Frúin - 01.03.1963, Síða 25

Hvað segir Ibsen
um áfengið?
Ekki er það þýðingarlaust fyrir
bindindismálið sem hann segir.
Henrik Ibsen er vandlætingar-
skáid, heimsádeiluskáld í orðsins
fyllsta skilningi. Hann flettir ofan
af öllum vömmum og skömmum þjóð-
ar sinnar, rífur ofan af hinum and-
styggilegustu meinsemdum er þjóð-
félaginu standa fyrir þrifum og veikja
og eitra kynslóð eftir kynslóð. í
„Pétri Gaut“ sýnir Ibsen almenn-
ustu þjóðarlesti Norðmanna, sem sé
gorgeir og mikilmennsku hjá manni,
sem ekkert veit og ekkert getur og
er uppþembdur lítilmagni. Til þess
að ennþá meira beri á þessum ókost-
um, lætur hann Pétur vera drykkju-
mann, hefur hann alltaf hálf fullan,
og sýnir þar með, að þrátt fyrir hve
mikill ræfill hann er, mundi hann
fá stórkostlega hugmynd að ballett
eftir gömlu, spænsku kvæði. Það fer
hrifningarhrollur um mig, þegar ég
heyrði orðin.“
Spurningunni um, hvað taki við
þegar hann hætti að dansa, svarar
hann á þá leið, að hann geti helzt
ekki hugsað þá hugsun til enda. Það
er líkast því að vera í paradís, og
þurfa að búa sig undir að fara niður
til jarðar!
Henrik Ibsen.
þó ekki vera hafður eins að leiksoppi,
ef hann að jafnaði væri með réttu
ráði. En Norðmenn drekka, og æsa
þar með dramb sitt og gefa gorgeirn-
um og heimskunni lausan tauminn
og Pétur Gautur hlýtur að gera slíkt
hið sama, annars væri hann ekki hin
rétta háðmynd af þeim. (Norðmenn
eru ekki einir um þetta.)
I öðrum verkum Ibsens koma aft-
ur og aftur fyrir menn, sem annað
hvort hafa steypt sér í hið hryggi-
legasta auðnuleysi blátt áfram fyr-
ir drykkjuskap eða æst með drykkju-
skapnum þá lesti, er hafa orðið þeim
að fótakefli, þannig má benda á
„Villiöndinni“, „Solnæs bygginga-
meistari“ og „John Gabriel Borch-
mann“. í „Víkingunum á Háloga-
landi“ lætur Ibsen viðbjóðslegasta
níðingsverk hljótast af illum og örf-
andi áhrifum drykkjusamsætis.
í „Brúðuheimilinu“ og „Aftur-
göngum“, sem eru framhald hvort af
öðru, kastar þó fyrst tólfunum. Þar
sýnir Ibsen í fyrra ritinu, hvernig
drykkjuskapur heimilisföðursins
verður valdandi að hinum viðbjóðs-
legustu löstum, er eitra heimilislífið
og gera það að kalkaðri gröf, gylltu
og glæsilegu að utan, en hið innra
að heimili sorga og lasta, sem geng-
ur glötun sinni í móti. í seinna ritinu
sýnir hann fram á, hvernig syndir
feðranna koma fram á börnunum,
hvernig ættin stefnir til eyðilegg-
ingar og smánar af völdum drykkju-
skaparins, og hann hleypur ekki frá
þessu hálfgerðu, nei, hann sannfærir
menn um að þannig er það. Svo við
sjáum að allir bindindispostular Nor-
egs hafa tæplega haft jafndjúp og
rótgróin áhrif sem Ibsen einn.
Hann ristir djúpt í meinsemdir
mannfélagsins — og lætur svo sárin
standa opin, til þess að öllum gefist
kostur á að sjá eitur þeirra og læra
að þekkja það. Og honum ferst þetta
jafnhönduglega, hvort sem hann gerir
það með sárbeittu háði eða sorgleg-
um dæmum. — g.
— Nú bíð ég ekki lengur. — Nei, elskan, ég var ekkert farinn að bíða.
FRÚIN
25