Fréttablaðið - 22.10.2013, Blaðsíða 17

ÞRIÐJUDAGUR 22. október 2013 | SKOÐUN | 17
Nú er rjúpnavertíðin að
hefjast og víst er að þeir
verða ófáir veiðimennirnir
sem halda til fjalla þessa
fáu daga sem leyfið varir.
Fátt er meira spennandi
en fyrsti dagur á rjúpu og
heimkoma með góðan feng
er góð tilfinning. Það er
hins vegar staðreynd að
ekki enda allar veiðiferðir
vel fyrir þann sem mundar
byssuna.
Þeir sem stunda skotveiði
án heyrnarhlífa eru að taka
mikla áhættu.
Eitt skot úr byssu getur leitt til
varanlegrar heyrnarskerðingar.
Hljóðstyrkur úr byssuskoti er tal-
inn vera allt að 140 dB en 150 dB
eru talin óbærilegur hávaði. Þessu
til samanburðar er hæsti leyfilegi
hávaði á vinnustað án heyrnarhlífa
85 dB. Það er því ljóst að hávaði
af þessu tagi er afar hættulegur
heyrninni.
Þar sem sjón og heyrn
eru þau skynfæri sem reyn-
ir hvað mest á við veiðar,
hlýtur það að vera erfitt
þegar fullrar heyrnar nýtur
ekki lengur við. Heyrnar-
skemmd verður ekki bætt
eftir á.
Því ætti þeim sem
stunda þessar veiðar að vera sér-
lega umhugað um að verja sig fyrir
þessum áhættuþætti og nota þar til
gerða eyrnatappa eða heyrnarhlífar.
Leggjum metnað okkar í að vera
vel búin og vel varin í öllum okkar
veiðiferðum, einkum þar sem skot-
vopn eru notuð. Látum ekki óþarfa
kæruleysi taka frá okkur heyrnina.
Góða veiði og komum vel heyr-
andi heim.
➜ Þeir sem stunda
skotveiði án heyrnar-
hlífa eru að taka
mikla áhættu.
Við þekkjum flest þá góðu tilfinn-
ingu að draga djúpt andann, fylla
lungun og finna ferskt loftið leika
um þau hvort heldur sem er að
sumri eða vetri. Súrefni er okkur
lífsnauðsynlegt og viðheldur starf-
semi líkamans og efnaskiptum
hans, en það er einungis lítill hluti
af því lofti sem við öndum alla
jafna að okkur. Með önduninni
erum við einnig að losa líkam-
ann við úrgangsefni sem falla til í
líkamanum. Þessi vinna fer fram
allan sólarhringinn og oftast nær
án þess að við tökum sérstaklega
eftir því, nema hugsanlega þegar
við reynum á okkur eins og við að
hlaupa eða hjóla eða ef við erum
með vandamál sem hafa áhrif
á loftskiptin líkt og til dæmis
lungna- eða hjartasjúkdóma.
Þegar maður er hraustur þykir
manni þetta allt saman sjálfsagt
og veltir lítið fyrir sér loftgæðum,
þó finnum við flest fyrir því ef
ekki er nægjanlegt magn súrefn-
is í andrúmsloftinu eða ef magn
mengandi efna er aukið. Þeir sem
aftur glíma við lungnasjúkdóma
eru enn næmari fyrir slíku. Það
skiptir því verulegu máli hversu
mikil mengunin er, ekki bara
vegna tímabundinna óþæginda
heldur einnig til lengri tíma litið.
Það hefur verið þekkt um langt
árabil að mengun hafi verulega
neikvæð áhrif á heilsu manna í
víðtækum skilningi en Alþjóða-
heilbrigðismálastofnunin (WHO)
tilkynnti nýverið að svifryk væri
nú flokkað sem krabbameinsvald-
ur í fyrsta flokki líkt og tóbak og
asbest.
Þetta eru miklar fréttir þar sem
þessum umhverfisþætti er nú til-
einkaður stór sess sem orsaka-
valdur lungnakrabbameina og
blöðrukrabbameina á heimsvísu
með tilheyrandi dánartíðni af
völdum slíkra sjúkdóma. Áætl-
að er að ríflega 220.000 manns
hafi látist árið 2010 á heimsvísu
úr lungnakrabbameini af þessum
orsökum. Til að fyrirbyggja allan
misskilning eru reykingar engu
að síður enn meginorsök fyrir
myndun lungnakrabbameins og
falla margfalt fleiri á hverju ári
af þeirra völdum, þær eiga sér því
engar málsbætur!
Margföldun heilsuverndarmarka
Það er augljóslega ekki sama hvar
maður býr en samkvæmt skýrslu
WHO um áhrifaþætti heilsu í
Evrópu fyrir árið 2012 kom í ljós
að á Íslandi er minnsta svifryks-
mengunin í álfunni, en sú mesta
í Tyrklandi. Það eru jákvæðar
fréttir fyrir okkur Íslendinga
og enn eitt metið sem við getum
státað af, en við þurfum að halda
vel á spilunum í nútíð og framtíð
til að spilla því ekki. Almennt er
talið að mengun geti stytt líf ein-
staklinga um allt að 3-4 ár, sem er
umtalsvert, og því mikilvægt að
hafa hana í huga sem eitt af stóru
lýðheilsuvandamálunum bæði á
heimsvísu sem og hérlendis.
Þegar maður skoðar viðmið-
unargildi fyrir svifryksmengun í
ofangreindri skýrslu er fyrst og
fremst tekið meðaltalsgildi á ári
og er það samanburður þar sem
við komum sérstaklega vel út, en
mælingarnar sem notast er við eru
frá árunum 2006-2009. Hins vegar
er áhugavert að skoða núverandi
gildi og þá til dæmis mælingar á
Grensásvegi þar sem umferð er
alla jafna töluverð. Þar eru gildin
margsinnis undanfarið ár langt
yfir heilsuverndarmörkum eða allt
að tíföld. Nú kynnu sumir að segja
að Grensásvegur sé ekki lýsandi
fyrir Reykjavík sem kann að vera
rétt, en ef við tökum Húsdýra-
garðinn í Laugardal eða færanlega
mælistöð sjáum við einnig reglu-
bundna margföldun heilsuvernd-
armarka og allt að tíföldun sem
veit ekki á gott þegar um krabba-
meinsvaldandi efni er að ræða.
Það er auðvitað hægt að æra
óstöðugan og augljóslega margt
sem kemur til þegar horft er til
myndunar krabbameins samanber
erfðir, reykingar, mataræði, hreyf-
ingu og útsetningu fyrir öðrum
þekktum meinvaldandi efnum. Því
verður þó ekki neitað að hreina
loftið sem við stærum okkur af er
alls ekki svo hreint, a.m.k hér á
höfuðborgarsvæðinu og má segja
að krabbameinin liggi í loftinu
þegar til lengri tíma er litið. Ekki
ætla ég að draga úr áhuga eða elju
einstaklinga til að stunda líkams-
rækt, hlaup, hjólreiðar eða aðra
útiveru, síður en svo. Þó er mögu-
lega skynsamlegra að gera það
fjær umferð en við sjáum í dag. Þá
er rétt að hvetja til þess að draga
úr svifryksmengun eins mikið og
mögulegt er þar sem því verður
við komið og væri það líklega best
gert með því að aka ekki á nagla-
dekkjum í vetur og á sem umhverf-
isvænustum ökutækjum.
Komum heyrandi heim!
HEILBRIGÐIS-
MÁL
Kolbrún
Stefánsdóttir
framkvæmdastjóri
Heyrnarhjálpar
Berserkslæti kontórista
Erfitt er að átta sig á berserkslátum, sem gripið hafa
opinbera kontórista með vegamálastjóra í broddi fylkingar.
Vegurinn yfir Gálgahraun er út í hött og kostar milljarð,
meðan Landspítalinn sveltur. Enginn þarf á þessum vegi að
halda, nema bæjarstjórn Garðabæjar, sem ekki þarf að borga
krónu fyrir ruglið. Sökin er fyrst og fremst á herðum Hreins
Haraldssonar. Hann sættir sig ekki við að hafa fengið núll í
heilbrigðri skynsemi. Hann skal samt fá að nauðga sérstæðri
náttúru með því að troða þessum óþarfa vegi á hraunið.
Sigar fávísri löggunni á valinkunna borgara til að segja: Minn
er mátturinn.
http://www.jonas.is/, Jónas Kristjánsson
Sami hráskinnaleikurinn, sömu trixin
Sjálfstæðismenn vinna nú af kappi að því að svæfa endan-
lega samþykkt Alþingis frá síðasta kjörtímabili um skipan
rannsóknarnefndar til að skoða einkavæðingu bankanna
fyrir rúmum tíu árum.
Ástæðan er auðvitað sú að komist sú rannsóknarnefnd
á legg og vinni verk sitt vel, þá er ansi mikil hætta á að
gusurnar muni ganga yfir orðstír margra úr Sjálfstæðis-
flokknum– og Framsóknarflokknum raunar líka.
Frá Davíð og Halldóri og niðrúr.
http://blog.pressan.is
Illugi Jökulsson
AF NETINUKrabbameinin
í loftinu
Því verður þó ekki
neitað að hreina
loftið sem við stærum
okkur af er alls ekki svo
hreint …
HEILSA
Teitur
Guðmundsson
læknir