Morgunblaðið - 18.08.2014, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 18. ÁGÚST 2014
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Ípistli sínum umhelgina fjallaðiBjörn Bjarna-
son um kröfur um
afsögn ráðherra, en
jafnframt rifjaði
hann upp aðför síðustu ríkis-
stjórnar að stjórnarráðinu og
dómsmálaráðuneytinu sér-
staklega. Telur Björn að þær
gerðir hafi einkennst af pólit-
ískri skemmdarfýsn og séu í ætt
við tilraun sama fólks til að koll-
varpa stjórnarskrá lýðveldisins.
Sem betur fer tókst að stöðva
það síðartalda. Ríkisstjórnin þá-
verandi þóttist vera að bjarga
landinu eftir bankahrunið sem
hér varð. En sem betur fer var
búið að mestu að koma raun-
verulegri endurreisn í þeim
efnum á þá teina sem hún rann
eftir síðan.
Ólánsstjórninni tókst þó að
gera of mikinn skaða er hún
gekk ætíð erinda erlendra
kröfuhafa, sem af samblandi af
græðgi og gáleysi höfðu veðjað
sínum peningum á ævintýri
þeirra Íslendinga sem þá sigldu
með himinskautum. Tveir
stærstu bankarnir voru færðir
kröfuhöfum í hendur án al-
mennrar umræðu eða yfirlegu.
Gengið var vísvitandi á svig við
gildandi lög um neyðarráðstaf-
anir og þrýst á sjálft Fjármála-
eftirlitið að efla stöðu fyrr-
nefndra kröfuhafa umfram öll
efni. Víglundur Þorsteinsson
lögfræðingur hefur fært fram
sláandi gögn þessu til staðfest-
ingar.
Harðasti hnykkurinn í þessari
framgöngu síðustu ríkisstjórnar
var svo ofsinn við að koma Ice-
save-samningum á þjóðina.
„RÚV“, Seðlabankinn, aðilar
vinnumarkaðar og lunginn af
þeim sem telja sig vera „fræða-
samfélagið“ skráðu sig um borð í
það hripleka óheillafar.
Tímaeyðslan og hringlið með
Stjórnarráð Íslands var eitt af
undrum þeirrar veraldar sem
þjóðin þurfti að hrærast í þessi
fjögur ár. Enginn veit hvað fyrir
mönnum vakti þá. Ógagnsæi
stjórnkerfisins hefur aukist fyr-
ir vikið, almenningur ratar ekki
um það og óskyldir þættir hanga
á sama krók, sem er til stjórn-
sýslulegra vandræða. Þáverandi
stjórnarandstaða lagðist gegn
þessu brölti og boðaði að hún
myndi endurreisa stjórnarráðið
fengi hún afl til. Ekkert bólar á
því.
Nú er nefnt í öðru samhengi
að æskilegt sé að draga dóms-
mál landsins út úr svokölluðu
innanríkisráðuneyti. – Nafn-
giftin ein vísar á að þar fari ann-
að af tveimur ráðuneytum lands-
ins, en hitt sé Utanríkis-
ráðuneytið, sem flutti andlega
til Brussel á síðasta kjörtímabili
og er ókomið heim. Björn
Bjarnason fagnar þessum hug-
leiðingum um Dómsmálaráðu-
neytið, svo sem eðlilegt er. En
ekki er víst að neitt verði úr.
Ríkisstjórnin er í mörgum mál-
um eins og hún sé
stödd á fyrsta degi
síns fyrsta kjör-
tímabils. Hún er á
morgni fyrsta dags
í ESB-umsókn-
armálinu. Hún hefur ekki enn
skoðað sig um í Utanríkisráðu-
neytinu. Hún er á fyrsta degi í
málefnum Seðlabankans. Hún
viðheldur þeirri óvissu sem síð-
asta ríkisstjórn beindi íslensk-
um sjávarútvegi í. Það besta
sem gerst hefur í skattamálum
er að láta ákvörðun Steingríms
J. standa um að árið 2013 skyldi
verða hið síðasta með auðlegð-
arskatti.
Snigillinn ákveður hraðann á
leiðinni að afnámi hafta, sem
menn mikla fyrir sér. Þeir eru á
áþekku róli og göngumenn sem
telja að gönguleiðin upp Öskju-
hlíð liggi um Hvannadalshnjúk.
Landsvirkjun slæst enn við
vindmyllur og kastar fjár-
munum á glæ í eftiröpun á því
sem aðrar þjóðir neyðast til að
gera, því þær búa við aðra kosti
en Íslendingar í orkumálum. Og
meinlokan um sæstrenginn sog-
ar til sín stórfé sem væri betur
komið hjá kaupendum orkunn-
ar. Hún hefur einnig tafið raun-
hæfari undirbúningsaðgerðir.
Þá að hinu atriðinu. Ríkis-
saksóknari birti óvænt ákæru í
máli sem Dagblaðið hefur ham-
ast í, en allir vita, hvers konar
kröfur blaðið gerir til þess efnis
sem það birtir. Ekki er vitað á
hverju ákæran byggist en það
hljóta að vera þættir sem ekki
hafa verið birtir. Saksóknarar
skulu ekki ákæra menn nema að
líkur standi til sakfellingar.
Ákæra er mjög harkaleg aðför
að einstaklingi, þótt minnt sé á
að maður sé saklaus uns sekt
hans sé sönnuð. Í þessu tilviki
hefur einstaklingur þegar verið
sviptur starfi sínu og æru vegna
kærunnar.
Þeir Árni Páll Árnason for-
maður Sf. og Ólafur Þ. Harðar-
son prófessor hafa í tilefni af
þessum málatilbúnaði, eins og
stundum endranær, farið með
fullyrðingar um að í útlöndum
þætti ráðherrum sjálfsagt að
segja af sér við slíkar aðstæður.
Engin dæmi nefna þeir þó. Á Ís-
landi sjálfu er þó til viðmiðun,
sem tekur öllum öðrum fram:
Ríkisstjórn Jóhönnu og Stein-
gríms sagði ekki af sér þegar 98
prósent kjósenda höfnuðu í
þjóðaratkvæði tilraunum henn-
ar til að kaffæra Íslendinga í
skuldum. Þau höfðu þó bæði
fullyrt opinberlega að efnahags-
legt öngþveiti yrði í landinu ef
kjósendur létu ekki að vilja
ríkisstjórnarinnar. Því hefur
ekki verið flett upp, en gengið út
frá að „RÚV“, Ólafur Harðarson
og Árni Páll hafi þá krafist af-
sagnar ríkisstjórnarinnar, eins
og sjálfsagt var. Undir þær
kröfur þeirra hafa örugglega all-
ir menn tekið, að þeim einum
undanskildum sem gengu ann-
arlegra erinda.
Það er til ein risa-
vaxin viðmiðun um
afsögn ráðherra}
Umhugsunarefni
É
g tel að netið muni eiga stóran þátt í
því að draga úr hlutverki ríkisins í
lífi okkar. Það eina sem vantar, en
mun brátt verða til, er traustur,
rafrænn gjaldmiðill,“ sagði hag-
fræðiprófessorinn Milton Friedman árið 1999.
Hann átti kollgátuna, því tíu árum síðar varð
fyrsta rafmyntin að veruleika. Og viti menn, rétt
eins og Friedman spáði hefur myntin dregið úr
valdi stjórnmálamanna og fært það til almenn-
ings. Loksins varð til frjáls gjaldmiðill sem
stjórnmálamenn gátu ekki handstýrt og notfært
sér í pólitískum tilgangi.
Það er engin tilviljun að rafrænir gjaldmiðlar
skutu upp kollinum í kjölfar bankahrunsins.
Traust almennings á hinum hefðbundnu ríkis-
gjaldmiðlum hefur farið þverrandi og hafa fleiri
og fleiri áttað sig á því að rafrænu gjaldmiðl-
arnir geta frelsað okkur undan seðlaprentunarvaldinu,
sem hefur reynst eitt versta vald ríkja síðustu öldina.
Það má með ákveðinni einföldun segja að ríkismyntir
þjóni einungis skapara sínum – ríkisvaldinu – á kostnað
almennings. Viðvarandi hallarekstur ríkja er nefnilega
fjármagnaður með því að prenta nýja og nýja peninga. Af-
leiðingin er offramboð af peningum. Peningar falla þá í
verði gagnvart alvöru verðmætum, sem leiðir til verð-
bólgu, eins og við Íslendingar þekkjum svo vel. Almenn-
ingur borgar brúsann, enda fær ríkið og fjármálastofnanir
nýju peningana fyrst, á þeim kaupmætti sem gildir á þeim
tíma þegar þeir eru prentaðir.
Í kjölfar hrunsins gripu stjórnmálamenn til
þess ráðs að prenta einfaldlega fleiri pen-
ingaseðla. Afleiðingarnar voru afdrifaríkar:
ríkisgjaldmiðlar hafa hrunið í verði og tiltrúin
á þeim hefur sjaldan verið minni. En
stjórnmálamenn láta engan bilbug á sér finna.
Til marks um það bendir allt til þess að Evr-
ópski seðlabankinn muni á næstu misserum
blása til nýrrar lotu seðlaprentunar sem felur
í sér milljarða kaup á ríkisskuldabréfum.
Það er í þessu umhverfi sem rafrænir
gjaldmiðlar hafa sprottið upp. Fyrsta raf-
myntin var bitcoin, en hún er ein af þeim til-
raunum sem gerðar hafa verið til að hafa
seðlaprentunarvaldið af ríkinu. Rafmyntin
hefur hins vegar engan gullfót, en í grunn-
skipulagi hennar er gert ráð fyrir reglulegri
aukningu peningamagns í umferð þar til það
fer að nálgast 27 milljónir eininga. Einingarnar verða
aldrei fleiri en það. Þannig er ætlunin að forðast þann
mikla verðbólguvanda sem plagað hefur ríkisgjaldmiðla.
Og vinsældirnar hafa ekki látið á sér standa. Stórfyrir-
tæki eru þegar farin að taka við greiðslum í bitcoin og þá
er jafnframt hægt að skipta bitcoin-einingum fyrir aðra
gjaldmiðla með auðveldum hætti. Íslenskir frumkvöðlar
hyggjast meira að segja stofna markaðstorg þar sem fólk
fær kærkomið tækifæri til þess að kaupa bitcoin fyrir ís-
lenskar krónur. Það er fagnaðarefni. Því hvað sem fram-
tíðin ber í skauti sér, þá er löngu kominn tími á samkeppni
í gjaldmiðlamálum. kij@mbl.is
Kristinn Ingi
Jónsson
Pistill
Rafmyntir eru framtíðin
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
FRÉTTASKÝRING
Kjartan Kjartansson
kjartan@mbl.is
Netnotendur í Norður-Ameríku urðu varir viðtalsverðar truflanir í síð-ustu viku. Gagnaflutn-
ingar voru hægir og sumar vefsíður
neituðu að opnast. Vandamálið náði
meðal annars til vefhýsingar-
fyrirtækis og vefsíðna á þess vegum.
Orsökina mátti rekja til tæknilegra
örðuleika sem plöguðu netþjón-
ustuaðila í Bandaríkjunum. Sumir
eldri netbeinar þeirra ráða einfald-
lega ekki lengur við stærð netsins.
Sérfræðingar vestanhafs vara við
því að þar til fyrirtækin uppfæri
beinana megi netnotendur vænta
frekari truflana.
Að sögn Björns Róbertssonar,
kerfisstjóra Internets á Íslandi hf.
(ISNIC), nota netbeinar samskipta-
reglur sem nefnast BGP (Border
Gateway Protocol) til þess að tala
saman og vita hvert umferð um netið
á að fara. Reglurnar eru nokkurs
konar tafla eða kort yfir hvernig
best sé að flytja gagnapakka á
áfangastað.
„Nokkrar tegundir af beinum
sem nota BGP eru núna sprungnir.
Beinirinn veit ekkert hvert gagna-
pakkar eiga að fara. Það þýðir að í
sumum tilfellum virka ekki hlutar af
vefsíðum, í öðrum tilfellum að póstur
komist ekki til skila,“ útskýrir Björn.
Kostar mikið að uppfæra
Tæknifyrirtækið Cisco, sem
framleiðir meðal annars netbúnað,
varaði við því fyrir mörgum árum að
sá dagur rynni upp að beinarnir réðu
ekki lengur við umferðina. Há-
marksgeta þeirra væri um 512.000
flutningsleiðir. Vandamálin nú upp-
hófust þegar fjöldi leiðanna fór yfir
þann þröskuld.
Talið er að fleiri netþjónustu-
aðilar muni lenda í hremmingum á
næstunni. Fyrirtækin nota ólíka
hluta af flutningskortinu og því
munu þær lenda misfljótt á veggn-
um, að því er segir í frétt Wall Street
Journal af málinu. Nýrri gerðir
beina ráða hins vegar við meira en
milljón flutningsleiðir.
Björn segir ástæðu þess að net-
þjónustuaðilar vestra hafi ekki
brugðist við þessu fyrirsjáanlega
vandamáli vera fjárhagslega.
„Þessir beinar eru dýrir og net-
þjónustuaðilarnir hafa verið lengi að
uppfæra þá. Fyrirtæki sem keyptu
beina eru oft föst með þá út af fjár-
festingarmálum,“ segir Björn. Sem
dæmi nefnir hann að ISNIC hafi
þegar uppfært sína netbeina. Eitt
slíkt tæki hafi kostað um sex millj-
ónir króna.
Ekki til trafala á Íslandi
Björn segir að netþjónustu-
aðilar á Íslandi lendi ekki í vandræð-
um með netbeina sína nema þeir séu
orðnir gamlir og noti töfluna í heild
sinni.
„Yfirleitt er það þannig að fyrir-
tækin taka við BGP-töflu frá þjón-
ustuaðila sínum eða bara hluta af
henni. Það er þá taflan sem hann
hýsir sjálfur fyrir sig og sína við-
skiptavini. Á Íslandi er ekki líklegt
að þetta hafi mikil áhrif en þó getur
alveg verið að einn og einn aðili verði
fyrir beinum áhrifum.“
Miklu meiri líkur séu á því að
Íslendingar verði fyrir áhrifum þar
sem netþjónusta sé keypt af erlend-
um aðilum. Helst mætti ímynda sér
að hinn almenni netnotandi á Íslandi
fyndi fyrir því að ein og ein vefsíða
sem hann skoðaði væri í einhverjum
vandræðum.
Netið byrjað að
sprengja utan af sér
Morgunblaðið/Ernir
Netið Truflanirnar urðu þegar netbeinar réðu ekki lengur við stærð nets-
ins. Legið hafði fyrir um talsvert skeið að það myndi á endanum gerast.
Ekki er búist við að trufl-
anirnar sem áttu sér stað
vestan Atlantsála verði vanda-
mál á Íslandi. Í svari Símans
við fyrirspurn Morgunblaðsins
segir að vandamálið hafi verið
yfirvofandi og að það hafi ver-
ið á færi fyrirtækjanna að fyr-
irbyggja það. Síminn hafi fyrir
löngu gert þær ráðstafanir,
uppfært búnað og skipt út
þar sem við átti.
Í svari frá Vodafone kemur
fram að brugðist hafi verið
vandamálinu fyrir fjórum ár-
um enda hafi það verið fyr-
irsjáanlegt strax þá. Truflanir
af þessum völdum hafi því
ekki átt sér stað og ekki sé
heldur gert ráð fyrir að
vandamál verði af því í fram-
tíðinni.
Hafa þegar
brugðist við
FJARSKIPTAFYRIRTÆKIN