Morgunblaðið - 21.01.2014, Qupperneq 24

24 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 21. JANÚAR 2014
Hjá Parka færðu flottar innréttingar
í hæsta gæðaflokki. Mikið úrval.
Bjóðum aðeins það besta fyrir þig!
Dalvegi 10-14 • Kópavogi
Vandaðar
innréttingar
HEYRNARSTÖ‹IN
Þjónusta Heyrnarstöðvarinnar gengur út á aukin lífsgæði. Við bjóðum ókeypis
heyrnarmælingu, hágæða heyrnartæki og margvíslega sérfræðiþjónustu og ráðgjöf.
Kynntu þér þjónustu okkar á heyrnarstodin.is og vertu í sambandi.
Við tökum vel á móti þér. Heyrumst.
Kringlunni • Sími 568 7777 • heyrnarstodin.is
Til margra ára hef-
ur verið barist fyrir
því að hópleit að rist-
ilkrabbameini verði
hafin hér á landi.
Ástæðan er sú að rist-
ilkrabbamein er þriðja
algengasta krabba-
meinið hér á landi og
herjar bæði á karla og
konur. Árlega greinast
á milli 130 og 140 Ís-
lendingar með sjúk-
dóminn, þar af látast um 40% (50-55
manns) úr þessum illkynja sjúk-
dómi.
Hvers vegna hópleit?
Ráðgjafahópur sem starfaði á
vegum Landlæknisembættisins á
árunum 2008 og 2009 lagði til að
hefja hópleit að ristilkrabbameini
sem beinist að aldurshópnum 60-69
ára. Með vísan til danskrar hóp-
rannsóknar má ætla að hópleit í
aldurshópi 60-69 ára
hér á landi geti leitt til
18% lækkunar á dán-
artíðni og forðað 17
manns frá dauða ef
þessum aldurshópi er
fylgt eftir í 10 ár. Hér
er gert ráð fyrir að
leitað sé að blóði í
hægðum.
Algengustu
aðferðir við hópleit
Fyrst og fremst hef-
ur verið mælt með
tveimur aðferðum í
hópleit að æxlum í ristli. Annað-
hvort er leitað að leyndu blóði í
hægðum eftir ákveðnum viður-
kenndum reglum og þeir sem grein-
ast með blóð eru ristilspeglaðir.
Hins vegar að gera ristilspeglun
beint án undanfarandi leitar að
blóði í hægðum. Báðar aðferðirnar
hafa sína kosti og galla sem verður
að meta af sérfræðingum m.t.t.
heildarhagsmuna. Almennt má þó
segja að best sé að leita að meininu
með fullri ristilspeglun. Áhættu-
þættir, eins og saga um æxli í ristli
hjá nákomnum, geta kallað á að leit
sé hafin fyrr en ella. Stjórnvöld
verða sem allra fyrst að taka
ákvörðun um hvenær skuli hefja
hópleit að ristilkrabbameini og
hvaða aðferð skuli beita.
Allir njóta góðs af
Ávinningur samfélagsins við að
hefja skipulagða leit að ristil-
krabbameini er ótvíræður. Varla
þarf að hafa mörg orð um hversu
þakklátt það er fyrir þann ein-
stakling og fjölskyldu hans sem
forðað verður frá því að fá sjúkdóm-
inn. Nefna má að kostnaður við
hópleit fyrir aldurshópinn 60-69 ára
er mjög gróft áætlaður um 10% af
þeim kostnaði sem meðferð sjúk-
dómsins hefur í för með sér.
Að þessu sögðu má vera ljóst að
það er löngu orðið tímabært að
hefja skipulagða hópleit að þessu al-
genga og skæða krabbameini á Ís-
landi. Búið er að ræða þetta málefni
árum saman og eru fagaðilar á
þessu sviði sammála um að hópleit
á fullan rétt á sér. Alveg eins og
hópleit að krabbameini í brjóstum
og leghálsi íslenskra kvenna hefur
verið farsæl, þá bendir allt til þess
að hópleit að ristilæxlum beri góðan
árangur. Það er ekki eftir neinu að
bíða, hefjast þarf handa sem fyrst.
Forvarnir
Ekki er hægt að skrifa grein um
ristilkrabbamein án þess að fara
nokkrum orðum um forvarnir.
Europacolon (europacolon.com),
evrópsk hagsmunasamtök sem
vinna að forvörnum gegn krabba-
mein í ristli og að bæta lífsgæði
þeirra sem fá sjúkdóminn, hafa sett
fram í bæklingi sínum einföld en
gullvæg atriði sem aldrei eru of oft
endurtekin:
– Reyndu að hætta að reykja og
minnka áfengisdrykkju
– Kynntu þér hvort þú þurfir að
fara í skoðun, kynntu þér einkenn-
in, einkenni sjúkdóms koma seint
fram
– Stundaðu reglulega líkamsrækt
í hverri viku og reyndu að halda þér
í kjörþyngd
– Borðaðu vel af grófmeti, tak-
markaðu mettaða fitu í fæðinu og
reyndu að minnka magn af rauðu
kjöti og unnum kjötvörum sem þú
borðar í hverri viku
– Borðaðu meira af ávöxtum og
grænmeti í fjölbreyttu formi, „fimm
á dag“.
– Drekktu 1,5-2 l af vatni á dag
og reyndu að forðast kaffi og drykki
sem innihalda kaffein. Lífsstíl verð-
ur ekki breytt á einni viku en hálfn-
að verk þá hafið er eins og mál-
tækið segir.
Allir eiga hagsmuna að gæta
Eftir Sigríði
Snæbjörnsdóttur » Lífsstíl verður
ekki breytt á
einni viku en hálfnað
verk þá hafið er eins
og máltækið segir.
Sigríður
Snæbjörnsdóttir
Höfundur er verkefnastjóri hjá
Krabbameinsfélagi Íslands.
Síðan í kosningunum
2002 hafa skuldir Hafn-
arfjarðarbæjar rétt
tæplega þrefaldast og
stendur summa heild-
arskulda og skuldbind-
inga í rúmum 40 millj-
örðum króna í dag. Stór
hluti þeirra skulda er
kominn til vegna er-
lendra lána. Að taka er-
lend lán getur meðal
annars verið hentugur kostur fyrir
fyrirtæki með tekjur í erlendri mynt
til þess að draga úr gengisáhættu. Sé
aðili með engar erlendar tekjur líkt og
Hafnarfjarðarbær er erfitt að líkja er-
lendri lántöku við annað en fjár-
hættuspil með fjármuni bæjarbúa.
Áætlaðar afborganir af skuldum árin
2013-2015 eru rúmir 15 milljarðar, þar
af tæpir 12 milljarðar árið 2015 en
ljóst er að taka þarf ný lán til að
standa í skilum á þeirri afborgun. Það
hefur mátt treysta því eins og gang-
verki í klukku að rekstrarniðurstaða
bæjarins hefur verið bæði neikvæð og
talsvert verri en fjárhagsáætlanir
gera ráð fyrir. Það stöðvar núverandi
bæjarstjórn ekki í því að setja fram
fjárhagsáætlun til ársins 2017 og að
sjálfsögðu er reiknað með hagnaði
hvert ár. Þrátt fyrir mjög rausnarlega
ölmusu úr jöfnunarsjóði sveitarfélaga,
sem fer ört vaxandi ár eftir ár og mun
samkvæmt áætlunum bæjarins verða
tæpir 1,4 milljarðar árið
2014, hefur bærinn skil-
að gríðarlegu tapi. Ljóst
er að núverandi staða er
þung og sökum þess að
bærinn sem slíkur getur
lítil áhrif haft á skatt-
stofn bæjarins og hversu
stór hluti kostnaðar er
þjónusta sem skuldbind-
andi er að fylgja, svo sem
rekstur menntastofnana,
er róðurinn enn þyngri.
Hreinlega er það spurn-
ing hvort bærinn muni yfirhöfuð geta
staðið undir sínum skuldbindingum, í
það minnsta án tilrauna til að end-
ursemja við kröfuhafa eða veglegri
ríkisaðstoð. Ég hvet alla Hafnfirðinga
til þess að gera kröfu um ábyrga fjár-
málastjórn, verkið er stórt og í það
þarf að fara strax, enda ljóst að engin
vettlingatök munu duga.
Er ekki komið nóg?
Eftir Sævar Má
Gústavsson
Sævar Már Gústavsson
» Sé aðili með engar
erlendar tekjur líkt
og Hafnarfjarðarbær er
erfitt að líkja erlendri
lántöku við annað en
fjárhættuspil með fjár-
muni bæjarbúa.
Höfundur sækist eftir 4. sæti í próf-
kjöri Sjálfstæðisflokksins í Hafn-
arfirði 1. febrúar.
Móttaka aðsendra
greina
Morgunblaðið er vettvangur lif-
andi umræðu í landinu og birtir
aðsendar greinar alla útgáfudaga.
Þeir sem vilja senda Morg-
unblaðinu greinar eru vinsamlega
beðnir að nota innsendikerfi blaðs-
ins. Kerfið er auðvelt í notkun og
tryggir öryggi í samskiptum milli
starfsfólks Morgunblaðsins og höf-
unda. Morgunblaðið birtir ekki
greinar sem einnig eru sendar eru
á aðra miðla. Kerfið er aðgengilegt
undir Morgunblaðslógóinu efst í
hægra horni forsíðu mbl.is. Þegar
smellt er á lógóið birtist felligluggi
þar sem liðurinn "Senda inn grein"
er valinn. Í fyrsta skipti sem inn-
sendikerfið er notað þarf notand-
inn að nýskrá sig inn í kerfið. Ít-
arlegar leiðbeiningar fylgja hverju
þrepi í skráningarferlinu. Eftir að
viðkomandi hefur skráð sig sem
notanda í kerfið nóg að slá inn
kennitölu notanda og lykilorð til að
opna svæðið. Nánari upplýsingar
veitir starfsfólk Morgunblaðsins
alla virka daga í síma 569-1100.