Skessuhorn - 24.11.2010, Qupperneq 78

78 FIMMTUDAGUR 25. NÓVEMBER
Friðarganga á
Þorláksmessu

Rauði krossinn á Akranesi efnir til
Friðargöngu á Þorláksmessu.
Göngufólk safnast saman framan við Ráðhúsið
við Stillholt kl. 18.00. Þaðan verður gengið sem
leið liggur niður Kirkjubraut og endað í bakgarði
Veraldarinnar okkar - Mömmueldhúss þar sem
flutt verður stutt hugvekja og boðið upp á
tónlistarflutning.
Bæjarbúar og nágrannar eru hvattir til þess að
slást í hóp göngufólks, eiga kyrrláta stund og sýna
friðarvilja í verki.
Víf ill Búa son á Fer stiklu á Hval­
fjarð ar strönd er 81 árs gam all. Hann
er fædd ur og upp al inn á Fer stiklu og
hef ur alla tíð átt lög heim ili sitt í sama
hús inu. Sem ung ling ur var hann þó
þrjá vet ur á Ak ur eyri í skóla. „Ég
fædd ist hérna í kjall ar an um á þessu
húsi árið 1929. For eldr ar mín ir voru
þá að byggja þetta hús og eins og oft
var á þess um árum var flutt inn í það
um leið og ein hvers stað ar var hægt
að flytja inn og það má segja að þau
hafi flutt inn í kjall ar ann um leið og
búið var að slá utan af hon um. Efri
hæð irn ar voru þá ó klárað ar enn þá.
Hér hef ég síð an alltaf búið en fór
þeg ar ég var fjórt án ára til Ak ur eyr­
ar í Gagn fræða skóla Ak ur eyr ar en þá
var ekk ert nám í boði á Vest ur landi
eft ir barna skóla. Syst ir mín var bú­
sett á Ak ur eyri og ég fór til henn ar.
Hún lenti síð an inn á spít ala svo ég
gat ekki ver ið hjá henni en var það
sem eft ir var skóla ár anna hjá ynd is­
legu fólki þar frá Vest fjörð um. Mér
fannst ég læra mik ið á Ak ur eyri en
það var mik ið fé lags starf í skól an­
um og svo gekk ég í stúk una þar og
af þessu tvennu lærði ég mik ið um
fé lags starf. Ég sá þarna fyr ir norð­
an líka hvern ig vin fengi við bakkus
get ur far ið með menn,“ seg ir Víf­
ill sem seg ist þó ekki vera fanat ísk­
ur bind ind is mað ur en tor trygg inn
við bakkus. Hann geti al veg smakk­
að á fengi og amist ekki við öðr um
sem geri það.
Á Ak ur eyri var mjög sárt at vinnu­
leysi á þess um árum og fólk var eig­
in lega búið að semja sig að þessu.
Hann var alltaf á kveð inn í að fara
heim aft ur. „Það stóð alltaf til að ég
kæmi hing að aft ur og ég ætl aði mér
að verða bóndi. Ég varð svo bóndi
1947. Þá ætl aði bóndi hér í ná grenn­
inu að hætta bú skap og við fað ir
minn stofn uð um fé lags bú og keypt­
um af hon um kýrn ar og vél arn ar.
Fað ir minn hafði þá alltaf ver ið með
kýr líka á Fer stiklu.“
Bjó með kýr
Víf ill var ó gift ur mað ur og að­
eins 17 ára þeg ar hann hóf bú skap­
inn en hann og Dúfa Stef áns dótt­
ir kona hans giftu sig árið 1956. Þau
eiga fjög ur upp kom in börn en þau
eru Rún ar, sem býr á Sauð ár króki,
Mar grét sem býr á Akra nesi, Búi
son ur þeirra býr í Hlíð ar bæ á Hval­
fjarð ar strönd og Smári býr í Reykja­
vík. Barna börn in eru átta. Eft ir að
þau Dúfa byrj uðu að búa héldu þau
á fram í fé lags bú inu með for eldr um
Víf ils og árið 1954 kom Gísli bróð ir
Rætt við Víf il Búa son bónda
Fædd ist í gamla hús inu á Fer stiklu og býr þar enn
Víf ils inn í fé lags bú ið. „Hann óskaði
svo eft ir að draga sig út úr því 1968
og tók þá við sauð fénu. Eft ir það var
ekki eig in legt fé lags bú hér þótt við
höf um unn ið allt meira eða minna
sam an eins og sveita sið ur var. Þetta
voru svona 200­250 fjár alltaf hérna
og þeg ar við byrj uð um fé lags bú­
skap inn 1947 voru kýrn ar 25 til 30
en þær voru um 40 þeg ar þær voru
flest ar.“ Víf ill tók svo al far ið við bú­
inu þeg ar heilsu föð ur hans var far­
ið að hraka en hætti svo með kýrn­
ar um alda mót in 2000 og var þá far­
inn að huga að skóg rækt með rækt­
un skjól belta og fleiru.
Í fé lags mál um fyr ir
mjólk ur bænd ur
Fljót lega fór Víf ill að starfa að fé­
lags mál um kúa bænda og var lengi
við loð andi þau. Hann var í stjórn
Mjólk ur sam lags Kjal ar nes þings,
sem Hval fjarð ar strönd in til heyrði,
síð ar Mjólk ur sam söl unn ar og Osta­
og smjör söl unn ar. „Það var búið
að standa stríð um mjólk ur söl una í
Reykja vík. Það setti svip sinn á bú­
skap kúa bænda hér á þessu svæði og
reynd ar á Vest ur landi öllu. Ég kom
inn í þessi fé lags mál þeg ar það var
orð inn nokk ur frið ur um mjólk ur­
söl una. Sunn lend ing ar ætl uðu að
leggja und ir sig Reykja vík ur söl una
og gerðu það raun ar í krafti stærð­
ar sinn ar. Þeir komust hins veg­
ar ekki með mjólk ina yfir Hell is­
heið ina nema á sumr in og þá átt um
við að út vega alla mjólk yfir vet ur­
inn. Það var alltaf mjólk ur skort ur í
Reykja vík þeg ar þetta var og svo var
lengi fram eft ir. Vanda mál in í mjólk­
ur fram leiðsl unni brunnu auð vit að
á þeim sem voru í þess um störf um
fyr ir sam tök mjólk ur fram leið enda.
Osta­ og smjör sal an, á samt fleir um
úr mjólkur iðn að in um héldu alltaf
fundi á þeim stöð um sem mjólk­
ur stöðv arn ar voru. Þetta var mik­
il skipu lags vinna og við þurft um að
ferð ast um land ið og fá menn til að
fram leiða þá vöru sem mark að ur inn
þurfti á að halda á hverj um tíma, ost­
um og smjöri, auk þess að sjá til þess
að nóg væri til af öllu allt árið. Okk ur
á þessu svæði var falið að sjá Reykja­
vík ur mark að in um fyr ir ný mjólk inni.
Í þess um fé lags störf um kynnt ist
ég mjólk ur fram leið end um um allt
land og það var á kaf lega gef andi að
starfa í þessu. Mað ur kynnt ist þarna
mönn um sem voru framá menn á
fleiri svið um í sín um sveit um, bæði
skóg rækt ar störf um og öðru. Mað­
ur hef ur alltaf ver ið að rekast á þessa
sömu jaxla í gegn um tíð ina og þá
nán ast sama hver við fangs efn in hafa
ver ið. Ég dró mig svo nán ast út úr
öll um fé lags störf um þeg ar ég varð
sjö tug ur.“
Skóg ar bóndi í ell inni
Nú er Víf ill skóg ar bóndi. Hann
fór inn í Vest ur lands skóga verk efn­
ið árið 2001. „Það var svo lít ið erfitt
að kom ast þar inn en þeir tóku mig
í sátt fyr ir rest. Þetta var ekki talið
skóg rækt ar svæði hér en fram an af
var bara tal að um á kveð in svæði þar
sem rækta átti skóg. Ég hef ver ið að
planta hér inn an við bæ inn, neð an
við veg og nið ur að sjó. Ég hef mest
plant að þarna sitka greni, stafa f uru,
ösp, lerki og birki. Ég veit nú ekki
ná kvæm lega um töl una á plönt un um
sem ég hef sett nið ur en þetta er á
120 hekt ur um. Við höf um ekki sett
meira en 2.500 plönt ur á hekt ara hér
svo þetta get ur ver ið rúm lega 200
þús und plönt ur. Okk ur var ráð lagt
hér að planta ekki þétt ar því reynsl­
an hefði ver ið sú að þar sem þétt ar
hafði ver ið plant að var ekki far ið að
grisja eft ir 10 ár eins og þarf. Menn
voru of nísk ir á að fella trén og þá
verð ur of þröngt um þetta.“
Víf ill seg ist frá upp hafi hafa starf­
að í Skóg rækt ar fé lagi Borg ar fjarð­
ar og ver ið þar í stjórn um tíma. „Þá
voru menn að planta allt upp í 6.000
plönt um á hekt ara og svo sá mað ur
menn grát andi yfir því ef fella átti
ein hver tré þeg ar þurfti að grisja.
Þess vegna fór um við í það að planta
ekki þétt ar en 2.500 plönt um á hekt­
ara en þetta vex vel hérna. Við skóg­
ar bænd ur héð an af Vest ur landi fór­
um aust ur á Hér að á sín um tíma til
að kynna okk ur góða reynslu bænda
á Hér að inu af gróð ur setn ingu og
feng um ýmis holl ráð þar.“
Ferja yfir Hval fjörð in
frá 1927
Veg ur inn um Hval fjörð var ekki
mik ið ek inn á upp vaxt ar ár um Víf ils
enda veg ur inn lé leg ur og rút urn ar að
norð an fóru yf ir leitt ekki lengra en í
Borg ar nes í fyrstu og síð ar á Akra nes
það an sem far þeg ar fóru sjó leið ina
til Reykja vík ur. „Guð brand ur Thor­
laci us í Kala staða koti var lengi vel
með ferju yfir Hval fjörð inn og flutti
svona fjóra til fimm í einu á litl um
vél báti sem hét Anna. Hann byrj aði
á þessu um 1927 og var fram í stríð
en þá vatn aði und an þessu því það
var am ast við því að menn færu á sjó.
Hann fór í öll um veðr um en helst að
hon um væri illa við hval ina ef þeir
voru á ferli. Það kom hing að stund­
um hval ur sem kall að ur var stökk­
ull. Þetta er stór höfr unga teg und og
gjarn an með rauða slettu á haus eða
hálsi. Hann stekk ur all ur upp úr sjón­
um og það var hætta af boða föll un­
um frá hon um þeg ar hann kom nið­
ur. Ég held að Guð brand ur hafi ein­
hvern tím ann hvekkst á hon um og ef
hann sá þetta kvik indi fór hann ekki
á sjó eða dreif sig strax í land. Þetta
var nú ekki mik ið af fólki sem fór
þetta þá en jafn nauð syn legt fyr ir þá
sem voru á ferð inni að kom ast leið­
ar sinn ar. Hann fór frá Kala staða koti
og lenti hin um meg in á Hval fjarð ar­
eyr inni eða far ið inn að Harð bala í
Kjós en þar var hægt að leggj ast upp
að klöpp og ganga í land.“
Víf ill í eld hús inu heima á Fer stiklu.
Víf ill fram an við hús ið á Fer stiklu. Hann er fædd ur í kjall ara elsta hluta húss ins,
sem er með ris inu. Víf ill byggði svo við hús ið árið 1965 þann hluta sem er lengst til
hægri.
Víf ill og fað ir hans á samt Gunn ari Ás geirs syni vöru bíl stjóra á Akra nesi. Þarna eru
þeir ný bún ir að hlaða heyi á bíl Gunn ars í Garða landi á Akra nesi árið 1948. Þeir
feðg ar fengu þá tún þar til af nota, lík lega á þeim stað sem Flata hverf ið stend ur
núna.
Kaffi hlé í hey skap á túni neð an við Hall gríms kirkju í Saur bæ en Víf ill hef ur lát ið
sig mál efni þeirr ar kirkju varða alla tíð. Þeg ar mynd in var tek in hafði Dúfa kom ið
á samt börn um að færa Vífli kaffi og með læti.