Morgunblaðið - 21.01.2014, Síða 23

Morgunblaðið - 21.01.2014, Síða 23
23 MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 21. JANÚAR 2014 Fjallasýn Fagurt útsýni frá Hafnarfjarðarhöfn með Skarðsheiði í baksýn. Ómar Hér á landi hefur ríkt eignarstefna, að hver maður eða hjón ættu húsnæðið sitt sjálf. Við skynjum nú að þessi stefna er á krossgötum, gengur hún upp, eða gengur hún ekki? Rík- isstjórnin ætlar að ráðast í umfangs- miklar aðgerðir til að bæta fólki forsendubrestinn sem varð í falli bankanna sem leiddi af sér fall krónunnar hrunárið mikla 2008. Þessi aðgerð er mikilvæg til að rétta af hag og til að endurreisa ákveðna millistétt í landinu eins og forsætisráðherra orðaði það. En það er flestum ljóst að ung, skuld- ug kynslóð Íslendinga missti allt sitt eigið fé í hruninu og skuld- irnar verðtryggðu eru meiri en andvirði íbúðarinnar í mörgum til- fellum. Fréttir berast af fólki sem leigir kytrur í atvinnuhúsnæði, oft- ast einstæðir karlmenn, að sagt er. Var eignastefnan og hin mikla skuldsetning ungs fólks við það að koma yfir sig þaki einfaldlega röng? Var það alltaf glópska að ætla að verðtryggðar skuldir í tugum milljóna væru eitthvað sem allir stæðu undir eða réðu við? Hér áður byggðu menn ekki hús í al- gjörri skuld, við búum við fráhvarf frá því að sparimerki skiptu miklu, að samstarf í byggingavinnu í þorp- um og sveitum er liðin tíð. Með þessari að- ferð lagði fólk fram svona 30% eig- infjár eða meira sem gerði því þetta kleift. Eldri kynslóðin okkar byggði húsið sitt í áföngum. Hver man ekki hurðaleysið, steingólfin, bráðabirgðaeldhúsinnréttinguna eða álpappírinn í loftunum? Eða hvernig verðbólgan losaði fólkið við skuldirnar áður en verðtrygg- ingin var lögleidd og síðar fékk verðtryggingin belti og axlabönd og öll önnur lán fóru undir verð- trygginguna. En áður brann spari- féð upp og varð að engu, jafn mik- ið vandræðamál. Einbjörn togar í Tvíbjörn Verkalýðshreyfingin hefur verið fálát og afskiptalaus um þessa hagi umbjóðenda sinna í áratugi. Ýmsir segja að það stafi af því að verð- tryggingin tryggi afkomu lífeyr- issjóðanna og allt hitt sé orðið aukaatriði. Stjórnmálamennirnir hafa bundið sínar aðgerðir í kerfi í Íbúðalánasjóði sem hefur strandað hvað eftir annað og hver félags- málaráðherra breytt því sem var, í eitthvað annað. Jóhanna breytti Alexanderskerfinu og Guðmundur breytti Jóhönnukerfinu o.s.frv., þetta er sagan um Einbjörn og Tvíbjörn og þá mörgu bræður og rófuna á kálfinum sem slitnaði af og kálfurinn hvarf ofan í brunninn. Eygló Harðardóttir setti fram athyglisverðar skoðanir í upphafi síns ráðherraferils um svokallaða Breiðholtsleið sjöunda áratugarins. En um leið og ákveðin millistétt fær uppreisn í niðurfellingu skulda, er þá ekki vert að velta fyrir sér í alvöru húsnæðis- leigukerfi, búsetakerfi eða sam- vinnukerfi, þar sem ríkið, lífeyr- issjóðir, sveitarfélög og fleiri tækju höndum saman um slíka framtíð- arlausn fyrir ekki síst láglauna- fólkið. Nú á Íbúðalánasjóður 2.500 íbúðir um allt land sem gæti verið grunnur að nýju hagkvæmu leigu- kerfi. Er ekki líklegt að fólk vildi slíkt kerfi ef leigan væri ásætt- anleg – og þess vegna til lífstíðar ef fólk kýs það eða ræður ekki við annað. Ungt fólk, fullorðið fólk, lágtekjufólk kallar eftir nýju lífs- formi eða öruggu leigukerfi. Íbúð- irnar eru í eigu ríkisins í dag, hvar er viljinn? Tækifærið er núna Byggðaröskunin liggur ekki síst í afleiðingum af húsnæðislánakerf- inu, víða í þorpum landsbyggð- arinnar var ekki byggt hús árum saman, það seldist á lægra verði og oft ekki og alls ekki fyrir verð- tryggðu skuldunum. Húsnæði, íbúðin hefur verið í okkar augum ákveðinn stofn til sparnaðar og því byggði eða keypti fólkið húsnæði í höfuðborginni til að eignin stæði undir sér og byggði þannig upp eign til efri áranna. Nú er líklegt að vel menntað ungt fólk velji sér að setjast að erlendis frekar þar sem valkostirnir eru víða margir og öruggir. Því er það eitt stærsta verkefni ríkisstjórnarinnar í fram- haldi af skuldaleiðréttingunni sem síðasta ríkisstjórn, já, vinstri- manna, heyktist á að framkvæma, að mörkuð verði stefna um gott fé- lagslegt kerfi með leiguformið sem örugga búsetu. Og að eignastefnan verði þeirra sem ráða við það en þegn- eða mannréttindin, þau að leiguformið fái sitt tækifæri. Fé- lagsmálaráðherra eða húsnæðis- málaráðherra, Eygló Harðardóttir er með lykilinn að nýju og öflugu húsaleiguformi, það liggur í þess- um 2.500 íbúðum sem sjóðurinn hefur eignast eða leyst til sín. Eygló Harðardóttir hefur sagt að hún telji brýnt samkomulagsmál ríkisins, sveitarfélaganna og verka- lýðshreyfingarinnar að takast á við þetta verkefni. Það eru orð í tíma töluð. Eftir Guðna Ágústsson » Það er eitt stærsta verkefni ríkisstjórn- arinnar í framhaldi af skuldaleiðréttingunni að mörkuð verði stefna um gott félagslegt kerfi með leiguformið sem örugga búsetu. Guðni Ágústsson Höfundur er fv. alþingismaður og ráðherra. Húsnæði er hluti af frumþörfum okkar allra Til að tryggja við- unandi þjónustustig á hjúkrunarheimilum skiptir mannauðurinn meginmáli. Heilsu- farsvandamál, ólækn- andi sjúkdómar með færnisskerðingu ásamt öldrunarbreyt- ingum endurspegla þær aðstæður sem knýr fólk til flutnings á hjúkrunarheimili. Heilabilun og heilaáföll geta haft það í för með sér að einstakling- urinn geti ekki talað máli sínu og sé umönnunaraðilum og aðstand- endum háður um aðstoð við grundvallarþarfir. Lífsógnandi sjúkdómar s.s. nýrnabilun, lifrar- og blóðsjúkdómar fólks þarfnast stöðugs eftirlits og sérhæfðrar meðferðar hjúkrunarfræðinga og lækna. Áður vistaðist þessi hópur á sjúkrahúsi, en nú á hjúkr- unarheimilum. Starfsfólk þarf að geta hjálpað fólki með grundvall- arþarfirnar og búa yfir þekkingu til að meta og greina sérhæfðar þarfir tengdar flókinni sjúkdóms- mynd og mikilli lyfjanotkun. Hér getur verið um að ræða verki og verkjameðferð, göngulagstruflanir og byltuhættu, næringarvandamál, þvag- og hægðaleka, þunglyndi, hegðunarröskun og kvíða. Geta starfsfólks til að greina bráða- vanda í uppsiglingu og grípa til viðeigandi ráðstafana hefur bein áhrif á lífslíkur íbúa á hjúkrunar- heimilum. Þekking og hæfni til að hjúkra og líkna skiptir því sköpum um leið og stuðla ber að því að daglegt líf og umhverfi auki lífs- gæði. Meðaldvalartími á hjúkr- unarheimili eru aðeins fá ár, fólk sem flyst þangað kemur í síaukn- um mæli beint frá sjúkrahúsi þar sem innlögnin hefur leitt í ljós að frekari búseta á eigin heimili er ekki raunhæf lengur vegna viðvar- andi heilsubrests. Hjúkrun ber að veita á því þjónustustigi sem tryggir að þörfum sé mætt. Lág- marksviðmið um mönnun eru nauðsynleg, svo sem að ákveðinn fjöldi hjúkrunarklukkustunda á sólarhring sé tryggður. Mikilvægt er að starfsfólkið geti átt sam- skipti við íbúana á íslensku. Einn- ig skiptir máli hvern- ig samsetningu þessara hjúkr- unarklukkustunda er háttað m.t.t. þeirrar hæfni sem liggur að baki þeim. Því meiri veikindi og því flókn- ara sem samspil heilsufars, færnitaps og lyfjanotkunar er, því meiri nauðsyn er á að fagþekking sé í stærra hlutfalli hjúkrunarklukku- stunda. Íbúar hjúkr- unarheimila þurfa jafnframt sjúkra- og iðjuþjálfun, sérþekk- ingu á sviði næringarfræði, sál- gæslu og læknishjálpar. Kostn- aður af nauðsynlegri fagþekkingu hefur því bein áhrif á dag- gjaldaverðstuðulinn sem myndar tekjustofninn sem rekstur hjúkr- unarheimila byggist á. Ef horft er fram hjá þörfum aldraðra sjúk- linga og þeim ekki sinnt vegna þess að fagþekking er ekki fyrir hendi eða að hjúkrunarklukk- ustundir eru of fáar á sólarhring koma fram fylgikvillar sem flýta afturför, auka þjáningu og draga úr lífsgæðum og lífslíkum. Íbúar sem geta ekki talað máli sínu eru í sérstakri áhættu fyrir vanrækslu þar sem þeir geta ekki gert kröfur sér til handa og hefur sagan og rannsóknir sýnt að þeim er þá for- gangsraðað aftast. Stafford- sjúkrahúshneykslið í Englandi er því miður nýlegt dæmi um það. Skortur á hjúkrun leiðir til rúm- legu með tilheyrandi fylgikvillum lélegrar umönnunar eins og næringarskorti, þrýstingssárum, þvag- og hægðaleka, liðkreppum, verkjum og vanlíðun og lífslíkur minnka. Stjórnendur hjúkrunarheimila þurfa að skapa góðan þjón- ustuanda á hjúkrunarheimilinu og laða til sín starfsfólk með sem bestum aðbúnaði. Rannsóknir hafa sýnt að hugmyndafræði og stefna, viðhorf til manneskjunnar, sam- setning starfsfólks og árangur í þjónustu og starfsmannamálum ráða miklu um hvernig til tekst. Aðbúnaður þarf að vera í sam- ræmi við nútímakröfur og rekst- urinn að endurspegla þá þjón- ustuþætti sem á að veita. Þessar áherslur ættu að vera sýnilegar starfsfólki og almenningi þar sem rekstraraðilar sýna árangur sinn með hliðsjón af gæðaviðmiðum og hjúkrunarálagsstuðli. Íslenska rík- ið þarf að tryggja með þjónustu- samningum við rekstraraðila hjúkrunarheimila að daggjöld standi undir þeirri mönnun sem þarf til að heimilin geti á við- unandi hátt sinnt því þjónustustigi sem ríkið ætlar þeim. Í hjúkrunarþjónustu er mann- auðurinn lykilatriði og stjórnendur hjúkrunarheimila geta ekki tryggt góða þjónustu nema hafa gott starfsfólk. Starfsfólkið þarf að búa yfir fagþekkingu og reynslu, vera umhyggjusamt og áreiðanlegt. Daglega lífið í starfi þarf að vera skapandi og uppörvandi, og veita þarf stöðugan stuðning með fræðslu og umræðum svo að starfsfólk geti tekist á við þau verkefni sem þarf að vinna. Hlutverk aðstandenda er að standa vörð um hag ættingja sinna sem búa á hjúkrunarheim- ilinu og leggja sitt af mörkum til að auka lífsgæði þeirra með sam- veru og þátttöku í daglegu lífi. Þó að heilsan sé bágborin er mann- eskjan tilfinningavera sem upplifir gleði, sorg og að eitthvað sé gott eða vont. Hlýja, kærleikur, nær- vera og bros allra þeirra sem koma að hjúkrun og umönnun er því afar mikilvæg. Stöðugt þarf að vinna að bættum aðbúnaði á hjúkrunarheimilum og tryggja vel- ferð íbúanna. Þá verður vinnu- umhverfi starfsfólks ákjósanlegra og betri von til þess að hæft fólk fáist til starfa. Íslendingar sætta sig ekki við að Stafford-sjúkrahús- hneykslið í Englandi geti end- urtekið sig hér á landi. Eftir Önnu Birnu Jensdóttur » Geta starfsfólks til að greina bráða- vanda í uppsiglingu og grípa til viðeigandi ráð- stafana hefur bein áhrif á lífslíkur íbúa á hjúkrunarheimilum. Anna Birna Jensdóttir Höfundur er hjúkrunarforstjóri í Sóltúni og framkvæmdastjóri Öldungs hf. Mikilvægi fagþekkingar í öldrunarþjónustu

x

Morgunblaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.