveimur ker-
línum álversins. Fyrstu rafskautin frá
Hollandi koma á síðari hluta næsta
árs. Straumurinn er hækkaður smám
saman og framleiðsla þannig aukin.
100 manns við breytingar
Áætlað er að heildar fjárfesting
Norðuráls vegna breytinganna verði
yfir tíu milljarðar króna. Þar við bæt-
ist 8 milljarða króna fjárfesting móð-
urfélagsins í hollensku rafskauta-
verksmiðjunni.
Framkvæmdin er veruleg inn-
spýting í íslenskt atvinnulíf því þegar
framkvæmdir verða komnar á fullt
verða að jafnaði um 100 manns að
vinna við breytingarnar í þrjú ár.
Skráð framleiðslugeta álversins,
miðað við núverandi tækni, er 284
þúsund tonn á ári. Starfsleyfi fyr-
irtækisins gerir ráð fyrir allt að 300
tonna framleiðslu og er því unnt að
auka framleiðsluna um 16 þúsund
tonn án þess að afla nýrra leyfa.
Ragnar segir gert ráð fyrir að
sækja um breytingu á starfsleyfi
á fyrrihluta næsta árs til þess að
auka framleiðsluna um allt að 50
þúsund tonn.
Ekki þarf að virkja sér-
staklega til að hækka
strauminn í álverinu.
Orkan er að mestu
tryggð samkvæmt
núgildandi orku-
samningum.
Straumur hækkaður
á álveri Norðuráls
Century Aluminum, móðurfélag
Norðuráls, keypti í sumar for-
skautaverksmiðju hollenska ál-
versins Zalco sem lokað var um
síðustu áramót. Verksmiðjan er
á iðnaðarsvæði í Vlissingen í
suðurhluta Hollands.
Kaupin eru gerð vegna breyt-
inga í álverinu á Grundartanga
og rafskautaverksmiðjan mun
einnig sjá álverinu í Helguvík
fyrir rafskautum, þegar þar að
kemur.
Verið er að undirbúa breyt-
ingar á verksmiðjunni til að
hún geti sinnt þessu
hlutverki og uppfæra
mengunarvarnir og
verkferla.
Verksmiðjan var
keypt á tæpa 2 milljarða
króna og áætlað er að
breytingarnar kosti
rúma 6 milljarða
króna til við-
bótar.
Verksmiðja
keypt í Hollandi
8 MILLJARÐA FJÁRFESTING
Ragnar
Guðmundsson
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Álver Framleidd voru 60 þúsund tonn í álveri Norðuráls þegar fyrirtækið hóf
starfsemi 1998. Á næstu árum fer framleiðslan yfir 300 þúsund tonn á ári.