Morgunblaðið - 07.05.2013, Side 25

UMRÆÐAN 25
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 7. MAÍ 2013
Skeifan 2 • Sími 530 5900 • www.poulsen.is
Bílalakk
Blöndum alla bílaliti
og setjum á spreybrúsa
Bjóðum uppá
heildarlausnir
í bílamálun
frá DuPont og
getum blandað
liti fyrir allar
gerðir farartækja
Sjávarútvegur, stór-
iðja og ferðaþjónusta
eru veigamestu út-
flutningsgreinar Ís-
lendinga. Íslenskur
sjávarútvegur er einn
sá arðbærasti og hag-
kvæmasti í heimi. Víð-
ast hvar í nágranna-
löndum okkar nýtur
sjávarútvegur sér-
staks ríkisstuðnings,
með sama hætti og
landbúnaður, á meðan hann er sér-
staklega skattlagður umfram aðrar
atvinnugreinar hérlendis. Ferða-
þjónustan er að mestu leyti sjálfs-
prottin á heilbrigðum markaðs-
forsendum, þótt ríkið styrki
markaðsstarf erlendis lítillega.
Hvernig er staðið að
stóriðjuuppbyggingu?
Vindar markaðshyggjunnar blása
því miður ekki með sama þrótti um
stóriðjuna. Í fyrsta lagi sér hið op-
inbera stóriðjunni fyrir ódýrri
orku. Raforkuver eru byggð með
lánum sem skattgreiðendur ábyrgj-
ast í gegnum ríkissjóð og sveit-
arfélög. Þetta felur raunverulegan
fjármagnskostnað, því að ef illa fer
er hægt að borga af lánunum með
því að hækka skatta á borgarana.
Þessi lági fjármagnskostnaður skil-
ar sér svo í lægra orkuverði til
stóriðjunnar. Með öðrum orðum
eru skattgreiðendur settir að veði
til að niðurgreiða orku til stóriðj-
unnar.
Í öðru lagi nýtur stóriðja sér-
stakrar skattafyrirgreiðslu. Fyr-
irtækin þurfa jafnan ekki að greiða
jafnháan tekjuskatt og fast-
eignagjöld og þeim er jafnframt
lofað að skattarnir þeirra fari ekki
yfir tiltekin mörk. Í þriðja lagi
krefst stóriðjan þess að ríki og
sveitarfélög leggi í ýmsan kostnað
til að þjónusta stóriðjuna, svo sem
vegaframkvæmdir, með ærnum til-
kostnaði.
Svo að allt þetta geti gerst þurfa
ýmsir stjórnmála- og
embættismenn að
koma að málinu. Á
endanum eru það þeir
sem ákveða hvar starf-
semin á að vera stað-
sett og hversu um-
fangsmikil hún á að
vera. Þetta fyr-
irkomulag í atvinnu-
uppbyggingu hljómar
kunnuglega og er nær
samblandi af áætl-
unarbúskap og kjör-
dæmapoti en markaðs-
búskap.
Markaðshyggja nærtækari
Það er ekki bara almenningur
sem tapar og tekur áhættu vegna
þessarar uppbyggingar. Hver ný
stóriðja er svo stór inn í okkar litla
hagkerfi að allt atvinnulífið og öll
þjóðin þarf að búa við hærra vaxta-
stig en ella meðan á uppbygging-
unni stendur vegna þensluáhrifa
þeirra. Hærra vaxtastig gerir öllum
öðrum atvinnugreinum erfiðara að
fjárfesta, m.ö.o. að skapa ný at-
vinnutækifæri. Ruðningsáhrifin á
aðra og hugsanlega arðbærari fjár-
festingu eru gríðarleg.
Stuðningsmenn stóriðju benda
gjarnan á að atvinna sé grundvöllur
velferðar og spyrja hvað annað
menn vilji gera til að byggja upp
atvinnu. Þá er því stundum svarað
til að menn vilji eitthvað annað sem
kallar þá gjarnan á hlátrasköll frá
stóriðjusinnum. En staðreyndin er
sú að þetta eitthvað annað er alls
ekki galið. Vísar það ekki einfald-
lega til þess að það sé ekki stjórn-
málanna að finna þetta eitthvað
annað – að skapa störf? Hefur
reynslan ekki kennt okkur að það
sé hagkvæmast að eftirláta mark-
aðnum að leysa úr því hvaða at-
vinnutækifæri sé best að byggja
upp?
Látum vinstrimenn
um stóriðjustefnu
Landsvirkjun áformar fjárfest-
ingar fyrir 400 milljarða á næstu 10
árum og fyrir um 180 milljarða árin
2021-2025. Mikilvægt er að ríkis-
sjóður gangist ekki í ábyrgð fyrir
þeim fyrirætlunum. Gangi áætlanir
Landsvirkjunar eftir mun það þýða
að skuldir fyrirtækisins munu
meira en tvöfaldast. Áhætta félags-
ins mun jafnframt aukast mikið þar
sem hlutfall sölu til stóriðju myndi
hækka úr 80% í 90%. Um 90%
eggjanna yrðu öll í einni og sömu
körfunni og hrun á álverði gæti
þannig lagt miklar byrðar á skatt-
greiðendur. Erum við virkilega bú-
in að gleyma Icesave-raðklúðrinu?
Þetta ætti að segja manni, sem
vill kenna sig við hægristefnu eða
markaðshyggju, að stóriðjustefna
sé eitthvað sem hann á að láta eiga
sig. Hægrimenn ættu þó svo sem
ekki að hafa neitt á móti stóriðju ef
hún væri byggð upp á eðlilegum
markaðsforsendum. Staðreyndin er
þó því miður sú að það er fyrst og
fremst fræðileg hugleiðing, en ekki
raunveruleg. Allri stóriðju sem
byggð hefur verið upp á Íslandi, og
fyrirhugað er að byggja upp, hefur
verið komið á fót með ofan-
greindum ríkisstuðningi.
Hvernig stendur á því, í ljósi alls
þess sem að ofan greinir, að það
hafa verið hægrimenn sem hafa
barist fyrir stóriðju en vinstrimenn
gegn henni? Er þetta ekki allt sam-
an einn stór misskilningur? Er ekki
kominn tími til þess að við hægri-
menn umpólum umræðuna og eft-
irlátum vinstrimönnum að berjast
fyrir stóriðju og öðrum áætl-
anabúskap? Og ættu umhverf-
issinnar ekki að taka upp markaðs-
hyggju sem vopn í sinni baráttu?
Opið bréf til hægrimanna:
Hættum stóriðjustefnunni
Eftir Davíð
Þorláksson »Er ekki kominn tími
til þess að við hægri-
menn umpólum um-
ræðuna og eftirlátum
vinstrimönnum að berj-
ast fyrir stóriðju og öðr-
um áætlanabúskap?
Davíð
Þorláksson
Höfundur er formaður Sambands
ungra sjálfstæðismanna (SUS).
Karlakór Bólstaðarhlíðarhrepps var
með aldeilis magnaða tónleika í
menningarhúsinu Hofi á Akureyri á
sumardaginn fyrsta. Það telst heldur
óvenjulegt að karlakór byggi alla
dagskrá sína á dans- og dægurlögum
en sú var raunin í þetta skiptið. Kór-
inn var með sér til fulltingis fimm
manna hljómsveit Skarphéðins H.
Einarssonar auk tveggja stúlkna,
flautuleikara, og þeirrar þriðju sem
spilaði á klarinett og saxófón. Stjórn-
andi kórsins var Sveinn Árnason og
undirleikari Elvar Ingi Jóhannesson.
Dagskrá karlakórsins var ein-
göngu lög eftir skagfirska sveiflu-
kónginn Geirmund Valtýsson, en
hann er eins og vitað er einn af
afkastamestu dans- og dægurlaga-
höfundum á Íslandi í dag og eru lög
hans orðin margfræg um land allt.
Kórinn söng 16 lög, öll eftir Geir-
mund eins og fyrr segir, og nýjasta
lagið, Haustnótt, samdi hann í jan-
úar sl. við texta eftir Guðmund Val-
týsson (ekkert skyldir), en það lag er
virkileg skagfirsk sveifla eins og
Geirmundi er einum lagið og var lag
þetta endurtekið í lok tónleikanna
við mikla hrifningu tónleikagesta,
sem dilluðu sér og klöppuðu í takt
við þetta fallega lag. Kórinn fór
ágætlega með þessi heldur óvenju-
legu kórlög ásamt einsöngvara,
Hjálmari Guðmundssyni. Óvæntur
og gleðilegur endir á sumardeginum
fyrsta.
Hafið þökk fyrir, karlakór Ból-
staðarhlíðarhrepps.
HJÖRLEIFUR HALLGRÍMS
framkvæmdastjóri.
Lífsdans Geirmundar
Valtýssonar í Hofi
Eftir Hjörleif Hallgríms
Nú geta allir fengið
iPad-áskrift
Skráðu þig í iPad-áskrift á
www.mbl.is/mogginn/ipad/