Skessuhorn - 12.06.2013, Blaðsíða 27

27MIÐVIKUDAGUR 12. JÚNÍ 2013
Húnavatnshreppur, aðaleigandi
Hveravallafélagsins ehf., hef-
ur samið við Iceland Excursions
- Allrahanda ehf. um uppbygg-
ingu ferðaþjónustu á Hveravöll-
um og að fyrirtækið kaupi meiri-
hluta í Hveravallafélaginu ehf. „Við
hyggjum á töluverða uppbygg-
ingu á Hveravöllum á næstu árum,
með það í huga að vernda frið-
landið og tryggja jákvæða upplifun
ferðamanna af þessu einstaka um-
hverfi. Í þeim tilgangi verða húsa-
kynni rifin eða færð og ný reist fjær
hverasvæðinu. Vegna sögulegs gild-
is mun gamli skálinn á Hveravöll-
um þó standa áfram. Tjaldstæðið
verður sömuleiðis fært frá kjarna
friðlandsins en þær framkvæmdir
sem settar verða í forgang á þessu
ári snúa að frárennsli og veitum
ásamt hönnun á nýjum fjallaskála
innan þess deiliskipulags sem er í
gildi á svæðinu,“ segir Þórir Garð-
arsson, markaðs- og sölustjóri Ice-
land Excursions Allrahanda sem og
nýr stjórnarformaður Hveravalla-
félagsins.
„Hveravellir eru náttúrupara-
dís á hálendinu og öll þjónusta og
uppbygging þarf að taka mið af
því. Markmið okkar er að skyggja
ekki á náttúruna heldur styðja við
hana. Við stefnum að því að aðstað-
an verði sjálfbær hvað varðar vatn
og orku og ætlum að virkja gufu-
borholu sem þar er til að framleiða
rafmagn.“ Lögð verður áhersla
á að vernda náttúruvætti sem er
að finna á Hveravöllum og að
tryggja aðdráttarafl þeirra áfram.
„Við stefnum að því að geta haft
opið á Hveravöllum allan ársins
hring og teljum að það geti orðið
mjög eftirsóknarverð upplifun fyr-
ir ferðamenn að fara upp á hálend-
ið á miðjum vetri,“ segir Þórir enn-
fremur. mm
Hjördís Pálsdóttir frá Stykkis-
hólmi opnaði í byrjun mánaðar
sýninguna „Lítinn spöl frá Köldu-
kvísl.“ Sýningin er að Vegamótum
á Snæfellsnesi og byggir á sögum
af Kerlingarskarði, bæði göml-
um þjóðsögum sem og upplifun-
um fólks af skarðinu í seinni tíð.
Sýningin er hluti af lokaverkefni
hennar í meistaranámi í hagnýtri
menningarmiðlun við Háskóla Ís-
lands og er styrkt af Menningar-
ráði Vesturlands. „Sýningin er
spjaldasýning og á hverju spjaldi
er saga eða frásögn sem teng-
ist skarðinu. Hverju spjaldi fylgir
gróf blýantsteikning en ég fékk
Ómar Smára Kristinsson teikn-
ara til að teikna myndir. Svo eru
einnig tveir rútubekkir og heyrn-
artól þar sem fólk getur sest nið-
ur og hlustað á þjóðsögur og lífs-
reynslusögur fólks frá skarðinu,“
sagði Hjördís er blaðamaður hitti
hana í síðustu viku og fræddist
betur um draugasögur af Kerling-
arskarði.
Skriðu-Fúsi áberandi á
sýningunni
Meðal sagna er finna má á sýn-
ingunni er sagan af Kerlingunni
sjálfri, sögur af Sæluhúsunum,
sagan af Skriðu-Fúsa og Smal-
adysjunum svo eitthvað sé nefnt.
„Skriðu-Fúsi spilar nokkuð stórt
hlutverk á sýningunni vegna þess
að í frásögnum þeirra sem ég tók
viðtöl við kom fram að ef eitthvað
skrítið eða dularfullt átti sér stað
á skarðinu þá gerðist það iðulega
við Fúsaskurði,“ segir Hjördís en
söguna af Skriðu-Fúsa ættu marg-
ir Vestlendingar að þekkja. Við-
urnefnið hlaut hann fyrir það að
vera dæmdur til þess að skríða
ávallt á fjórum fótum í annarra
viðurvist en ekki er vitað til þess
að nokkrum manni á Íslandi hafi
verið dæmd sama refsing. Eitt
sinn var Skriðu-Fúsi á ferð yfir
Kerlingarskarð að vetri til þegar
óveður mikið skall á og varð hann
úti. Sömu nótt dreymdi bóndann
á Hjarðarfelli að Fúsi kom á bað-
stofugluggann og kvað:
Skriðu-Fúsi hreppti hel
hálfu fyrr en varði.
Úti dó – það ei fór vel –
á Kerlingarskarði.
Þar sem götur ganga á víxl,
glöggt má að því hyggja,
lítinn spöl frá Köldukvísl,
kveð ég hann Fúsa liggja.
Fannst Fúsi dauður í kvíslum á
miðju fjallinu sem nú draga nafn
sitt af honum. „Þetta hefur síð-
an þótt einn helsti reimleikastað-
urinn á skarðinu,“ heldur Hjör-
dís áfram. „Mér þótti mjög gaman
að taka þessi viðtöl og heyra sög-
urnar sem fólkið hafði að segja en
margt fólk hefur orðið úti á Kerl-
ingarskarði. Sem dæmi um sögur
eru að bílar bili þarna upp úr þurru
án þess að nokkuð finnist að bíl-
unum og margir tala einnig um að
þeim finnist einhver sitja í bílun-
um hjá þeim þegar þeir keyra yfir
skarðið.“
Sæluhús
Síðasti maðurinn sem vitað er að
varð úti á Kerlingarskarði var sunn-
anpósturinn, en hann varð úti ásamt
bóndanum frá Hjarðafelli árið 1906.
Eftir það lét sýslunefndin reisa sælu-
hús á skarðinu svo vegfarendur gætu
forðað sér þangað í illviðrum. Elías
Kristjánsson sem lengi bjó á Elliða í
Staðarsveit orti svo um gamla sælu-
húsið:
Hér er djöfla og drauga höll
dimmum fjalls í ranni.
Þakin snjó og ísi öll
engum boðleg manni.
Nýtt sæluhús var reist á árun-
um 1957-1958 fyrir tilstuðlan Vega-
gerðarinnar og þjónaði tilgangi sín-
um allt til ársins 2001 að vegurinn
var lagður af.
Sögur sem ekki eru
sagðar lengur
Hjördís er með BA gráðu í þjóð-
fræði og hefur alltaf haft mikinn
áhuga á gömlum sögum, hvort sem
það eru þjóðsögur eða draugasög-
ur. „Þegar ég fór að velta fyrir mér
hvað ég vildi gera í lokaverkefninu
í hagnýtri menningarmiðlun kom
eiginlega ekkert annað til greina.
Sjálf er ég frá Stykkishólmi og fór
því oft veginn yfir Kerlingarskarð
sem barn og minnist þess til dæm-
is þegar sagðar voru draugasögur
frá skarðinu í skólaferðalögum. Mér
þykir líka gaman að hafa sýninguna
á Vegamótum vegna þess að rekst-
ur hófst þar árið 1933, mjög stuttu
eftir að vegurinn um Kerlingarskarð
var lagður. Sýningin á því best heima
hér.
Mig langaði líka að setja upp þessa
sýningu því nú hefur vegurinn yfir
Kerlingarskarð ekki verið farinn af
almennum vegfarendum frá árinu
2001, eftir að Vatnaleið var opnuð.
Börn í dag þekkja því ekki þessar sög-
ur eins vel og við sem fórum reglu-
lega yfir skarðið. Fólk lendir heldur
ekki eins oft í hremmingum á fjall-
vegum eins og áður, því samgöngur
eru orðnar svo góðar. Í dag er það
fátítt að fólk þurfi því að nýta sér
sæluhús. Ég vildi því halda þessum
sögum aðeins á lofti,“ segir Hjördís
Pálsdóttir að lokum. Þess má geta
að sýningin stendur að Vegamótum
í allt sumar og því vel til fundið fyr-
ir ferðalanga á Snæfellsnesi að líta
við og fræðast betur um sögurnar af
Kerlingarskarði. ákj
Kæru íbúar Borgarbyggðar!
Þegar ég lagðist á koddann minn
til að fara sofa núna fyrir skemmstu,
lá ég andvaka. Kaffidrykkja var ekki
ástæðan eða það að ég hafi óvart
sofnað fyrr um kvöldið með syni
mínum, heldur sú vitneskja að mér
ber samfélagslegskylda til að minn-
ast á ákveðin atriði er varða öryggi
okkar og og ekki síður barnanna
okkar.
Öryggi okkar yngstu borgara í bíl
er mér mjög hugleikið, bæði er ég
fyrrverandi starfsmaður Slysavarna-
félagsins Landsbjargar þar sem að
þó nokkuð að mínum verkefnum
snertu þetta málefni en einnig hef
ég horft upp á þá sorg sem dauðs-
fall af völdum umferðaslyss veldur.
Þess hlutskiptis óska ég engum og
er mikið í mun að við leggjum okk-
ur öll fram við að koma í veg fyr-
ir slysin.
Notum alltaf öryggisbúnað á
börnin okkar og notum hann rétt.
Og svo ég gerist nú háfleyg, í guð-
anna bænum ekki sitja með börnin
ykkar í fanginu og keyra. Bein þeirra
eru ekki ennþá orðin eins sterk og
beinin í fullorðnum einstaklingum
og ef eitthvað kemur upp á í öku-
ferð þá er það þau sem taka höggið.
Lítil rifbein bera ekki það högg og
ég vil ekki hugsa þá hugsun til enda
hvernig slíkt getur endað. Setjum
börnin okkar í bílstóla, bílbelti þar
sem þau eru örugg.
Við erum ekki síður mikilvæg
en börnin okkar og því skulum við
alltaf nota öryggisbelti, við erum jú
líka þeirra fyrirmyndir.
Umferðarstofa og Slysavarna-
félagið Landsbjörg gefa út góð-
an bækling með leiðbeiningum um
hvernig best er að búa um börn í
bílum og má nálgast hann á net-
inu http://www.landsbjorg.is/slysa-
varnir/umferd/born-i-bilum.
Með sumarkveðju
Sæunn Ósk Kjartansdóttir
Pennagrein
Af gefnu tilefni
Allrahanda tekur yfir
ferðaþjónustu á Hveravöllum
Vildi halda sögunum á lofti
Hjördís Pálsdóttir opnaði sýningu á Vegamótum um Kerlingarskarð
Hjördís Pálsdóttir.