Skessuhorn - 12.02.2014, Blaðsíða 20

20 MIÐVIKUDAGUR 12. FEBRÚAR 2014
Fimmtudaginn 6. febrúar síðast-
liðinn var Dagur leikskólans hald-
inn hátíðlegur í leikskólum lands-
ins. Dagurinn er samstarfsverkefni
Félags leikskólakennara, mennta-
málaráðuneytisins, Sambands ís-
lenskra sveitarfélaga og Heimilis
og skóla. Dagsetningin er sótt til 6.
febrúar 1950 en þá stofnuðu frum-
kvöðlar leikskólakennara sín fyrstu
samtök. Haldið hefur verið upp á
daginn frá 2008 og með því stuðlað
að jákvæðri umræðu um leikskóla-
starf og kynningu þess út á við. Í
tilefni dagsins kom stór hluti leik-
skólanemenda á Akranesi saman í
Akraneshöll og sungu krakkarnir
saman nokkur lög. Einnig var hald-
ið upp á daginn með ýmsum hætti
innan leikskólanna sjálfra. Fjórir
leikskólar eru starfandi á Akranesi
og haustið 2013 var heildarfjöldi
leikskólanemenda 407 börn.
grþ
„Fjall hrundi niður í jökullón.“
Svo hljóðar fyrirsögn forsíðu-
fréttar Þjóðviljans miðvikudag-
inn 25. janúar 1967. Umfjöllunar-
efni hennar voru orsakir grunsam-
legs og snarps jökulhlaups sem átti
sér stað í Markarfljóti á Suðurlandi
sunnudaginn 15. janúar sama ár.
Hlaupið varaði einungis í tuttugu
mínútur og sagði í fréttum dagana
eftir að hlaupið hafi sorfið skarð í
varnargarð við Þórólfsfell í Fljóts-
hlíð. Ekki bárust fregnir af frekara
tjóni af völdum þess. Til að kanna
orsakir þess var gerður út leiðang-
ur manna undir forystu Guðmund-
ar Kjartanssonar jarðvísindamanns
sem fór upp með Markarfljóti dag-
ana á eftir. Í ferðinni komust leið-
angursmenn í raun um að upptök
hlaupsins væri að finna í skriðjökl-
inum Steinholtsjökli í norðanverð-
um Eyjafjallajökli. Það sem gerst
hafði var að drjúgur hluti tæplega
300 metra móbergsfjalls við jökul-
inn, svonefndur Innstihaus, hafði
hrunið ofan í lón Steinholtsjökuls
með þeim afleiðingum að geysi-
leg flóðbylgja myndaðist. „Sýn-
ir farvegurinn að hún hefur verið
a.m.k. 20 metra há og 150 metra
breið. Finnast jakar allt upp í 50 m.
hæð yfir dalbotninn en flóðið hefur
vart náð þeirri hæð heldur hafa þeir
kastazt upp langar leiðir,“ var haft
eftir Guðmundi Kjartanssyni í frétt
í Þjóðviljanum eftir leiðangurinn.
Skunduðu austur
Kraftur hlaupsins var slíkur að það
reif með sér niður eftir Steinholts-
dal mörg hundruð metra frá upp-
tökunum. Stærstu björgin voru
sögð allt að 80 rúmmetrar að stærð.
Frásagnir af umbrotunum vöktu
áhuga margra landsmanna og gerðu
margir sér ferð austur fyrir fjall til
að skoða aðstæður við Steinhols-
jökul. Einn af þeim sem fór á slóð-
ir hlaupsins var Gestur Friðjóns-
son fyrrv. bifvélavirki á Akranesi.
Gestur hafði myndavél sína með í
för og birtir hann nú í Skessuhorni
myndir sem hann tók af umbrota-
svæðinu sem ekki hafa birst á prenti
áður. Hann segir að frásagnir af
umbrotunum hafi vakið mikla for-
vitni hjá sér og vinnufélögum sín-
um á Akranesi. Þeir ákváðu að gera
sér dagamun og skunduðu austur til
að kanna aðstæður.
Lónið tæmdist
„Við vorum sjö forvitnir sem fór-
um akandi austur á Dodge Wea-
pon jeppa,“ rifjar Gestur upp. „Auk
mín voru þetta Pétur Guðjónsson,
Gunnar Bjarnason, Sigurjón Guð-
jónsson, Ólafur Árnason og að
ég held Kristján Ingólfsson. Þeg-
ar þetta var rákum við Pétur og
Gunnar bílaverkstæðið Vísi sam-
an hér í bænum. Við vorum allir
miklir útivistarmenn og fórum oft
í ferðir um landið. Það var ótrúlegt
að koma austur og sjá svona beint
hversu megnug náttúruöflin eru.
Þegar inn á aurana við Krossá var
komið blöstu við jakar á víð og dreif
á stóru svæði. Þegar við keyrðum
lengra sást að hlaupið hafði kom-
ið úr Steinholtsá og héldum við því
sem leið lá inn Steinholtsdal. Eft-
ir að hafa þrætt framhjá jökum og
björgum komum við loks nær jökl-
inum og fórum síðan upp á hálsinn
á milli Krossár og Steinholtsár. Þá
blasti við að stór hluti höfðans hafði
fallið í lónið sem var nú hér um bil
tómt,“ segir Gestur.
Minnisstæð ferð
„Það sem gerst hafði var að hop
jökulsins hafði myndað lón sem var
undir og við jökuljaðarinn. Leys-
ingar höfðu verið í gangi fyrri-
part þennan janúarmánuð sem
hefur örugglega aukið á hop-
ið í skyndingu. Að endingu hefur
brotnað úr jöklinum vegna þessa
með þeim afleiðingum að hluti
Innstahauss gefur sig ofan í lónið.
Þrýstingurinn var greinilega slík-
ur við þessi umbrot að vatn lónsins
spýtist niður eftir dalnum. Jakar og
björg fylgdu með eins og hellt væri
vatni og ísmolum úr skál,“ bæt-
ir Gestur við. Hann segir ferðina
hafa verið ógleymanlega. „Ferðin
var okkur félögunum minnisstæð.
Það er ekki á hverjum degi sem
maður kemst svona í tæri við nátt-
úruöflin í landinu. Landið er ungt
og það er á sífelldri hreyfingu. Það
sannar þessi atburður eins og svo
margir aðrir í jarðsögu landsins á
liðnum árum.“ hlh
Á fundi bæjarráðs Snæfellsbæjar
30. janúar síðastliðinn var lagt fram
bréf frá RARIK, dagsett 9. janú-
ar 2014. Með bréfi sínu var fyrir-
tækið að svara um úrbætur sem það
gerði á lélegu strauminntaki í Dval-
arheimilið Jaðar eftir að Snæfells-
bær kvartaði. Í bréfi RARIK seg-
ir að lagfæringar hafi verið gerð-
ar strax í febrúar 2010. Bókun bæj-
arráðs var svohljóðandi: „Bæjarráð
þakkar skjót og góð svör. Þess ber
að geta að kvörtun Snæfellsbæjar
var send RARIK þann 11. febrúar
2009 og var úrbótum lokið í febrú-
ar 2010. Upplýsingar um úrbætur
bárust okkur síðan hratt og vel, eða
aðeins 4 árum síðar, þann 9. janú-
ar 2014.“
Aðspurður upplýsti Kristinn
Jónasson bæjarstjóri í Snæfellsbæ
blaðamann Skessuhorns um að
fyrst og fremst væri það kómískt
að RARIK væri að senda bréf um
téðar úrbætur svona löngu eftir að
þær voru gerðar. „Mér dettur einna
helst í hug að RARIK hafi ver-
ið að koma sér upp einhvers kon-
ar gæðastjórnunarkerfi og því hafi
átt að svara með formlegum hætti
hinu og þessu sem dregist hefur að
svara á síðustu árum,“ sagði Krist-
inn Jónasson.
mm
Dvalarheimilið Jaðar í Ólafsvík. Ljósm. af.
Svöruðu samviskusam-
lega fjórum árum síðar
Dagur leikskólans haldinn hátíðlegur
Leikskólabörn á Akranesi komu saman og sungu nokkur lög í Akraneshöll í tilefni dagsins.
Umbrot í Steinaholtsjökli í ársbyrjun 1967 rifjuð upp
-rætt við Gest Friðjónsson á Akranesi sem kannaði afleiðingar umbrotanna
Gestur Friðjónsson.
Horft á bergstálið í Innstahaus þar
sem umbrotin áttu upptök sín.
Ferðafélagarnir, þeir Pétur Guð-
jónsson, Gunnar Bjarnason, Gestur
Friðjónsson, Sigurjón Guðjónsson,
Ólafur Árnason og að öllum líkindum
Kristján Ingólfsson við upptökin.
Horft yfir skriðjökulssporðinn og það sem eftir var af jökullóninu.
Jakahrönn uppi á hálsinum sem liggur
að Steinholtsá. Í baksýn má sjá brotinn
Innstahaus.
Útsýni yfir Krossá. Stórgrýti og ís er
um allt svæðið eins og sjá má. Dodge
Weapon jeppinn sem sexmenningarnir
ferðuðuðust á er smár í samanburði.
Sjálfsagt þótti að reyna uppgöngu á
eitt af björgunum sem hlaupið flutti
með sér.
Kort af svæðinu. Innan rauðmerkta
hringsins er hrunstaðurinn.