Morgunblaðið - Sunnudagur - 07.07.2013, Side 51

7.7. 2013 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 51
aði ég minningargrein og fékk sam-
þykki aðstandanda áður en ég
sendi hana í Moggann. Presturinn
notaði töluvert úr henni í minning-
arorðunum og kirkjugestir grétu úr
hlátri – sem var í stíl við hann.“
Ásmundi hefur ávallt líkað vel
við allt fólk, að eigin sögn. „Mér
finnst eins og ég sé alinn upp í
ákveðnu hispursleysi. Jafnvel í
gamla daga þótt margir kynjakvist-
ir og skrýtnir fýrar væru í kringum
okkur voru þeir bara hluti af sam-
félaginu. Eins þeir sem við köllum
fatlaða í dag en voru kallaðir aum-
ingjar í gamla daga; þeir voru bara
hluti af daglegu lífi, ekki síður en
rónarnir.“
Ásmundur segir mikilvægt að
rifja upp lífið í Eyjum frá því fyrir
gos. Nauðsynlegt sé að halda sög-
unni vel til haga, segir hann, og
nefnir raunar fleira. Til dæmis hafi
ekki verið rannsakað hvað áhrif
gosið hafði á fólk, sem hefði verið
nauðsynlegt. „Það voru margir sem
tóku þetta á hnefanum; áfallahjálp
þekktist ekki. Það var auðvitað
mikið áfall að missa æskustöðv-
arnar undir hraun. Ég var sjö ára
þegar við fluttum í Austurbæinn,
1963, og hafði búið þar í 10 ár þeg-
ar fór að gjósa; átti þar mín æsku-
og unglingsár. En hugsaðu þér
hvernig það hefur verið fyrir fólk
að missa nýtt hús; á þessum tíma
fór það eftir því hvort vertíð var
góð, hvort hægt var að múra eða
glerja. Það gat tekið mörg ár að
klára húsið. Í dag kaupir fólk hús,
fær lyklana afhenta og allt er
klárt.“
Hann gleðst mjög yfir því hve
veglega er haldið upp á goslokin
árlega. „Margir sem upplifðu gosið
eru farnir og þeim fer að fækka
verulega á næstu áratugum sem
muna verulega eftir þessum tíma.
Mér finnst vel gert hjá Vest-
mannaeyingum að halda upp á gos-
lokin. Þau hafa alltaf verið einhvers
konar minning og eru orðin menn-
ingarhátíð á síðari árum. Mjög
margir Vestmannaeyingar halda
upp á þau í staðinn fyrir að fara á
Þjóðhátíð. Það er gaman að minn-
ast þessara tímamóta og einhvern
veginn getur maður, þrátt fyrir
allt, hugsað um þetta sem hlýju.
Allir voru góðir við okkur, vel var
tekið á móti okkur og þrátt fyrir
alla erfiðleikana dó enginn. Börn
fæddust í bátum við bryggjuna.
Æðruleysi fólks var mikið; ég man
að langafi minn, pabbi mömmu,
Einars í Betel og þeirra systkina,
varð níræður daginn sem byrjaði
að gjósa. Hann hélt auðvitað að
lætin væru í tilefni dagsins og
harðneitaði að fara til Reykjavíkur!
Það var búið að baka allar tert-
urnar og átti að verða rosalega af-
mælisveisla.“
Dagurinn fyrir gos, 22. janúar
1973, er Ásmundi í fersku minni.
„Ég tók nefnilega bílprófið um
morguninn, í vitlausu veðri. Á þess-
um árum þurfti alltaf að sækja
skírteinið daginn eftir, en ég fór
niður til bæjarfógeta rétt fyrir lok-
un, klukkan þrjú, og þá var það
tilbúið. Það var eins gott, eftir á að
hyggja, því ég hefði trúlega lent í
bölvuðu basli annars. Mitt öku-
skírteini var því örugglega það síð-
asta sem gefið var út í Eyjum fyrir
gos. En ég keyrði reyndar ekkert
fyrr en á fastalandinu; það var svo
leiðinlegt veður um kvöldið að ég
fór ekkert út!“
Gosið klippti gjörsamlega á lífið,
segir Ásmundur Friðriksson. „Ég
fór í Skógaskóla, síðan í Reykholt
og týndi félögunum. Þá var ekki
verið að hringja og margir vissu
ekkert um hvert aðrir fóru. Marga
hitti ég ekki fyrr en löngu seinna
og er enn að hitta fólk sem ég hef
ekki séð síðan fyrir gos.“
Morgunblaðið/Eggert
Þingmaðurinn Ásmundur
Friðriksson sendi frá sér
bókina Ási grási í Grænuhlíð
í tilefni 40 ára afmælis gos-
loka í Eyjum. Bókina prýða
teikningar eftir hann sjálfan.
Viðar Einarsson Togga er ein-
hver skemmtilegasti vinnufélagi
minn um ævina og eru þeir nú
margir skemmtilegir sem ég hef
unnið með. Viðar Togga er þjóð-
sagnapersóna í lifanda lífi og ekki
hægt að ljúga neinu upp á hann.
Viðar hefur alltaf tekið þátt í öllu
sprelli um sjálfan sig og aðra og
styrkleiki hans felst í eigin húmor
og því að hann tekur sjálfan sig
ekki hátíðlegar en aðra menn. Þá
hefur hann ekki síst gaman af
sögunum um sjálfan sig, sönnum
sem lognum.
„Veistu hvað besta lag allra
tíma heitir?“ spurði Viðar einu
sinni Árna Johnsen. „Þetta áttu
að vita, Árni, þú ert tónlist-
armaður. Árni, er það ekki, ertu
ekki tónlistarmaður, Árni? Það
byrjar á joð, Árni. – Joð, veistu
ekki hvaða lag þetta er, joð,“
spurði Viðar mörgum sinnum en
Árni skildi hvorki upp né niður
hvað þá að hann væri með svar-
ið.
„Árni, ég trúi þessu ekki. Það
er auðvitað Yesterday, Árni!“
Viðar Einarsson Togga.
ÞAÐ BYRJAR Á JOÐ
Einar frændi í Betel var einn af
þeim sem nutu þess að hjóla í
vinnuna á nýmalbikaðri götunni.
Hann kom á hjólinu niður litlu
götuna á milli Heiðarbrúnar og
Hjalla, þar sem hann beygði nið-
ur aflíðandi langa Vestmanna-
brautina niður að Bárustíg. Þetta
var draumi líkast.
Frændinn sleppti höndunum
af stýrinu, setti hendurnar út
með hliðunum, myndaði kross-
markið, hallaði sér aftur og lok-
aði augunum. Þá sögðum við
peyjarnir að hann væri að tala
við Guð. Einu sinni, þegar Einar
var á leið í vinnu eftir hádeg-
ismat, þá sáum við hvar hann
kom niður hjá Hjalla með kross-
markið og hálflukt augun, örugg-
lega á spjalli við almættið. Niðri
við Björk við Vestmannabraut
var Stefán Árnason yfirlög-
regluþjónn á gangi. Við peyjarnir
vissum að það var bannað að
sleppa stýrinu, hvað þá að loka
augunum og rosalegt að lenda í
yfirlöggunni við þær aðstæður.
Stebbi pól kallaði til Einars með
sinni sterku og sérstöku rödd:
„Einar, það er bannað að sleppa
stýrinu!“ Einar frændi hélt sínu
striki og svaraði að bragði:
„Stefán, Guð stýrir fyrir mig.“
Stebbi pól kallaði þá mjög
ákveðið til baka: „Einar, þá
veistu að það er bannað að
reiða.“
Einar Gíslason í Betel.
„GUÐ STÝRIR FYRIR MIG“
DREYMIR ÞIG UM ALVÖRU SUMAR?
Þeir sem safna Vildarpunktum Icelandair fá fjórfalda punkta
þegar þeir versla hjá Olís og ÓB, dagana 5.–7. júlí.
Dæmi: 10.000 kr. áfylling gefur 600 Vildarpunkta.
Vinur við veginn
Til að safna Vildarpunktum Icelandair með Olís-lyklinum þarf að hafa hann tengdan Visa Icelandair
korti, American Express vildarkorti eða Einstaklingskorti Olís. Einnig er hægt að safna punktum
með Sagakorti. Nánari upplýsingar um vildarkerfi Olís eru á olis.is/vidskiptakort/vildarkerfi