Morgunblaðið - 27.06.2014, Qupperneq 22

FRÉTTASKÝRING
Guðni Einarsson
gudni@mbl.is
Flestir kennarar njóta þessað gegna starfi sínu. Enguað síður finnst þeim þeirnjóta lítils stuðnings og
vera ekki metnir að verðleikum.
Þetta kemur m.a. fram í niðurstöðum
nýrrar könnunar, TALIS 2013, sem
Efnahags- og framfarastofnunin
(OECD) lét gera. Könnunin var gerð
í 34 löndum og náði til meira en
100.000 kennara á unglingastigi (11-
16 ára nemendur). Þar áður var TAL-
IS-könnun gerð 2008.
Ragnar F. Ólafsson, sérfræð-
ingur hjá Námsmatsstofnun, hefur
kynnt sér niðurstöður nýjustu TAL-
IS-könnunarinnar. Hann var spurður
um mun á niðurstöðum hennar varð-
andi Ísland samanborið við könn-
unina frá 2008.
„Starfsþróun, starfsþróunar-
verkefni, endurmenntun og slíkt var
ekki endilega í góðu ástandi hér mið-
að við önnur TALIS-lönd árið 2008.
Það hefur hins vegar breyst mjög til
batnaðar,“ sagði Ragnar. Hann sagði
að 91% íslenskra kennara hefði tekið
þátt í einhvers konar starfsþróunar-
verkefni samkvæmt nýjustu könn-
uninni. Það er yfir TALIS-meðal-
talinu. Fram kom að íslenskir
kennarar vildu fá meiri þekkingu á
sviði færni í notkun upplýsinga- og
samskiptatækni við kennslu. Ragnar
sagði að íslenskir kennarar hefðu afl-
að sér meiri þekkingar á námskrá og
námsmatsaðferðum en almennt gilti
um kennara annarra þjóða.
6% kennara yngri en þrítug
„Konum fjölgaði lítið eitt í kenn-
arastétt á unglingastigi hér á landi,“
sagði Ragnar. „Nú voru þær 71,9%
en voru 68% árið 2008. Þessi þróun er
almenn í þeim löndum sem tóku þátt í
könnuninni bæði árin. Víðast hvar
eru fleiri konur við kennslu nú en áð-
ur,“ sagði Ragnar. Þess má geta að í
könnuninni 2013 var hlutfall kvenna í
kennarastétt á unglingastigi að
meðaltali 68,1% í OECD-löndunum. Í
Japan var þó hlutfall kvennanna ein-
ungis 39%.
„Ef við höfum haft áhyggjur af
nýliðun í kennarastétt árið 2008 er
enn meiri ástæða til þess að hafa
áhyggjur af því nú. Kennarar yngri
en þrítugir voru 13% árið 2008 en nú
voru þeir aðeins rúm 6%,“ sagði
Ragnar. Menntun íslenskra kennara
þróast í rétta átt samkvæmt könn-
uninni. Árið 2008 voru hér tiltölulega
margir kennarar sem ekki höfðu há-
skólapróf. Skýringin á því var að
lengi vel var kennaramenntun ekki á
háskólastigi. Nú hefur það breyst og
kennaramenntun fyrir nokkru komin
á háskólastig. Hlutfall háskólamennt-
aðra kennara hér mun því hækka
með eðlilegri endurnýjun stéttar-
innar.
Ragnar taldi að þær niðurstöður
TALIS 2013 sem helst þyrfti að huga
að sneru að endurgjöf til kennara.
„Við höfum þetta módel hér að
kennarinn sé sjálfstæður fagmaður
sem vinnur einn og óstuddur í kenn-
arastofunni. Víða annars staðar er
meiri hefð fyrir því að kennarar fylg-
ist með störfum hver annars og komi
með tillögur um endurbætur og að
kennarinn tileinki sér það. Víða um
lönd fást skólastjórar mikið við slíkt
en gera það ekki í sama mæli hér,“
sagði Ragnar. Hann sagði að kenn-
arar hér segðu að endurmat hefði
lítil áhrif. Þetta væri ekki sér-
íslenskt vandamál heldur ein-
kennandi fyrir skóla á Norð-
urlöndum og Vesturlöndum.
Skólamenningin væri önnur
t.d. í Austur-Evrópu og utan
Evrópu og það væri vert að
íhuga hvort við vildum
viðhalda núverandi
ástandi eða breyta
því.
Huga þarf að endur-
gjöf til kennaranna
Morgunblaðið/Árni Sæberg
TALIS-könnun Niðurstöður könnunar frá 2013 sýna að ýmislegt hefur
breyst til batnaðar í starfi íslenskra kennara frá 2008. Myndin er úr safni.
22
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 27. JÚNÍ 2014
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
BarnahjálpSameinuðuþjóðanna,
Unicef, hefur sent
frá sér skýrslu um
stöðu barna í heim-
inum. Samtök eins
og Unicef vilja sýna fram á ár-
angur af starfi sínu og vissu-
lega hefur margt unnist. Fleiri
börn hafa aðgang að menntun
og heilsugæslu en áður. Árið
2012 létust í heiminum næstum
því helmingi færri börn vegna
þess að þau fengu ekki bólu-
setningar, lyf eða nauðsynlegar
upplýsingar en árið 1989 þegar
allsherjarþing Sameinuðu þjóð-
anna samþykkti barnasáttmál-
ann.
Þetta sýnir vissulega að ár-
angur hefur náðst, en það
skelfilega er að árið 2012 dóu
6,6 milljónir barna af þessum
sökum eins og kemur fram í
skýrslunni.
Nöturleikinn heldur áfram.
2,2 milljarðar manna eru undir
18 ára aldri í heiminum. Á
hverjum degi láta 18 þúsund
börn undir fimm ára aldri lífið.
170 milljónir barna, sem eru
undir 18 ára aldri, eru misnotuð
með vinnu og búa mörg þeirra
við þrælkun. Næstum helm-
ingur þeirra er tíu ára eða
yngri.
Vitnað er í könnun Alþjóða-
heilbrigðisstofnunarinnar þess
efnis að 18 milljónir barna séu
misnotaðar kynferðislega ár-
lega í Evrópu og ill
meðferð á börnum
valdi 850 dauðs-
föllum á ári í Evr-
ópu.
Líf tæplega 60
milljóna barna er í
voða um allan heim fái þau ekki
hjálp hið bráðasta, að því er
fram kemur í skýrslunni. 165
milljónir barna munu ekki ná
fullum líkamlegum eða and-
legum þroska vegna skorts og
vannæringar. Talið er að 13,5
milljónir stúlkna séu þvingaðar
í hjónaband undir 18 ára aldri á
hverju ári.
Þetta eru skuggalegar tölur.
Þegar fjallað er um stríð og
átök beinast sjónir að vald-
höfum og herforingjum, upp-
reisnarmönnum og skæruliða-
foringjum; hver er í sókn og
hver er í vörn. Minna ber á
hlutskipti fórnarlambanna þar
sem börn skipa stóran sess. En
ógæfa barna skýrist ekki að-
eins af stríði og hörmungum.
Hún er því miður hversdags-
legt fyrirbæri eins og upptaln-
ingin hér fyrir ofan sýnir og
enginn heimshluti er alveg und-
anskilinn. Mörg vandamálanna
mætti leysa með aðeins broti af
auðlegð heimsins, en allt kemur
fyrir ekki. Í raun er óskiljan-
legt að sú dökka mynd, sem
dregin er upp í ársskýrslu Uni-
cef, skuli ekki leiða til tafar-
lausra viðbragða heimsbyggð-
arinnar.
Ógæfa barna í heim-
inum er því miður
hversdagslegt fyrir-
bæri}
Börn í voða
HæstirétturBandaríkj-
anna er ekki áfrýj-
unarréttur á borð
við Hæstarétt Ís-
lands, enda geta
mál þar í landi
fengið áfrýjunarmeðferð þar án
þess að ganga til Hæstaréttar,
eins og unnið er að hér á landi.
Bandaríski rétturinn tekur fyrir
fá mál og þá einkum álitamál um
grundvallaratriði, ekki síst þar
sem reynir á stjórnarskrána.
Einn nýjasti dómur réttarins
snýst um farsíma og tækið tald-
ist varða grundvallarmál sem
ætti undir Hæstarétt því það
snérist um friðhelgi ein-
staklingsins. Hingað til hefur
tíðkast vestra og talið vera lög-
legt að lögregla geti, án atbeina
dómara, lagt hald á farsíma
handtekins manns, kannað þær
upplýsingar sem hann hefur að
geyma og notað þær sem sönn-
unargögn fyrir ákæruvaldið. En
nú hefur Hæstiréttur snúið
þessari venjuhelgun við og var
enginn ágreiningur í röðum
dómaranna níu um þá niður-
stöðu.
Í Bandaríkjunum er birt hver
semur dómsorðið og það gerði í
þessu tilviki forseti
Hæstaréttar. Hann
segir þar að vernda
beri hið mikla
magn upplýsinga
sem fólk geymi í
farsímum gegn
rannsókn sem lögregla tekur
ákvörðun um án atbeina dóm-
ara.
Dómsforsetinn segir að ein-
staklingar noti slíka síma til
margs annars en samtala, svo
sem til rafrænnar skráningar á
atriðum sem snerti næstum alla
þætti persónulegrar tilveru, al-
mennra sem viðkvæmra. Nú
orðið sé villandi að líta á þetta
tæki eingöngu sem síma. Það sé
svo miklu meira: Myndavél,
myndbandsspilari, dagatal,
upptökutæki, bókasafn, dag-
bók, myndaalbúm, sjónvarp,
kortabók og dagblað svo dæmi
séu nefnd.
Lítill vafi er á að þessi dómur
mun hafa þýðingu út fyrir
Bandaríkin. Og hann sýnir
einnig að þótt hin rúmlega 200
ára gamla stjórnarskrá Banda-
ríkjanna sé helsti leiðarvísir
þessa réttar þá hefur dómurinn
augljóslega ágæt tengsl við nú-
tímann.
Níu dómarar við
Hæstarétt Banda-
ríkjanna virðast vel
með á nótunum}
Eftirtektarverður dómur
E
ftirspurn eftir litlu og meðalstóru
húsnæði miðsvæðis í Reykjavík
fer hratt vaxandi og er nú orðin
miklu meiri en framboðið. Ungt
fólk vill í áttatíu til níutíu pró-
sentum tilvika búa í póstnúmerum 101, 105 eða
107 – samkvæmt nýlegri skýrslu Capacent – og
vegna lítils framboðs á litlum og meðalstórum
íbúðum, sér í lagi í miðbænum, hefur verð á
fasteignum stórhækkað. Allt bendir til þess að
þróunin verði áfram með sama hætti.
Með því að halda áfram að þenja borgina út
og byggja enn eitt úthverfið austan við núver-
andi byggð eru reykvískir stjórnmálamenn
ekki að mæta þessari miklu eftirspurn. Það
vantar ekki fleiri sérbýli austast í Reykjavík,
heldur litlar og tiltölulega ódýrar íbúðir mið-
svæðis. Fasteignasali einn lýsti því svo í samtali
við Morgunblaðið að slegist væri um góðar eignir mið-
svæðis, einkum í miðbænum og Vesturbænum.
Með því að þétta byggð, og byggja inn á við, eru stjórn-
málamenn að koma til móts við óskir markaðarins.
Kannanir sýna að yfir 20% af ráðstöfunartekjum fjöl-
skyldna fara í kaup og rekstur ökutækja. Hlutfallið er
hærra hjá einstaklingum og hefur hækkað með ört hækk-
andi bensínverði. Það er sláandi að heimilin í borginni
eyða meiri fjármunum í ferðir á bílnum sínum en í mat-
arinnkaup. Í borgum í þeim Evrópuríkjum sem við viljum
gjarnan bera okkur saman við fara innan við 10% af ráð-
stöfunartekjum heimila í kaup og rekstur bíla.
Ástæðan er ekki sú að yfirvöld í þeim borg-
um reyni að þvinga fólk með illu út úr einka-
bílnum, eins og margir virðast halda, heldur
bjóða þessar borgir einfaldlega upp á fjöl-
breyttari samgöngumáta, svo sem hjólastíga
og góðar almenningssamgöngur. Þá er fram-
boð íbúða miðsvæðis miklu mun meira þar en
nokkurn tímann í Reykjavík.
Það virðist sem misskilnings gæti í um-
ræðunni um þéttingu byggðar hér á landi. Þeir
sem vilja þétta byggð vilja ekki gera aðför að
einkabílnum, eins og statt og stöðugt er haldið
fram. Þeir vilja heldur gera fleirum það kleift
að nota almenningssamgöngur, hjóla eða
ganga á milli staða.
Miðborg Reykjavíkur er einstök. Hún er allt
í senn nýstárleg og gamalgróin, annasöm og
kyrrlát, hátíðleg og heimilisleg. Miðborg-
arbúar búa þétt og geta margir hverjir farið í vinnuna,
skólann, kaffihús og næstu matvöruverslun á tveimur
jafnfljótum. Margt gott hefur verið gert í miðborginni á
undanförnum árum, og má til dæmis nefna nýlegar breyt-
ingar á götumynd Hverfisgötu, en borgaryfirvöldum hef-
ur samt sem áður mistekist að láta miðborgina vaxa eins
og markaðurinn hefur kallað eftir. Íbúðum þar hefur ekki
fjölgað í samræmi við eftirspurn.
Samkvæmt mannfjöldaspám mun Reykvíkingum fjölga
um 25 þúsund á næstu tuttugu árum. Hvar á allt þetta fólk
að setjast að? Þeirri spurningu þurfa reykvískir stjórn-
málamenn að svara. kij@mbl.is
Kristinn Ingi
Jónsson
Pistill
Ungt fólk vill búa miðsvæðis
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
Unglingabekkir á Íslandi eru
talsvert miklu minni en að
meðaltali í OECD. Hér eru að
meðaltali 19,6 nemendur í
bekk en meðaltalið í OECD er
24,1 nemandi. Fæstir eru nem-
endur í bekk í Eistlandi og
Belgíu, 17,3 að meðaltali, en
flestir í Singapúr þar sem eru
35,5 nemendur í bekk.
Starfsreynsla íslenskra
kennara er nokkuð undir með-
altali kollega þeirra í OECD. Ís-
lenskir kennarar státuðu að
meðaltali af 14,3 ára starfs-
reynslu 2013 en meðaltalið í
OECD var 16,2 ár.
Reynsluminnsti kenn-
arahópurinn var í
Singapúr og var meðal-
kennslureynsla þar 9,7
ár en kennarar í Lett-
landi voru að meðaltali
með lengsta starfs-
reynslu eða 22
ár.
Fáir í hverj-
um bekk hér
TALIS-KÖNNUN OECD
Á MEÐAL KENNARA
Ragnar F.
Ólafsson