Fréttablaðið - 12.02.2013, Blaðsíða 13

ÞRIÐJUDAGUR 12. febrúar 2013 | SKOÐUN | 13
Blå Band bollasúpurnar eru handhæg og bragðgóð næring sem gott er að grípa til. Þær innihalda ekkert MSG,
engar transfitur og aðeins náttúruleg bragð- og litarefni. Fæst í verslunum Hagkaups og Bónus.
Ertu með sterk bein?
HEILSA
Teitur
Guðmundsson
læknir
Þegar við erum í blóma lífs-
ins þá finnst okkur sem við
séum ósigrandi, sjúkdómar eru
hjá flestum sem betur fer víðs
fjarri og hrörnun er ekki farin
að eiga sér stað að neinu marki.
Við erum jafnvel að misbjóða
líkamanum um stundarsakir, en
hann fyrirgefur yfirleitt fljótt
og vel svo lengi sem við hætt-
um því. Það einkennir forvarnir
að þær eru jafnan hugsaðar til
lengri tíma og árangur erfiðis
okkar kemur hugsanlega ekki
fram fyrr en eftir mörg ár. Það
rýrir þó á engan hátt mikilvægi
þeirra, þvert á móti mætti segja
að ef við hugsum ekki okkar
gang þá getum við misst af lest-
inni.
Þessi hugsunarháttur á vel við
þegar við horfum til fjölmargra
atriða er varða heilsu okkar.
Það má taka dæmi af þeim sem
reykir og gerir um langt ára-
bil að hann er ef svo mætti að
orði komast að taka stöðugt út
úr bankanum, en leggja ekkert
inn. Þeir sem hafa vit á pening-
um átta sig á því að það gengur
ekki til lengdar og á einhverjum
tímapunkti eru engar innistæð-
ur lengur og þá fara sjúkdóm-
arnir að herja á viðkomandi. Það
getur gerst hægt, en einnig afar
skyndilega og án fyrirvara eins
og við heila- og hjartaáföll.
Jafnvægi mikilvægt
Þegar við horfum til beinanna þá
er ljóst að við þurfum að leggja
inn í beinabankann reglubund-
ið frá barnæsku til að byggja
upp beinmassa okkar og styrkja
beinin, en einnig til að verjast
beinþynningu og aukinni hættu
á beinbrotum með tilheyrandi
óþægindum, verkjum, hreyfi-
skerðingu og jafnvel færniskerð-
ingu. Beinin okkar eru lifandi
vefur sem er stöðugt að endur-
nýja sig og þarfnast ákveð-
inna næringarefna til viðbótar
við reglubundna hreyfingu og
áreynslu hvers konar til að við-
halda styrk sínum. Erfðir skipta
auðvitað máli en þegar við erum
að vaxa úr grasi er líklega hvað
mikilvægast að borða nægjanlegt
magn af kalki og D-vítamíni auk
þess að neysla á próteini skilar
auknum beinmassa. Þó ber sam-
kvæmt rannsóknum að varast of
mikla próteinneyslu þar sem slíkt
ástand getur virkað þveröfugt og
aukið kalkútskilnað og þar með
kalktap úr beinum. Þarna eins og
svo víða annars staðar er mikil-
vægt að halda jafnvægi.
Beinþynning
Hreyfing í hvaða formi sem er
og reglubundin áreynsla skilar
sterkari beinum og er því mikil-
vægt að börn og unglingar stundi
íþróttir, en það á einnig við um
hina fullorðnu. Beinmassinn nær
hámarki á kynþroskaaldrinum og
fram undir tvítugt en beinin end-
urnýja sig alla ævina. Um miðjan
aldur snýst þetta við og það eykst
beintap en slíkt kallast beinþynn-
ing og er hún algengari hjá konum
en körlum, sérstaklega eftir tíða-
hvörf. Þá hefur verið bent á það að
sá beinvefur og massi sem safnast
saman hjá konum á kynþroska-
aldrinum 11-13 ára jafngildi bein-
tapinu sem verður á 30 árum eftir
tíðahvörf og því augljóslega mikil-
vægt að okkur gangi vel á þessum
tíma að fylla á forðabúr beinanna.
Rýrnun á beinmassa eða bein-
þynning er vandamál beggja kynja
þó konur séu með aukið beintap
sérstaklega um og eftir tíðahvörf,
því er nauðsynlegt að huga vel að
hreyfingu og reglubundinni inn-
töku af kalki og D-vítamíni til að
vega á móti slíku. En einnig eru
notuð lyf til að bæta beinþéttni.
Ýmsir þættir hafa áhrif og geta
hraðað ferli beinþynningar, en
grannar, eldri konur með ættar-
sögu eru í hvað mestri hættu. Þá
hafa sum lyf einnig áhrif til hins
verra eins og til dæmis magasýru-
lyf, krampalyf, þunglyndislyf og
svo auðvitað sykursterar sem eru
oft notaðir í bólgueyðandi tilgangi
til lengri tíma hjá gigtarsjúkum
svo dæmi séu tekin.
Því er gott að láta fylgjast með
beinþéttni en slíkt er hægt að gera
með tiltölulega einfaldri mælingu.
Þeir sem eru í aukinni hættu á
að fá beinþynningu ættu að láta
skoða sig til að meta það hvar þeir
standa og fá ráðleggingar um með-
ferð gerist hennar þörf.
Þó ber samkvæmt
rannsóknum að var-
ast of mikla próteinneyslu
þar sem slíkt ástand getur
virkað þveröfugt og aukið
kalkútskilnað og þar með
kalktap úr beinum.
Í knattspyrnuheiminum er
nú rætt um hagræðingu
á úrslitum leikja víða um
lönd. Fótbolti lýtur leik-
reglum þar sem gerðar eru
þær kröfur að leikmenn séu
heiðarlegir og sannir, sæki
fram til sigurs og standi
með sínu liði og félagi en
semji ekki um niðurstöðu
leiksins fyrirfram.
Mér kom þetta í hug
þegar mér barst til eyrna
að á Alþingi væru menn
farnir að möndla með
mikil væg grundvallaratriði
og ætli jafnvel að semja um mörkin
í „stjórnarskrárkappleiknum“. Við
þekkjum orðið valdabraskarar eða
Power Brokers á ensku sem vísar til
þeirra sem víla og díla með valdið.
Nú geri ég mér glögga grein
fyrir því að myndhvörf er hægt að
nota að vissu marki og bið fólk að
oftúlka ekki líkinguna við fótbolt-
ann. Líking in er þó sett fram í fullri
alvöru til að minna þá 35 þingmenn
á, sem samþykktu að spyrja þjóðina
um meginefni frumvarps Stjórn-
lagaráðs, að standa með eigin sam-
visku en glúpna hvorki né digna á
síðustu mínútum síðari hálfleiks.
Nýlega talaði forseti vor tæpi-
tungulaust um fv. forsætisráð-
herra Bretlands, Gordon Brown, í
viðtali við erlendan fjölmiðil. Inn-
tak orða hans var að Íslendingar
muni seint gleyma illum leik hans
í refskák valdsins gagnvart þjóð í
miklum vanda. Afleik Browns má
líkja við fordæðuskap gagnvart
þjóðinni sem mun geyma hann sér
í minni löngu eftir að Bretar hafa
sent hann í ómælisdjúp gleymsk-
unnar ef marka má spádóm þjóð-
höfðingjans.
Með hliðsjón af þessum áfellis-
dómi forsetans vil ég halda
því fram að þjóðin muni
ekki heldur gleyma þeim
sem gætu hugsanlega svik-
ið hana á örlagastund.
Munið, háttvirtir þingmenn, að
83 af hverjum 100 vilja að náttúru-
auðlindir sem ekki eru í einkaeigu
verði lýstar þjóðareign!
Munið að 67 af hverjum 100 vilja
að tillögur Stjórnlagaráðs verði
lagðar til grundvallar frumvarpi
að nýrri stjórnarskrá!
Munið að meirihluti vill Þjóð-
kirkju í stjórnarskrá, persónukjör,
jöfnun atkvæða og rýmkun heim-
ilda til að krefjast þjóðaratkvæða-
greiðslu!
Munið!
Þjóðin man þetta og ég trúi því
að hún muni ekki gleyma hvernig
málin fara á Alþingi á þeim örlaga-
ríku mánuðum sem fram undan
eru!
Að endingu minni ég á orð séra
Hallgríms Péturssonar um rétt-
læti og heiðarleika:
Vei þeim dómara, er veit og sér,
víst hvað um málið réttast er,
vinnur það þó fyrir
vinskap manns
að víkja af götu sannleikans.
Háttvirtir þingmenn! Ekkert
Match Fixing! Ljúkið leiknum með
sóma!
Match Fixing?
NÝ STJÓRNAR-
SKRÁ
Örn Bárður
Jónsson
sóknarprestur og fv.
fulltrúi í Stjórn-
lagaráði
➜ Þjóðin man þetta
og ég trúi því að hún
muni ekki gleyma
hvernig málin fara
á Alþingi á þeim ör-
lagaríku mánuðum
sem framundan eru!