Þjóðlíf - 01.02.1990, Qupperneq 50

MENNING
Dubcek forsetí
tékkneska
þingsins og Havel
forsetí að skála
fyrir lýðveldinu.
ÞAÐ
VORAÐI
SNEMMA
ÍPRAG
Brynja Benediktsdóttir
og Erlingur Gíslason
hittu Havel í Prag 1965.
Spjallað við Brynju sem
stjórnar sýningunni á
Endurbyggingu eftir
Havel. Verður
vœntanlega ífyrsta sinn
sem Havel sér sýningu á
leikriti eftir sig í tuttugu
ár!
ÓSKAR GUÐMUNDSSON
— Vorið byrjaði snemma í Prag — fyrir
1968, það var byrjað árið 1965 þegar við
Erlingur vorum þar, segir Brynja Bene-
diktsdóttir leikstjóri, en þau hittu þá
leikritaskáldið Havel í Prag. Brynja
stjórnar nú uppfærslu Þjóðleikhússins á
Endurbyggingu Havels. Havel er nú for-
seti Tékkóslóvakíu og verður viðstaddur
heiðursfrumsýningu verksins, væntan-
lega 18. febrúar.
m þessar mundir er verið að frum-
sýna í Þjóðleikhúsinu nýjasta leikrit
Havels, Endurbygging. Þjóðleikhúsið
keypti sýningarrétt á verkinu sl. vor,
þegar það hafði hvergi verið sýnt og það
bannað í heimalandi höfundarins. Sérstök
heiðursfrumsýning verður vegna heim-
sóknar Havels, væntanlega 18.febrúar.
Forseti Tékkóslóvakíu hefur um langa
hríð verið einn þekktasti andófsmaður þar
í landi og helsti talsmaður hreyfxngarinnar
sem tók við völdum eftir að kommúnist-
um var steypt af stóli. Hann hefur oft
þurft að gista fangelsi vegna skoðana sinna
en leiðin úr fangelsinu í forsetastólinn
reyndist styttri en nokkurn óraði fyrir.
Þau Brynja og Erlingur Gíslason voru í
Prag árið 1965 og við spurðum Brynju
fyrst um ferðir þeirra hjóna.
— Við Erlingur vorum í útlöndum í
eitt ár, 1965—66, og sökktum okkur niður
í leikhúslíf í Evrópu. Við dvöldumst m.a.
við leikhús í Prag, Vín, Mílanó, London
og Austur—og Vestur—Berlín. Við vor-
um eiginlega hundheppinn því gerjunin í
leikhúslífinu var mikil á þessum tíma ein-
mitt í þessum borgum.
— Við keyptum okkur Skoda—bíl hér
heima til ferðalagsins og sóttum hann til
Prag. Leiðsögumaður okkar og túlkur í
Prag var Pálína, kona frægs málara þar í
borg. Annars gátum við talað þýsku við
flesta sem við hittum og ensku við þó
nokkra. Pálína þekkti leikhúslífið eins og
fingurna á sér og kom okkur í kynni við
það sem um var að vera. Og þá var mikið
að gerast í tékknesku leikhúsi.
— Þetta var eins konar aðdragandi að
1968. Það sauð og kraumaði í grasrótinni.
Og í leikhúsinu fann maður svo sannar-
lega fyrir hitanum. Um þetta leyti fluttu
til dæmis tveir spaugarar, þeir Súchy og
Slitr, pólitíska íróníu hvunndagsins á sýn-
ingum. Þeir breyttu dagskránni á hverri
sýningu í samræmi við það sem var efst á
baugi hverju sinni. Þetta var skörp og
skemmtileg ádeila og mikið hlegið í leik-
húsinu. Eftir innrásina 1968 fengum við
þær fréttir að Slitr hefði framið sjálfsmorð
með því að stökkva út um glugga. En
sameiginlegir vinir okkar höfðu aðra skýr-
ingu. Leikritið sem við erum að setja upp
kemur inn á líka atburði.
— Við sökktum okkur niður í leikhús-
lífið. Tékkneska leikhúsið var svo frjótt og
spennandi á þessum tíma. Samt fannst
okkur allt grátt fyrir utan leikhúsið. Oft
furðuðum við okkur á því hve leikhúsfólk-
ið talaði frjálst og opinskátt um pólitík,
sérstaklega á knæpunum á kvöldin. En þá
var sagt: „Það er ekki tekið mark á neinu
sem maður segir eftir klukkan ellefu!“.
— Þá sáum við sýningu á Garðveislu
eftir Havel, hans fyrsta leikriti. Það voru
greinilega bundnar miklar vonir við hann
þarna strax. Þetta var frábær uppfærsla
undir leikstjórn Krecja, sem var gífurlega
snjall leikstjóri. Eftir innrásina varð hann
leigubílstjóri. Havel var allt í öllu í leik-
húsinu, stússaði við ljósin og hvaðeina.
Við ræddum um leikhúsmálin, hið sjálf-
stæða skapandi leikhús . Ég man svosem
ekki mikið eftir honum, en ég man að
hann var í svörtum, fínum jakka. Hann
50 ÞJÓÐLÍF