Fréttatíminn - 31.10.2014, Blaðsíða 10

Við elskum skó
Smáralind • S. 511 2020 • Skoðið úrvalið á bata.is
Andi borgarinnar
er í heitu pottunum
Arna Mathiassen, starfandi arkitekt í Noregi og ritstjóri nýrrar bókar um skipulagsmál
höfuðborgarinnar fyrir og eftir hrun, vill sjá fleiri vistvænar lausnir í Reykjavík. Við
þurfum að læra að lifa í sátt við umhverfið, hætta að byggja í rokrassgati og rækta fleiri
nytjajurtagarða. Heiti potturinn er uppáhaldsstaðurinn hennar í Reykjavík.
B ókin Scarcity in Excess, The Built Environment and the Economic Crisis in
Iceland, er stútfull af greinum,
gröfum og ljósmyndum sem taka
á fjölbreyttan hátt á byggingar-
og skipulagsmálum Reykjavíkur
í aðdraganda hrunsins. Bókin
er afsprengi nokkurra ára rann-
sóknarvinnu og að henni kemur
fjöldi íslenskra og erlendra fræði-
manna, listamanna, arkitekta,
skipulagsfræðinga og aðgerðas-
inna. Arna Mathiesen ritstýri-
bókinni.
Hörgull í allsnægtum
„Ég var að vinna að alþjóðlegu
rannsóknarverkefni fyrir Arki-
tektaskólann í Osló um hörgul og
sköpun,“ segir Arna um upphafið
að verkefninu sem svo leiddi af
sér bókina. „Vinna arkitekta er
að breytast og sjónum er í miklu
meira mæli beint að stóra sam-
henginu. Þar sem við göngum
hratt á auðlindir jarðarinnar, og
getum ekki farið annað að sækja
þær, eru arkitektar farnir að
rannsaka hvað sé hægt að gera
svo það sé hægt að búa áfram á
þessari plánetu út frá sjónarmiði
hönnunar. Í miðju umsóknarferl-
inu að rannsóknarstyrkjum skall
hrunið á og þá lá beint við að taka
Reykjavíkursvæðið sem dæmi
um stað sem virtist hafa allt í
landi ríkulegra auðlinda, en þar
sem margir berjast samt mjög í
bökkum eftir hrunið.“
Bankar og sveitarfélög bera
ábyrgð
Arna bendir á að í skýrslu Rann-
sóknarnefndar Alþingis hafi ekki
verið minnst einu orði á uppbygg-
ingu húsnæðis og mannvirkja,
þrátt fyrir að bankarnir hafi spil-
að stærsta hlutverkið í bygging-
arbólunni. Byggingariðnaðurinn
sé málaflokkur sem fleiri þurfi að
láta sig varða þar sem hann komi
öllum við. „Fyrir hrun stjórnaðist
hið byggða umhverfi af hagfræði
frekar en nokkru öðru og bygg-
ingar spruttu upp hvorki í takt
við fólksfjölda né umhverfið. Það
var allt slitið úr samhengi og eins
og kemur fram í bókinni áttu
sveitarfélögin stóran þátt í því,
auk bankanna. Það voru engar
forsendur til að byggja svona
mikið og það lítur nánast út fyrir
að mannvirkin hafi verið byggð
fyrir eitthvað allt annað en fólkið
í landinu,“ segir Arna.
Vistvæn framtíðarsýn
Í bókinni er þannig litið gagn-
rýnum augum á byggingarbóluna
fyrir hrun en í henni er líka að
finna skýra framtíðarsýn sem
byggir á sjálfbærri þróun og vist-
vænum hugsunarhætti, því eins
og Arna segir þá snýst þetta allt
um að lifa í sátt við umhverfið.
„Við viljum alls ekki einblína bara
á hvað allt hafi verið ómögulegt,
þótt margt megi læra af greining-
unni. Í bókinni er að finna fram-
tíðarsýnir og upplýsingar sem
við vonum að geti veitt mörgum
innblástur”.
Halla Harðardóttir
halla@frettatiminn.is
Hver er
Hefur varið 22
árum í Osló, utan
tveggja ára í MA
námi í arkitektúr
Princeton og eins
árs í fæðingarorlofi
á Íslandi.
Á heima í miðborg
Oslóar með 40
tegundir fjölærra
ætiplantna í pínu-
litlum garði.
Fæddist í miðborg
Reykjavíkur en
ólst upp á mörkum
borgar og náttúru í
Hraunbæ og Mos-
fellssveit
Gift og á tvö börn,
Önnu Stínu (21) og
Úlf Kjalar (15)
Vinnur á eigin arki-
tektastofu í Osló,
Apríl Arkitektar.
Arna
Mathiassen
?
25%
stækkun höfuð-
borgarsvæðisins
60
km af hraðbrautum
163
km af minni vegum
3
km af hjólastígum
9
mislæg gatnamót
11%
fólksfjölgun
20%
íbuðafjölgun
árin 2002-2008
Hvað er það fyrsta sem þú gerir þegar þú kemur til Íslands? „Að hoppa í heita pottinn. Það er yndislegur
lúxus að geta yljað sér svo vel í pottinum
að hægt sé að sitja hálfnakin úti mínútum
saman, jafnvel þótt það sé snjór og frost.
Þar sem eru fleiri pottar er hægt að ganga
á röðina og velja sér hitastig, samræðu-
partner og samræður eftir smekk. Hér er
andinn! Fólk kemur til dyranna bókstaf-
lega eins og það er klætt og ræðir af ein-
lægni um allskonar mál sem skipta máli.“
(Leitið að heita pottinum á Facebook)
Hver er þinn uppáhaldsstaður á höfuðborg-
arsvæðinu? „Borgin þar sem hún mætir
náttúrunni umhverfis.“
Afhverju? „Vistfræðingarnir benda á að
möguleikarnir í vistkerfum séu alltaf
mestir þar sem tvö vistkerfi mætast. Þar
er fjölbreytnin mest og mestar líkur á að
hægt sé að búa til eitthvað nýtt. Að jaðri
höfuðborgarinnar eru stórkostleg tæki-
færi sem höfuðborgarsvæðið má ekki
missa af.“
Hvað er það besta við Reykjavík? „Það besta
við Reykjavík er ferskt loft af hafi, hreint
vatn, heitt vatn og fjölbreytnin í gamla bæj-
arkjarnanum.“
En það versta? „Það versta er að þessum
gæðum er ógnað með mengun frá Hellis-
heiðarvirkjun og miðbæjarsvæðið á undir
högg að sækja vegna þess að enginn er
dugurinn hjá borginni til að taka dóms-
mál um eldgamalt deiliskipulag sem gaf
hálfgert skotleyfi á gömlu byggðina. Í því
var heimild til að byggja sjö hæðir á línuna
og gróðapungar vísa sífellt í þetta gamla
plan með hótun um lögsókn fái þeir ekki
að byggja magn byggðar sem hverfið þolir
ekki nema breyta algerlega um karakter.
Þetta rýrir gildi gömlu byggðarinnar og
menningarverðmæti hverfa, að óþörfu.
Þetta náttúrulega stríðir gegn öllum sjálf-
bærni-prinsippum.“
Hvaða hverfi, gömul eða ný, finnst þér hafa
lukkast vel? „Verkamannabústaðirnir við
Hringbraut frá millistríðsárunum eru
dæmi um góða byggð. Íbúðirnar eru vel
hannaðar þar sem hver fermetri er vel
nýttur. Skilin milli einkarýmis eru vel af-
mörkuð, sameiginlegs rýmis samfélagsins
sem þarna býr, og almenningsrýmis gang-
stéttar og götu. Þar er öruggt að vera með
börn, með góðri yfirsýn og litlum hættum
í garðinum, og lóðin er vel nýtt með bygg-
ingarnar alveg út að gangstétt sem gerir
rýminu í miðjunni hátt undir höfði, með
góðum möguleikum fyrir ýmsa iðju. Og
ekki síst, þar er skjól! Hvers vegna hönn-
um við ekki skjól við fleiri fjölbýlishús? Já
það er gott með ferskt loft af hafi, en það
er óþarfi að búa við rokrassgat alls staðar
á þessu vindasama svæði. Skjól er líka afar
æskilegt til ræktunar nytjajurta. Þetta er
gott að hafa bak við eyrað þegar við und-
irbúum okkur undir þá stund þegar búð-
irnar loka í einhverju framtíðarhruninu.“
„Ég veit ekki um nein vel-lukkuð ný hverfi
því miður, en skora á einhverja aðra að
benda á einhver.“
10 fréttir Helgin 31. október-2. nóvember 2012