Læknablaðið - 15.01.2002, Blaðsíða 9

FRÆÐIGREINAR / RITSTJÓRNARGREIN
Hættulegir heimilislæknar
Emil L.
Sigurðsson
Höfundur er heimilislæknir í
Hafnarfirði og á sæti í
ritstjórn Læknablaðsins.
Nú á haustdögum hafa umræður um heilsugæslu og
heilsugæslulækna farið af stað aftur eftir sumarfrí.
Vinna Heilsugæslunnar í Reykjavík við það að leggja
drög að framtíðarsýn heilsugæslunnar kostaði marg-
ar milljónir króna en er nú lokið og hefur verið birt í
bæklingi. Ein helsta niðurstaða þeirrar vinnu er að
skjólstæðingar heilsugæslunnar eigi að geta fengið
tíma hjá lækni sínum innan tveggja daga og ennfrem-
ur á að bæta símaþjónustu. Astæðulaust er að gera
lítið úr þeirri vinnu sem liggur að baki framtíðarsýn-
inni sem þarna birtist og þar má greina ákveðinn
metnað fyrir heilsugæsluna sem er jákvætt. Hitt eru
engar fréttir að heimilislækningar verða ekki reknar
með biðlistum og stefna, framtíðarsýn og hugsjón
heimilislækna hefur verið ljós lengi en skort hefur að
stjórnvöld sýni í verki hvort þau vilji hafa heilsugæslu
eða ekki.
Nýlega skipaði heilbrigðisráðherra nefnd til að
skoða málefni heilsugæslunnar og er því hægt að
segja að „verið sé að vinna í málefnum heilsugæsl-
unnar“. I nefndinni situr vafalaust einvalalið en þó
vekur það óneitanlega athygli að í nefndinni er
enginn starfandi heimilislæknir á höfuðborgar-
svæðinu. A sama tíma og nefndin „er að vinna í
málinu“ takast Félag íslenskra heimilislækna og
heilbrigðis- og tryggingamálaráðuneytið á með
lögfræðingum sínum í dómsölum.
Gagnslítið er að skipa hverja nefndina af ann-
arri til að skoða framtíðarsýn heilsugæslunnar,
hlutverk, markmið, gildi og svo framvegis. Grunn-
vandann verður að leysa. Fjölga verður heimilis-
læknum, bæta kjör þeirra og gefa þeim sama frelsi
og öðrum sérfræðingum til að starfa sjálfstætt.
Staða heimilislækna nú er sú að vera einir sér-
fræðilækna sem búa við frelsissviptingu, þeir fá
ekki samning við TR og kjaranefnd ákveður kjör
þeirra. Sú nefnd telur að sanngjörn laun heimilis-
læknis, eftir sex ára háskólanám, eins árs starfs-
nám og fjögurra og hálfs árs sérfræðinám, séu um
260.000 krónur á mánuði. Þetta á að laða að unga
lækna. Reynt hefur verið að mála glansmynd af
stöðu mála og því haldið fram að mikill fjöldi ung-
lækna sækist eftir því að fara í sérnám í heimilis-
lækningum. Staðreyndin er hins vegar sú að það
hafa sjaldan eða aldrei verið færri að læra þessa
sérgrein og það sem er í raun fréttnæmt og sérstakt
við greinina er að á þriðja tug heimilislækna hefur
á síðastliðnum árum horfið til annarra starfa.
Önnur glansmynd af atorku heilbrigðis- og trygg-
ingamálaráðuneytisins við uppbygginguna birtist
nú í haust þegar heilsugæslustöðvum voru afhent
tæki til notkunar við eftirlit sjúklinga með lungna-
sjúkdóma (spirometriur). Þannig virtist ráðuneyt-
ið vera að gefa stöðvunum þessi mikilvægu lækn-
ingatæki en í reynd var gjöfin kostuð af lyfjafyrir-
tæki.
Mikill skortur er á heimilislæknum og eftir-
spurn eftir þeirra þjónustu meiri en þeir geta ann-
að. Æ færri sækja um þær stöður sem losna og
bæði í þéttbýli og dreifbýli eru lausar stöður sem
enginn hefur sótt um. Hvers vegna? Ekki þarf fjöl-
skipaðar nefndir né tugmilljóna leit að framtíðar-
sýn til að svara þeirri spurningu.
Nýlegt frumvarp ráðherra um nýja skipan heil-
brigðismála mun enn auka á vandann ef það nær
fram að ganga óbreytt. Hættan er sú að ráðist
verði að sjálfstæðum rekstri lækna og ef það nær
fram munu biðlistar eftir læknisþjónustu enn
lengjast. Ekki er ástæða til að draga í efa einlægan
hug heilbrigðisráðherra til uppbyggingar í heilsu-
gæslunni og heilbrigðismála almennt, en þær leiðir
sem hann velur og það metnaðarleysi sem birtist í
fjárlögum lofar ekki góðu og ef til vill hefur ráð-
herra ekki nægilega góða ráðgjafa. A þingi sagðist
ráðherra ætla leggja 35 milljónir til uppbyggingar í
heilsugæslunni á höfuðborgarsvæðinu. Miðað við
að hverri læknisstöðu fylgi ákveðið starfshlutfall
læknaritara, hjúkrunarfræðinga og svo framvegis
má gera ráð fyrir að fyrir þessa fjármuni fáist um
það bil þrjú til fjögur stöðugildi heimilislækna.
Fólksfjölgun á svæðinu er slík að sennilega þyrfti
um fimm til sex stöðugildi bara til að halda í við
hana, hvað þá að leysa þann vanda sem nú þegar
er uppi. Rétt er þó að nefna að heilbrigðisráðu-
neytið hefur verið með ákveðnar stöður eyrna-
merktar sérnámi í heimilislækningum í samvinnu
við kennara í heimilislæknisfræði við Háskóla ís-
lands. Þetta ásamt breytingum ráðuneytisins á
reglugerð um kandidatsár á þann veg að nú koma
kandidatar á heilsugæslustöðvar eru hvorttveggja
dæmi um það sem ráðuneytið hefur gert vel.
A vordögum skrifaði einn skjólstæðingur heilsu-
gæslunnar á höfuðborgarsvæðinu bréf til heil-
brigðis- og tryggingamálaráðuneytisins og spurð-
Læknablaðið 2002/88 9