Morgunblaðið - 03.06.2014, Blaðsíða 18

18 UMRÆÐANBréf til blaðsins
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 3. JÚNÍ 2014
Vandaðir og vottaðir ofnar
Ofnlokasett í
úrvali
NJÓTTU ÞESS AÐ GERA
BAÐHERBERGIÐ AÐ VERULEIKA
FINGERS 70x120 cm
• Ryðfrítt stál
JAVA 50x120 cm
• Ryðfrítt stál
COMB 50x120 cm
• Ryðfrítt stál
Handklæðaofnar í miklu úrvali þar sem
gæði ráða ríkjum á góðu verði.
Vagnhöfða 11 - 110 Reykjavík - 577 5177 - www.ofnasmidja.is
Það fór ekki mikið
fyrir fregninni í
Fréttablaðinu um
daginn, en alvöru-
þrungin var hún og
allrar athygli verð.
Þar stóð nefnilega í
fyrirsögn: Dauðsfall á
tíu sekúndna fresti
og yfir stóð ekki síð-
ur merkileg fregn:
Áfengi drepur 3
milljónir. Ég las þetta tvisvar og
hugsaði með mér að nú hefði ein-
hver bindindisforkólfurinn, skoð-
anabróðir eða -systir mín farið
framúr sér við andróðurinn gegn
hinni gullnu veig eins og þessi
vökvi er iðulega kallaður í upp-
hafningarskyni. Það er nefnilega
ærið algengt að við bindindisfólk
séum rengd um það sem þó eru
beinharðar staðreyndir í sambandi
við áfengisneyzlu. Ég las því
áfram til að kanna hver mælti slík
dómsorð yfir gleðigjafanum mikla:
Áfengi verður rúmlega 3,3 millj-
ónum manna að bana árlega um
heim allan – fleirum en alnæmi,
berklar og ofbeldi til samans.
Þetta kemur fram í fréttatilkynn-
ingu. Alþjóðaheilbrigðismálastofn-
unarinnar. Stofnunin varar við því
að áfengisneyzla fari vaxandi. Svo
mörg voru þau orð og skelfileg til
umhugsunar, ekki sízt í ljósi þess
hversu menn vilja breiða yfir og
fela afleiðingarnar. Enga áfeng-
isauglýsingu hefi ég séð og eru
þær þó æði margar (þrátt fyrir al-
gjört bann í raun), enga hefi ég
séð þar sem ýjað er að skaðlegum
áhrifum, hvað þá beinum orsaka-
valdi ofbeldis, þ.m.t. nauðgana,
enda slæm vörumerki fyrir söl-
una, þar ríkir dýrðin og dásemdin
ein. Ég vitna aftur í fregnina að
framan. Ef með eru talin bílslys,
ofbeldismál, misnotkun, veikindi
og kvillar af völdum áfengis á það
hlut í einu af hverjum tuttugu
dauðsföllum. Þetta þýðir að á
hverjum tíu sekúndum deyr ein-
hver af völdum áfengis. Aftur til
áherðingar: Hvernig má það vera
að slíkar fregnir veki ekki meiri
athygli en með smæsta letri og
máski má maður þakka fyrir það
að þessa skuli þó get-
ið þrátt fyrir allt í
þessari blindu bjór-
og brennivínsdýrkun
sem ríkir í samfélag-
inu og ég tala nú ekki
um í fjölmiðlum. En
vá áfengisneyzlunnar
er vissulega slík að
um hana ber að ræða
og fræða en fyrst og
síðast minnum við
bindindisfólk á for-
vörnina beztu: Að
byrja aldrei, taka aldrei fyrsta
sopann, því þú veizt aldrei um af-
leiðingarnar. Mættu aðvaranir
virtustu stofnunar heims í heil-
brigðisefnum vera þar lýsandi til
aðvörunar og eftirbreytni, þegar
hún dregur fram svo ógnvænlegar
upplýsingar. En af mörgu er að
taka. Nýlegt sorglegt af-
brotadæmi er markað áfeng-
isneyzlu fyrst og síðast, svo á eitt-
hvað sé minnt
Það er hins vegar ágætt þegar
fólk talar hispurslaust um þennan
vanda sem magnar svo margt
annað illt upp eins og viðtölin við
Óttar Guðmundsson lækni eru
gott dæmi um. Má ég svo í lokin
fyrir hönd okkar bindindisfólks í
IOGT færa honum Styrmi Gunn-
arssyni einlægar þakkir fyrir inn-
legg hans í þessum málum nú á
dögunum eins og svo oft áður og
taka þannig undir þakkir hins ár-
vökula lögmanns Árna Gunnlaugs-
sonar. Mættu fleiri feta í þau fót-
spor og rita beinskeyttar greinar
á staðreyndum byggðar um bölv-
aldinn mikla. Fólk er þá betur
meðvitað um það að enn séu til
samtök bindindisfólks, að enn sé
til hugsjónafólk sem lætur ekki
æranda lýðskrumsins glepja sig
og sannar forvörnina beztu: Aldr-
ei að gefa sig á vald vímuefnum –
aldrei.
Dauðsfall á tíu
sekúndna fresti
Eftir Helga
Seljan
Helgi Seljan
» Þetta þýðir að á
hverjum tíu sek-
úndum deyr einhver af
völdum áfengis.
Höfundur er form.
fjölmiðlanefndar IOGT.
Þegar maður las fornsögurnar á
ungum aldri voru það bardagarnir
og hetjudáðirnar sem fönguðu
hugann. Í gamla
daga áttu ung-
lingar sínar
uppáhalds-
persónur og bar-
dagakappa.
Þegar árin
líða breytist
þetta. Maður
fær meiri áhuga
á öðrum þáttum
mannlífsins svo
sem almennum
lifnaðarháttum. Gaman er að lesa
um störf fólksins, skemmtanir,
húsaskipan o.s.frv.
Og þá vakna stóru spurning-
arnar. Til dæmis: Hvernig gátu
menn haft á færi sínu alla þessa
vitneskju um ættir manna. Það er
sama hvort fjallað er um almenn-
ing, jarla sem konunga, Íslendinga
eða Norðmenn. Ættir manna eru
raktar í marga liði. Virðast aldrei
hafa verið bornar brigður á sann-
leiksgildi þessarar speki. Æv-
inlega er getið um kvonfang
manna, börnin og hvað varð um
þau uppvaxin. Þetta er undravert.
Eins er um landafræðina í sög-
unum. Má nefna Egils sögu
Skallagrímssonar sem gerist að
miklu leyti í Noregi og víðar ytra.
Örnefni eru rakin og staðháttum
lýst þar, alveg eins og á Íslandi.
Annað dæmi er Finnboga saga
ramma. Hún gerist aðallega í
Fjörðum, Húnaþingi og loks í Tré-
kyllisvík. Sá sem ritaði þessa sögu
getur fjölda örnefna og lýsir vel
staðháttum á öllum þessum stöð-
um. Eingöngu þurfti hann að
treysta á minni sitt á frásagnir
manna því ekki voru önnur gagna-
söfn til. Og menn skrifuðu rit upp
á þúsundir blaðsíðna.
Og að síðustu. Fyrir hverja voru
mennirnir að skrifa þessar miklu
sagnir sem margar hverjar voru
alsettar dýrustu ljóðum. Gerðu
menn sér grein fyrir að ritin
myndu varðveitast til komandi
kynslóða og verða þessi djásn.
Eða var það bara hin dýrmæta
frásagnarhvöt sem knúði þessa
miklu snillinga til að sitja við
skriftir allar stundir við þau
vinnuskilyrði sem buðust á þeim
öldum?
Verður þessum hetjum nokkru
sinni fullþakkað ?
Snorri
fer í bað
og fær sér öl
í lauginni
Það er ár
í landi
skinnin mikil
og góð
og margt að skrifa
en fylking mikil
ríður Hvítá
á Fróðastaðavaði
með beljandann
á bóghnútu
þaðan er riðið
þétt og greitt
yfir hálsinn
og með geysingi
um traðir
í Reykholti.
HELGI KRISTJÁNSSON,
Ólafsvík.
Blóðug öxi í Reykholti
Frá Helga Kristjánssyni
Helgi
Kristjánsson
Nýverið tók ég að
mér að taka við einka-
umboði fyrir nokkrar
erlendar sjónvarps-
stöðvar, til að þjónusta
m.a. hótel- og gisti-
heimilamarkaðinn á Ís-
landi. Það var því
nokkurt áfall að kynn-
ast því af eigin raun að
mjög víðtæk sjóræn-
ingjastarfsemi hefur
viðgengist óáreitt hér á
landi í mjög langan tíma. Hugtakið
„free to air“ virðast menn misskilja
svo hrapallega, að þeir hreinlega
halda því fram að fyrst sjónvarps-
rásirnar eru opnar og ólæstar á
gervitunglunum sem nást hér á
landi, þá sé það hreinlega sjálfsagð-
ur hlutur að dreifa þeim áfram til
m.a. hótela og virðist þetta því mið-
ur mjög útbreiddur misskilningur.
Þegar ég tók þetta verkefni að mér
læddist að mér sá grunur að þetta
viðgengist hér að einhverju leyti og
tilkynnti ég samstarfsaðilum erlend-
is að þetta gæti orðið erfitt mál,
þannig að ég þyrfti fullan stuðning
þeirra til að koma í veg fyrir höfund-
arréttarbrotin sem hér fara fram
fyrir opnum tjöldum.
Að áframdreifa sjón-
varpsmerki án leyf-
issamninga í hagn-
aðarskyni er skýrt
lögbrot og nú eru er-
lendu sjónvarpsfyr-
irtækin að vakna upp
við mjög vondan ís-
lenskan veruleika og
boða því hertar að-
gerðir. Ég stýrði fjöl-
varpi 365 miðla síðasta
ár, og þekki því vel til
þeirra samninga sem
aðgreina hinn hefð-
bundna heimilismarkað sem ætlaður
er heimilum til einkanota, og er
dreift um myndlyklakerfi símafélag-
anna hjá bæði 365 og Skjáheimi, og
hinsvegar viðskiptamarkað sem nær
til hótela, gistiheimila, fangelsa,
banka, verslana og fleiri. Á þessum
samningsréttindum er reginmunur
og við nánari skoðun fullyrði ég að
af helstu erlendu sjónvarpsrásunum
á þessu sviði, Discovery Channel og
Aljazeera News, þá er umræddur
réttur ekki til staðar hjá íslenskum
fyrirtækjum. Undanþegnar eru er-
lendar sjónvarpsveitur sem veita
hótelum hér þjónustu með sama
hætti og stórum keðjum erlendis,
sbr. Radisson SAS og fleiri. Allar
Eru réttindin í lagi?
Eftir Hólmgeir
Baldursson
Hólmgeir
Baldursson
Frjálslega eru hugtökin frelsi,
mannréttindi og lýðræði notuð.
Mitt bréf er til þín, Salmann, ég
er að skrifa til
þín, ekki þjóðin.
Mannréttindi, af
hverju telur þú
að ég skuldi þér
þau? Þú kemur
til lands míns og
krefur mig síðan
um það sem þú
telur þín mann-
réttindi. Hvað
með mín? Þú
mátt hafa þína
trú og tilbiðja þinn guð, en ekki
troða upp á mig mosku og heimta
síðan þína siði af mér. Ég skulda
þér ekki neitt. Nágrannar mínir
eru múslimar, gott fólk sem er
ekki að heimta neitt af mér. Ég
þekkti og talaði við marga músl-
ima er ég bjó á Balkanskaga um
árabil. Ég ætla ekki að rugga
bátnum, en læt duga að segja nei
við mosku og því sem henni
fylgir. Þú talar við Sveinbjörgu
um rasisma gagnvart minni-
hlutahópum. Síðan hvenær eru
múslimar minnihlutahópur og er
hægt að kalla skoðun á trúar-
brögðum rasisma? Seg þú mér
þína skoðun á mér og mínum sið-
um, því að það var ekki falleg
hugmyndafræði sem ég kynntist
hjá múslimum sem ég ræddi við á
Balkanskaga. Komdu fram og
láttu mig heyra álit þitt á sam-
kynhneigð og frelsi til handa kon-
um: Því verða þær að hylja hár
sitt og sumstaðar að ganga í
búrkum og á flestum stöðum að
ala ykkur tíu til tólf börn? Vertu
hreinskilinn og segðu álit þitt á
mér og mínum siðum. Það er ekki
nóg að heimta og heimta það sem
þið yfirgáfuð í heimalandinu.
Kannastu við hugmyndafræðina:
„Hið þögla stríð?“ Salmann, ég á
líka mitt frelsi og mannréttindi og
því segi ég nei við mosku, valda-
tákni ykkar múslima. Þetta snýst
nefnilega meira um stjórnmál en
um trúarbrögð. Ég hef oft spurt
mig: Af hverju yfirgáfuð þið heim-
kynni ykkar fyrst þið heimtið síð-
an af mér sömu siðina og þið yf-
irgáfuð? Þú getur haft þína trú, en
lát mig í friði með mína siði, ekki
troða upp á mig margra alda
gömlum siðum í nafni trúar-
bragða, mannréttinda eða lýðræð-
is. Líki þér ekki að búa í hógværð
í mínu landi, – þá máttu fara. Og
svo að þú áttir þig, þá er ég ekki
að misskilja neitt, ég hef næga
lífsreynslu til að vita um hvað ég
skrifa. Og ekki misnota hnignun
þjóðar minnar.
STEFANÍA JÓNASDÓTTIR,
Sauðárkróki.
Salmann Tamimi
Frá Stefaníu Jónasdóttur
Stefanía
Jónasdóttir