Skessuhorn - 21.11.2012, Page 26

26 MIÐVIKUDAGUR 21. NÓVEMBER 2012
Nem enda fé lag Fjöl brauta skóla
Snæ fell inga stóð fyr ir uppi standi í
sal skól ans mið viku dags kvöld ið 14.
nóv em ber síð ast lið ið. Þá mættu þeir
Berg ur Ebbi Bene dikts son og Ari Eld­
járn til að skemmta gest um. Mið að við
hlátra sköll in úr saln um má segja að
vel hafi tek ist til því gest irn ir velt ust
um af hlátri á með an þeir fé lag arn ir
reittu af sér brand ar ana. Þeir eru hluti
af Mið­Ís land uppi stands hópn um sem
hef ur not ið gríð ar legra vin sælda und­
an far ið.
tfk
Svan dís Svav ars dótt ir um hverf is­ og
auð linda ráð herra heim sótti Vest ur­
lands skóga og starfs stöðv ar Land­
græðsl unn ar og Veiði mála stofn­
un ar á Hvann eyri mánu dag inn 12.
nóv em ber sl. Vest ur lands skóg ar og
Veiði mála stofn un eru með al þeirra
verk efna og stofn ana sem flutt ust til
um hverf is­ og auð linda ráðu neyt is­
ins við breyt ing ar á stjórn ar ráð inu 1.
sept em ber síð ast lið inn. Heim sókn­
in hófst á fundi með starfs mönn um
Veiði mála stofn un ar á Hvann eyri en
áður hef ur ráð herra heim sótt höf­
uð stöðv ar stofn un ar inn ar í Reykja­
vík. Á fund in um kynntu starfs menn
ráð herra það starf sem unn ið er á
veg um stofn un ar inn ar á Hvann­
eyri, en það lít ur m.a. að vökt un og
rann sókn um á fiski stofn um í þeim
fjöl mörgu veiðiám sem er að finna
á svæð inu. Að því loknu var fund­
að með starfs mönn um Land græðsl­
unn ar á Hvann eyri þar sem ráð herra
frædd ist m.a. um upp græðslu starf
bænda und ir yf ir skrift inni Bænd­
ur græða land ið og um varn ir gegn
land broti á veg um Land græðsl unn­
ar.
Í síð ari hluta heim sókn ar inn ar
heim sótti ráð herra stjórn og starfs­
fólk Vest ur lands skóga þar sem ráð­
herra var kynnt starf semi Vest ur­
lands skóga á Hvann eyri. Að lokn um
fundi og há deg is verði á Hvann eyri
var far ið í heim sókn til Jóns Björns­
son ar í Deild ar tungu og skóg rækt­
in þar skoð uð. Næst var kom ið við í
Reyk holti þar sem séra Geir Waage
tók á móti hópn um og Sig ríð ur Júl ía
Bryn leifs dótt ir for mað ur Skóg rækt­
ar fé lags Borg ar fjarð ar fylgdi gest­
un um um Reyk holts skóg. Heim­
sókn inni lauk með skóg ar göngu um
skóg ar lönd Stein dórs staða bænda,
þeirra Guð finnu Guðna dótt ur og
Þór ar ins Skúla son ar. Að lok inni
göngu nutu gest irn ir veit inga hjá
Guð finnu í gamla hús inu á Stein­
dórs stöð um, sem hef ur ver ið end­
ur byggt sem gisti hús. gs
Síð sum ars sá ég mjög svo góða heim­
ild ar mynd Her dís ar Þor valds dótt­
ur um bág bor ið á stand gróð ur hulu
lands ins okk ar. Efni mynd ar inn ar
kom mér svo sem ekk ert á ó vart því
um þau mál vissi ég ó sköp vel fyr ir
og hef oft skrif að um þau. Hins veg­
ar kom það mér á ó vart hvað mynd­
in var vönd uð í alla staði. Allt gekk
upp frá A til Ö, eins og mað ur inn
sagði. Hand rit ið af bragð í alla staði
og nýj ar og gaml ar mynda tök ur
góð ar, en á tak an leg ar. Þarna komu
fram skoð an ir margra okk ar bestu
sér fræð inga á þessu sviði svo og við­
töl við fjóra bænd ur og að sjálf sögðu
skoð an ir þeirra. Myndefn ið var
bæði nýtt og gam alt eins og geng­
ur með heim ild ar mynd ir. Frá bær­
lega vel gerð mynd í alla staði, sem
flest ir sem ég hef haft sam band við
eru á nægð ir með. Hafi Her dís hjart­
ans þökk fyr ir þetta mjög svo þarfa
fram lag til um ræð unn ar um slæmt
á stand gróð urs lands ins, sem nú
þeg ar hef ur skil að sér inn á Al þingi.
Þar var lögð fram til laga henn ar um
að bænd ur beri al far ið á byrgð á bú­
pen ingi sín um og það inn an girð­
ing ar.
Sem svar við þess ari mynd Her­
dís ar gerðu sauð fjár bænd ur, í sam­
vinnu við sín sam tök, mjög fal­
lega og róm an tíska á róð urs mynd
um gott á stand sömu gróð ur hulu.
Þar var allt í stakasta lagi og al gjör
ó þarfi að huga að breyt ing um enda
lit aði haust sól in gul grös þann dag­
inn. Beit ar hólf fá sinna, enda ó þörf
að þeirra mati.
Skoð um þetta nán ar. Þeg ar rætt
er um beit ar hólf er eng inn að tala
um ein hver lít il hólf sem jafn vel þarf
að gefa hey inn á, eins og Guðni
Á gústs son í mynd ar sér. Nei, menn
eru ein fald lega að tala um að bænd­
ur girði sín ar jarð ir af, hólfi þær og
hafi sinn bú pen ing þar. Sem dæmi
vil ég nefna að vin kona mín sem
er hrossa bóndi, lét girða sína jörð
af sem beit ar land fyr ir sín hross.
Bænd ur í ná grenni við hana urðu
arfa vit laus ir þeg ar þeir misstu „beit­
ar land ið sitt" sem þeir höfðu alltaf
haft til um ráða. Þeir ein fald lega litu
á henn ar jörð sem eitt af beit ar svæð­
um sveit ar inn ar, eins og reynd ar all­
ar aðr ar ó girt ar jarð ir á Ís landi.
Menn ó skap ast yfir vænt an leg­
um girð ing ar kostn aði. Nú þeg ar
borg ar rík ið all ar girð ing ar beggja
vegna þjóð veg ar um allt land. Ætli
það standi nokk uð á því að bæta við
girð ing um svo til verði „beit ar hólf,"
eða hvað sem menn vilja kalla það
að hafa bú pen ing á af girtu svæði í
heima hög um, svo hvíla megi há­
lend ið, heið ar, bratt ar hlíð ar og allt
kjarr. Það er okk ar sam eig in lega
verk efni að græða land ið. Þetta er
ekki einni kyn slóð bænda að kenna
hvern ig kom ið er. Nei, við ber um
öll á byrgð. Land ið gaf okk ur líf og
nú gef um við því gróð ur inn til baka
sem við neydd umst til að nýta of
mik ið þeg ar neyð in var stærst. Nú
er kom ið að skulda dög um.
Það er eitt hvað svo aumk un ar­
verð hugs un að all an gróð ur verði
al veg endi lega að nýta til beit ar, um
leið og ein hver svæði hjara við, og
það af ótta við að of mik ill gróð ur
gæti hugs an lega far ið að vaxa. Svona
„ill gresi eins og birki og víð ir," eins
og einn á gæt ur bænda höfð ingi sagði
hér í út varp inu um árið og nýir taka
upp í dag. Í þessu sam bandi er sú
vísa aldrei of oft kveð in að minna
fólk á að hér þakti gróð ur um 75%
af land inu við land nám en nú að­
eins um 25% af því. Um 4% af þess­
um bless aða gróðri er heil þekja, allt
ann að er meira eða minna gatað.
Gat slit ið föð ur land.
Ekki gleyma þessu í næstu kosn­
ing um, þið í Norð ur vest ur kjör­
dæmi, þeg ar bænd ur verða í efstu
sæt um allra flokka á lands byggð­
inni, til þess eins að tryggja á fram­
hald andi með lög sín og hindra inn­
göngu okk ar í ESB.
Ég vil taka það fram að all ir bænd­
ur, sem urðu fyr ir skaða í ó veðr inu
sem geis aði á Norð ur landi í sept em­
ber, eiga sam úð mína alla. En ég vil
líka minna á að skað inn hefði orð ið
tölu vert minni ef allt fé hefði ver ið í
af girt um beit ar hólf um í heima hög­
um. Ég er líka hlynnt því að hjálpa
öllu fólki sem lend ir í nátt úru ham­
för um, þó ég sé al far ið á móti því
að borga á kveðn um at vinnu hóp um
(hér sauð fjár bænd um) him in há ar
pen inga upp hæð ir, svona dags dag­
lega, til þess eins að láta roll ur naga
fá tæk leg an gróð ur lands ins og flytja
svo kjöt ið af þeim úr landi.
Í beit ar hólf með all an bú pen ing!
Burt með bein greiðsl ur!
Mar grét Jóns dótt ir.
Höf. er eft ir launa þegi.
melteigur@simnet.is
Það er eft ir tekt ar vert
að smá fyr ir tæki, svo­
nefnd ör fyr ir tæki og lít il fyr ir tæki, eru
stærsti at vinnu veit andi á Ís landi og
gegna lyk il hlut verki í at vinnu líf inu.
Þannig eru smá fyr ir tæki, fyr ir tæki með
færri en 250 starfs menn, um 99% fyr ir­
tækja í land inu. Um 27 þús und smá fyr­
ir tæki eru í land inu með um 90 þús und
starfs menn og smá fyr ir tæki með und­
ir 10 starfs mönn um eru rúm lega 90%
allra fyr ir tækja. Þetta eru at hygl is verð ar
töl ur, sem vert er að hafa í huga.
Lít ill op in ber stuðn ing ur
Ís lend ing ar eru gjarn an hug mynda rík­
ir og vilj ug ir til þess að taka á hættu með
því að fara út í sjálf stæð an at vinnu rekst­
ur. Sem bet ur fer er til tölu lega auð­
velt að stofna nýtt fyr ir tæki hér á landi.
Hins veg ar skort ir stund um skiln ing
hjá hinu op in bera hve mik il vægt það er
að hlúa að þessu og gera fólki auð veld­
ara með að bjarga sér. Flækju stig get­
ur ver ið tals vert við að fá ýmis rekstr­
ar leyfi vegna þungs skrifræð is og fjölda
eft ir lits að ila. Ó líkt því, sem þekk ist víða
ann ars stað ar, eru ekki veitt ir hvat­
ar í gegn um skatta kerf ið til þess að
koma þess um fyr ir tækj um á kopp inn
og styðja þau þannig á með an þau eru
að slíta barns skón um. Enn frem ur get ur
reynst afar erfitt að fjár magna slík fyr­
ir tæki þrátt fyr ir per sónu leg ar á byrgð­
ir stofn enda. Það má muna það að eitt
sinn voru öll fyr ir tæki smá fyr ir tæki sbr.
t.d. Mar el.
Fjölg un at vinnu tæki færa
Sam kvæmt upp lýs ing um frá Við skipta­
ráði Ís lands eru um 23.900 smá fyr ir tæki
með und ir 10 manns í vinnu í land inu.
Því má segja að það þurfi að eins að
skap ast eitt nýtt starf hjá fjórða hverju
smá fyr ir tæki til að skapa rúm lega 6.000
fjöl breytt störf. Það væri þannig hægt
að minnka at vinnu leysi veru lega ef að
þessi smá fyr ir tæki myndu vaxa sem
nem ur að eins ein um starfs manni. Op­
in ber stuðn ing ur við þessi fyr ir tæki með
ein föld un reglu verks­ og skattaí viln un­
um væri þannig fljót ur að borga sig í
gegn um minni at vinnu leys is bæt ur og
þess hátt ar stuðn ings að gerð ir. Einnig
þyrfti að efla sjóði, sem taka þátt í fjár­
mögn un nýrra fyr ir tækja. Skyn sam legt
væri að fara sömu leið og Banda ríkja­
menn eða eins og SBA (Small Business
Ad ministration) starfar þar. Í meg in­
at rið um leyf ir þessi leið fyr ir tækj um
og at hafna mönn um að setja upp 10%
stofn fé, SBA sjóð ur inn 40% og bank­
inn 50%. Í Banda ríkj un um er sjóðn­
um, sem er sjáfs eign ar stofn un, heim ilt
að lána allt að því sem sam svar ar um kr.
600 millj ón um. Lesa má um þetta t.d. á
wikipedia.org. Þetta hef ur gef ist vel þar
ytra og þá hvers vegna ætti það sama
ekki að gilda hér?
Stjórn mál in
Ég geri ráð fyr ir því að flestall ir stjórn­
mál menn séu þessu sam mála, a.m.k.
í orði kveðnu. Samt er margt ó gert í
þess um efn um. Hægri græn ir, flokk­
ur fólks ins, er und an tekn ing, en hann
hef ur lýst því yfir m.a. á xg.is að hann
vilji taka þessi mál föst um tök um kom­
ist hann til nægi legra á hrifa.
Kjart an Örn Kjart ans son
Höf und ur er fyrrv. for stjóri.
Fjölg un refa og fjár fram lög til refa­
veiða er dæmi um það mikla skiln­
ings leysi sem rík ir hjá um hverf is­
ráð herra fyr ir hönd Vinstri grænna
þeg ar kem ur að mál efn um lands­
byggð ar og land bún að ar. Það er
stað reynd að ref um hef ur fjölg að
gríð ar lega á land inu með til heyr­
andi nei kvæð um á hrif um. Víða er
orð ið lít ið mó fugla líf og dýr bít um
fjölg ar, líkt og ó veðr ið í haust sýndi
okk ur. Þrátt fyr ir stefnu rík is stjórn­
ar inn ar virð ist skiln ing ur ein stakra
stjórn ar liða vera að aukast á mik il­
vægi þess að efla refa veið ar og end­
ur skipu leggja þær.
Vilja friða ref
Fátt bend ir til ann ars en að rík is­
stjórn in með um hverf is ráð herra í
stafni vilji friða refi. Í um ræð um um
refa veið ar á Al þingi ný lega sagði
um hverf is ráð herra að ekk ert lægi
fyr ir um á hrif refa veiða á fugla líf og
dýr bit ið fé og rann saka þyrfti mál ið
frek ar. Í ljósi mik ill ar um ræðu um
fjölg un refa væri hins veg ar búið að
skipa sér staka nefnd til að fara yfir
hvort bregð ast þyrfti við.
Í fjár laga frum varpi sem lagt var
fram á fyrsta ári rík is stjórn ar inn­
ar hafði um hverf is ráð herra tek ið
út fjár veit ing ar til refa veiða. Fjár­
laga nefnd á kvað hins veg ar að setja
aft ur inn fjár veit ingu til refa veiða.
Rök in voru m.a. að virð is auka skatt­
ur af refa veið um hefði, vegna mót­
fram lags frá sveit ar fé lög um, ver­
ið hærri en fjár fram lag rík is ins.
Fjár laga nefnd beindi þeim til mæl­
um jafn framt til rík is stjórn ar inn­
ar að end ur skipu leggja refa veið­
ar á lands vísu og leggja fram til lög­
ur við næstu fjár laga gerð. Ári síð ar
var um hverf is ráð herra aft ur bú inn
að strika þenn an lið út úr fjár lög um
og hafði þá feng ið nægi lega marga
þing menn í lið með sér.
Skyn sem in sigr ar
að lok um
Eft ir því sem fjall að er meira um
mál ið og frétt um af dýr bitnu fé og
fækk un fugla fjölg ar hafa ein stak ir
stjórn ar lið ar lýst vilja til að end ur­
skoða á kvörð un um hverf is ráð herra.
Sem dæmi eru nokkr ir stjórn ar lið ar
með flutn ings menn þings á lykt un ar­
til lögu sem und ir rit að ur hef ur lagt
fram og snýst um að end ur skoða
skipu lag refa veiða. Í mjög mörg um
um sögn um lands byggð ar sveit ar fé­
laga um fjár laga frum varp 2013 er
fjár laga nefnd hvött til þess að setja
inn fjár magn til refa veiða. For mað­
ur fjár laga nefnd ar lét hafa eft ir sér
ný ver ið á Al þingi að þetta mál væri
til skoð un ar í fjár laga nefnd og hans
vilji stæði til að end ur skoða mál ið
við af greiðslu fjár laga 2013. Á með­
an öfgarn ar ráða för fjölg ar refn­
um á fram, fugli fækk ar og dýr bit ið
fé verð ur al geng ari sjón. Skyn sem­
in mun sigra öfgarn ar í þessu líkt
og öðru, það er spurn ing hvort það
ger ist við af greiðslu fjár laga fyr ir
árið 2013 eða með al þing is kosn ing­
um í apr íl á næsta ári.
Ás mund ur Ein ar Daða son
Höf. er al þing is mað ur fyr ir
Fram sókn ar flokk inn.
Pennagrein
Pennagrein
Refa veið ar ­
skyn semi í stað öfga
At vinnu skap andi
rekst ur minni fyr ir tækja
Pennagrein
Gat slit ið föð ur land
Voru með uppi stand fyr ir nem end ur FSN
Hér er ráð herra og aðr ir gest ir að njóta leið sagn ar Þór ar ins og Guð finnu á Stein­
dórs stöð um um skóg rækt ina þar. Ljósm. Berg þóra Njála.
Ráð herra heim sótti stofn an ir og
verk efni á Hvann eyri