Málfríður - 15.10.2010, Blaðsíða 5

Hér  verður  stuttlega  gerð  grein  fyrir  áformum  um 
að  koma  á  fót  alþjóðlegri  tungumálamiðstöð  innan 
vébanda  Stofnunar  Vigdísar  Finnbogadóttur.  Varpað 
verður  ljósi  á  eðli  verkefnisins  og  rakið  í  stuttu  máli 
hvað áunnist hefur og hver staða þess er nú. 
Frá  því  að  Stofnun  Vigdísar  Finnbogadóttur  var 
sett  á  laggirnar  haustið  2001  hefur  allt  kapp  verið 
lagt á að efla hana sem þróttmikla rannsóknastofnun. 
Síðustu misserin hefur verið unnið að því að auka veg 
stofnunarinnar enn frekar með því að setja á fót alþjóð­
lega tungumálamiðstöð. Markmiðið er að vekja fólk til 
vitundar  um  gildi  tungumála  og  tungumálanáms  og 
opna  augu  fólks  fyrir  margbreytileika  tungumála  og 
ólíkra  menningarheima.  Það  eru  margvísleg  rök  fyrir 
því að rækta tungumál og stuðla að vexti þeirra og við­
gangi. Hér verður drepið á nokkur þeirra. 
Hvers vegna alþjóðlega tungumálamiðstöð?
Flóra tungumálanna skapar þá litskrúðugu menningu 
sem  mannkynið  hefur  hlotið  í  arf.  Glatist  eitthvert 
tungumál  verður  menning  heimsins  að  sama  skapi 
fátæklegri. Margir vísinda­ og áhrifamenn hafa vakið 
athygli  á  að  mörg  tungumál  hafi  glatast  og  að  enn 
fleiri  séu  í bráðri útrýmingarhættu. Orsakirnar eru af 
ýmsum  toga,  svo  sem  þróun  efnahags  og  stjórnmála 
ásamt lýðfræðilegum breytingum. Þá ber þess að geta 
að örfá tungumál hafa orðið ráðandi á heimsvísu, en sú 
þróun er alvarleg ógnun við tilvist fjölda tungumála og 
þann fjölbreytileika sem fylgir lifandi tungum.
Með tungumálinu öðlast maðurinn sjálfsmynd sína, 
fær skilning á heiminum og myndar tengsl við menn­
ingu sína og umhverfi. Þekking á tungu og menningu 
annarra er því mikilvægasta tæki mannsins til að skilja 
og  mynda  tengsl  við  erlenda  menn  og  þjóðir.  Í  ljósi 
sívaxandi  alþjóðasamskipta  gegna  tungumálakunn­
átta  og  menningarlæsi  æ  ríkara  hlutverki.  Gildir  það 
jafnt um möguleika einstaklinga til að menntast og til 
að  njóta  sín  í  leik  og  starfi,  viðskiptahagsmuni  fyrir­
tækja sem og getu stjórnvalda til að láta að sér kveða 
á  alþjóðavettvangi.  Í  veröldinni  knýja  auk  heldur  á 
brýn  úrlausnarefni  sem  ekki  verða  leyst  nema  með 
samvinnu  þjóða  og  þar  ræðst  árangurinn  ekki  síst  af 
tungumálakunnáttu, þekkingu á samskiptum og færni 
til að nema og skilja forsendur ólíkra menningarheima.
Hvers vegna á Íslandi?
Engum  blandast  hugur  um,  hve  mikilvægan  sess 
tungumál  skipa  í  menningu  Íslendinga.  Vegna  legu 
landsins, náttúru þess og atvinnulífs hafa Íslendingar 
alltaf verið háðir samskiptum við útlönd. Löng hefð er 
fyrir  því  að  íslensk  ungmenni  sæki  menntun  sína  til 
útlanda og snúi síðan heim aftur ríkari af þekkingu og 
reynslu,  sem hefur orðið hvati að nýbreytni og  fram­
förum eins og dæmin sanna. 
Hér hafa  lengi verið kennd tiltölulega mörg erlend 
tungumál  í  skólum  og  viðhorf  til  tungumálanáms  er 
almennt  jákvætt.  Að  lesa  sér  til  gagns  og  gamans  á 
erlendum  málum  hefur  verið  sjálfsagður  þáttur  í  lífi 
margra Íslendinga og ýmsir hafa tileinkað sér  lestrar­
færnina upp á eigin spýtur. Hér er því til staðar þekk­
ing,  viðhorf  og  reynsla  sem  eru  ekki  einungis  mikil­
væg fyrir framtíð okkar Íslendinga sjálfra, heldur geta 
jafnframt  nýst  öðrum  þjóðum.  Síðast  en  ekki  síst  ber 
að nefna táknræna legu landsins á mörkum tveggja, ef 
ekki þriggja, heimsálfa og þá staðreynd að Íslendingar 
eru friðelskandi þjóð, sem lætur sér sér annt um menn­
ingu og tungu annarra þjóða.
Markmið
Markmiðið  með  tungumálamiðstöðinni  er  að  vekja 
leika  og  lærða  til  vitundar  um  gildi  tungumálakunn­
áttu  og  menningarlæsis  á  öllum  sviðum  mannlífs  og 
þjóðlífs  og  fyrir  farsæl  samskipti  við  útlönd. Áhersla 
verður  lögð  á  að  stórefla  tungumála­  og  menningar­
rannsóknir  og  miðla  þekkingu  og  reynslu  um  ólík 
tungumál  og  menningarheima.  Þannig  vill  stofnunin 
leggja  sinn  skerf  til  eflingar  og  viðgangs  tungumála 
og  sporna  gegn  þeirri  þróun  sem  að  framan  er  lýst. 
Einnig  vill  stofnunin  heiðra  merkt  framlag  Vigdísar 
Finnbogadóttur  til  tungumála,  bæði  hér  heima  og 
á  alþjóðavettvangi,  sem  fyrsta  velgjörðarsendiherra 
tungumála  hjá  Menningarmálastofnun  Sameinuðu 
þjóðanna, UNESCO. 
Tungumálamiðstöðin í hnotskurn
Alþjóðlega  tungumálamiðstöðin  mun  starfa  í  nánum 
tengslum  við  Stofnun  Vigdísar  Finnbogadóttur  við 
MÁLFRÍÐUR 5
Auður Hauksdóttir er for-
stöðumaður Stofnunar Vig-
dísar Finnbogadóttur
Auður Hauksdóttir.
– Alþjóðleg tungumálamiðstöð