Þjóðlíf - 01.02.1990, Blaðsíða 12

INNLENT
„Hvers vegna gerðist það þegar Sjálfstæðisflokkurinn og Framsóknarilokkurinn gerðu tilraun
meðfrjálsa vextiinnan þessa einokunarramma að við sátum fljótlega uppi með hæstu raunvexti í
heimi? Það er vegna þess að þetta er lokað kerfi, einokunarkerfi. “
fundinum í Kanada um miðjan febrúar
munu Varsjárbandalagsríkin fá rétt til eft-
irlits hér. Ég held að aðalatriðið sé að verði
alhr þessir samningar að veruleika verði
ramminn utan um þá eftirlitið með fram-
kvæmd afvopnunar. Þetta verður sérstak-
lega mikilvægt varðandi eftirlit með af-
vopnun á höfunum. Eftirlit með slíkum
samningum verður mjög flókið og viða-
mikið. Varnarstöðin hér er auðvitað póli-
tískt séð afsprengi kalda stríðsins. Ef það
sem tekur nú við verður einhvers konar
sameiginlegt öryggiskerfi um framkvæmd
afvopnunarsamninga, þá tel ég allar líkur
benda til þess, að ísland sé hinn sjálfkjörni
staður til að fylgja fram slíku eftirliti á
Atlantshafi. Hugsanlegur varaflugvöllur
hér gæti í þessu samhengi orðið mikilvæg-
ur liður afvopnunareftirlits með mikilli
velþóknun allra friðelskandi þjóða. Vara-
flugvöllur verður í framtíðinni nauðsyn-
legur til að sinna þessu eftirliti. En auðvit-
að vitum við ekki hvers konar öryggiskerfi
tekur nákvæmlega við af núverandi hern-
aðarbandalögum.
Alþýðuflokkurinn hefur verið í ríkis-
stjórn um nokkurra missera skeið, á
tfmabili samdráttar. Atvinnulíf og heim-
ili hafa dregið saman seglin. En það hef-
ur einnig orðið eignatilfærsla. Sum fyrir-
tæki eins og SÍS hafa látið stórlega á sjá,
önnur stórfyrirtæki eins og t.d. Eimskip
hafa styrkt stöðu sína mjög á þessu tíma-
bili. Hvaða skýring heldur þú að sé á
þessu?
— Skýringin á góðri afkomu fjár-
magnsfyrirtækja er ekki langsótt. Fyrir-
tæki sem stýra miklu fjármagni og hafa
getað ávaxtað það hafa átt góða daga. Þau
sem verið hafa í áhætturekstri og útflutn-
ingi hafa verið í kreppu. Sum fyrirtæki í
verslun og þjónustu hafa hagnast á tíma-
bilinu eins og Eimskip. Ég held að skýr-
ingin á því sé sú að Eimskip hafi sérstak-
lega styrkt stöðu sína eftir hrun Hafskips.
Við settumst í ríkisstjórn eftir góðæris-
skeið sem hafði fært þjóðinni 55 milljarða í
aukinni þjóðarframleiðslu á tveimur og
hálfu ári, þegar útgjaldastig þjóðfélagsins
hafði verið stillt ennþá hærra með erlendu
lánsfé. Síðan springur þessi blaðra og við
höfum orðið að minnka útgjöld þjóðfé-
lagsins á sama tíma og þjóðarframleiðslan
hefur dregist saman um 25 milljarða.
Þetta varð einfaldlega ekki gert eftir kjara-
sprengingu í lok góðæris nema með því að
sverfa mjög að kaupmættinum, ef við vild-
um binda endi á óviðráðanlegan viðskipta-
halla og sívaxandi erlendar lántökur. Við
höfum þurft að stýra samfélaginu í gegn-
um erfitt samdráttarskeið og það hefur
bitnað á pyngju fólks, afkomu heimil-
anna, og Alþýðuflokkurinn hefur goldið
þess. Á sama tíma höfum við verið að beita
okkur fyrir margvíslegum umbótamálum
viðþessi erfiðu skilyrði. Ef við byggjum til
krossapróf og spyrðum hvaða fyrirheit Al-
þýðuflokkurinn gaf fyrir kosningarnar
1987 og merktum við það sem hann hefur
efnt, þá sýnist mér fljótt á litið að flokkur-
inn myndi standa sig vel á slíku prófi.
Á það við um landbúnaðarmálin ?
— Nei, aðvísuekki. Við lofuðum upp-
stokkun á skattakerfinu og gerðum breyt-
ingar á ríkisfjármálunum að meginmáli í
okkar stefnuskrá. Á þessum ríkisstjórnar-
tíma höfum við komið í gegn málum sem
verið hafa á dagskrá um margra áratuga
skeið en enginn treyst sér að koma þeim í
gegn. Fyrsta var staðgreiðslan, annað
tollabylting (sem var fyrsta skrefið í aðlög-
un að samræmdu evrópsku efnhags-
svæði). Þriðja var samræmdur söluskattur
og síðan lögfesting virðisaukaskatts. Þetta
var allt keyrt í gegn á mjög skömmum
tíma á sama tímabili og samdrátturinn var
farinn að segja mjög til sín hjá fjölda fólks.
Enginn flokkur hefur á seinni árum geng-
ið í gegnum aðra eins gjörningahríð og
áróðursstríðið um matarskattinn var. Að
því er varðar fjármagnsmarkað og pen-
ingamál höfum við náð umtalsverðri upp-
stokkun á því kerfi. Við höfðum mjög á
dagskrá samruna viðskiptabankanna og
komum því í gegn. Það er grundvallar-
forsenda fyrir lækkun vaxta í landinu. Við
höfum keyrt í gegn löggjöf um fjár-
magnsmarkaðinn. Alþýðuflokkurinn hef-
ur á þessu tímabili einnig haft forystu um
meiri opnun og frjálsræði í viðskipta- og
peningamálum. Það á við EFTA-EB mál-
ið þar sem við höfum mótað stefnu í átt til
frjálsræðis og opnunar. Við höfum undir
forystu Jóns Sigurðssonar tekið afstöðu
til frekari nýtingar á orkulindunum með
virkjunum í tengslum við aukinn áliðnað.
Á félagsmálasviðinu vorum við fremstir í
flokki í harðri gagnrýni á húsnæðiskerfið
og boðuðum kaupleigukerfi annars vegar
og nýtt lánakerfi sem varð húsbréfakerfið í
stað þess úrelta. Þá má nefna verkaskipt-
ingu ríkis og sveitarfélaga. Gamall við-
reisnarkrati orðaði það við mig að Alþýðu-
12 ÞJÓÐLÍF