Þjóðlíf - 01.02.1990, Blaðsíða 44

MENNING
Norræn
bókmcnntakynning í
Hamborg í febrúar
1986. Frá vinstri
Görai2 Tunström frá
Sviþjóð, Sigurður og
Þorgeir Þorgeirsson,
Aase-Marie Nesse frá
Noregi, Tobias
Berggren frá Svíþjóð,
Ingvar Ambjörnsen
frá Noregi og Cecilie
Löveid frá Noregi.
Við fórum á leiguflugvél um landið og
tókum upp sérstæðar kvæðastemmur og
söng víðsvegar. Þessi rímnalög voru síðan
gefin út í samvinnu við Fálkann 1966 eða
67. John Levy, en það hét þessi ágæti
maður, lagði gífurlega fjármuni í fyrirtæk-
ið. Platan seldist upp á örskömmum tíma
og hann kom hingað til lands til að endur-
útgefa hana. Þá brá svo við, að einhver úr
Kvæðamannafélaginu Iðunni kemur og
segir félagið vilja fá þóknun. Og þó Levy
væri vel efnaður, þá hafði hann þegar lagt
mikla fjármuni í þetta verk, sem auðvitað
var tap á. Þannig var komið í veg fyrir
frekari kynningu á íslenskum rímnakveð-
skap í þetta skiptið.
Hvað varð svo um Levy rímnamann,
hvarf hann þér sjónum eftir þetta?
— Hans örlög urðu sérstæð. Um það
leyti sem ég kynntist honum hefur hann
verið kominn um sextugt. Eftir hljóðlátt
líf munks í áratug hefur hann þurft að
vinna upp kyrrðina og hægaganginn, svo
hann gerðist maður hraðans. Með hraða-
dellu. Hann átti allt sérsmíðað, t.d. sér-
smíðaðan Rolls Royce, sem hann brunaði
á í borgum Bretlands. Svo fékk hann bif-
Louisa Matthíasdóttir í hinni sérstæðu bók
Iceland Crucible, sem Ijósmyndarinn Vladimir
Sichov vann ásamt Sigurði A.
hjóladellu og þaut um allar trissur á stóru
mótorhjóli. Einhverju sinni var hann á
leiðinni milli Oxford og Lundúna á ógnar-
hraða og lenti í árekstri. Hann lamaðist
fyrir neðan mitti og gat sig lítt hrært.
Hann safnaði miklu spiki á skömmum
tíma og örfáum árum síðar dó hann. Ég
hitti hann nokkrum sinnum eftir íslands-
ævintýrið, en hann átti dapurlegar stundir
undir það síðasta eins og nærri má geta.
Þú hefur þannig átt þátt í að kynna
bæði íslenska myndlist og tónlist erlend-
is, en bókmenntakynning hefur þó verið
fyrirferðarmeiri?
— Jú, jú. í tímans rás hafa alls konar
dagblöð og tímarit beðið mig um greinar.
Þessar greinar fjalla um ólík efni eins og
pólitík, sögu, leikhús og bókmenntir
hvers konar. Lang mest af þessu er menn-
ingarefni og þá um bókmenntir. Árið 1976
var mér boðið að taka þátt í International
Writing Program í Iowa í Bandaríkjun-
um. Þangað koma menn og dvelja í fjóra
mánuði og gera nánast það sem þeir vilja.
Þeir báðu mig að þýða ljóð í htla úrvalsút-
gáfu á þeirra vegum og skyldu þeir útvega
mér sitt besta ljóðskáld til aðstoðar, Mick
Fedullo. Þarna átti ég feikn frjóa og góða
mánuði — var afkastamikill. Og úr því
varð þessi bók, The Postwar
Poetry of Iceland. Þetta er
stærsta norræna ljóðasafn sem
til er á ensku, kom út árið
1982. í amerísku tímariti fékk
bókin þann dóm, að hún væri
sennilega ein besta landkynn-
ing sem völ væri á, því í venju-
legum landkynningarritum
kynntist maður bara landinu
og umhverfinu, en í svona
bók kynntist maður sál þjóð-
arinnar. Sál þjóðarinnar er í
ljóðinu.
Eitthvað hefur íslenski
hesturinn komið við sögu í
þinni kynningarstarfsemi?
— Sú bók sem víðast hefur
farið eftir mig er hestabókin,
íslenski hesturinn, sem kom-
ið hefur út á einum átta tungumálum. Veg
og vanda af þeirri frumútgáfu hafði Har-
aldur J. Hamar útgefandi Iceland Rev-
iew. Vegur þeirrar bókar hefur verið með
ólíkindum. Flestar myndanna eru eftir
Guðmund Ingólfsson. Ég hef unnið mik-
ið í áranna rás fyrir Harald J. Hamar, en
við vorum vinnufélagar á Mogganum í
gamla daga. Ég hef skrifað mikið í Iceland
Review og aðskiljanlegar bækur, ritlinga
og þess háttar fyrir hann. Þá hef ég skrifað
aðra bæklinga fyrir Ferðamálaráð og fleiri
aðila.
Erum við þá ekki komnir að hinni ein-
stæðu listasögu íslands 1985? Hvernig
kom hún til sögunnar?
— Já, það er sagt að hún sé einstæð í
heiminum. Hún er ýtarleg bók um flestar
hstir þjóðarinnar með myndum af 170 ís-
lenskum listamönnum. Tildrögin voru
þau, að ég var í eins konar skuggaráðu-
neyti Vigdísar Finnbogadóttur í Scand-
inavia Today í Bandaríkjunum á sínum
tíma. Ég gaf þá út bækling, Icelandic
Writing Today, sem var kynning á nú-
tímaskáldum íslenskum. Afskaplega um-
deildur bæklingur, en ég seldi hann ágæt-
lega í Ameríku og þar var honum vel tek-
ið. Þeim fannst skrítið að þekktur rithöf-
undur væri sjálfur að selja bækur á
strætum úti og Tom Holton hjá Hildu
sagði að svona höfundur ætti að skrifa
listasöguna, en hann þekkti þá Vladimir
Sichov, ljósmyndarann rússneska. Áran-
gurinn varð bókin Iceland Crucible, falleg
og vinsæl bók.
Þú hefur skrifað texta á íslensku,
grísku og ensku. Ritstýrt íslensku efni í
enskum tímaritum og norrænum. Síðan
hafa komið út greinar og þýðingar á
þýskri tungu eftir þig?
— Það hefur komið í minn hlut að rit-
stýra íslensku efni í bókmenntatímarit
eins og t.d. Die Horen og Land aus dem
Meer fyrir utan ensk rit. Ég var heilt ár
1979-80 á opinberum styrk í Berlín og
lærði þá málið mér til góðs brúks. Þar var
mikil kynning á íslenskri menningu 1980
— bókmenntum sérstaklega — sem ég tók
þátt í.
Þú hefur átt þátt í mörgum bókum með
þekktum ljósmyndurum. Svo dæmi sé
tekið af bókinni Iccland, People Sagas
Landscapes þar sem ljósmyndarinn
Hans Siwik kemur við sögu?
— Þetta er mjög þekktur ljósmyndari
og hefur gefið út bækur víða; á Ítalíu, í
Japan, Frakklandi, Þýskalandi og víðar.
Síðast frétti ég að rússneska rithöfunda-
sambandið hefði ráðið hann til mikilla
verka. Hann kom til íslands til að hvíla sig
í þrjár vikur. Leigði sér jeppa og fór út á
land. Það varð minna úr hvíldinni, því
44 ÞJÓÐLÍF