Dagblaðið Vísir - DV - 30.06.2008, Blaðsíða 8

mánudagur 30. júní 20088 Fréttir DV
Kuupik Kleist, þingmaður IA-
flokksins í grænlensku heima-
stjórninni, undrast að tveir hvíta-
birnir skuli hafa verið skotnir í
Skagafirði í þessum mánuði. Sjálf-
ur var hann á Íslandi þegar frétt-
ist af aflífun fyrri hvítabjarnar-
ins. Hann tekur vel í hugmyndir
um að Íslendingar flytji hvítabirni
sem leggi leið sína hingað til lands
til Grænlands. „Ég gat ómögulega
séð nauðsyn þess að fella birnina
á Íslandi. Íslendingar þyrftu að
vera búnir undir það að fleiri birn-
ir komi til landsins í tengslum við
flutninga stofnsins vegna hlýnunar
loftslags,“ segir Kleist.
Strangar reglur eru í gildi á
Grænlandi um hvort fella skuli
hvítabirni. Ólöglegt er að fella
hvítabirni nema að hafa til þess
tilskilin leyfi og kvóta. Ef birnirn-
ir eru taldir ógna fólki er leyfilegt
að fella þá í sjálfsvörn. „Ef sést til
hvítabjarnar í nágrenni við manna-
byggðir er óskað aðstoðar veiði-
manns sem getur fellt björninn ef
veruleg ógn stafar af honum,“ segir
Kleist.
135 veiddir á þessu ári
Á Grænlandi er sérstakt kvóta-
kerfi í gildi yfir veiðar á hvítabjörn-
um, sem sagt er að eigi að tryggja
sjálfbærni stofnsins. Hverri og
einni héraðsstjórn á Grænlandi er
veittur kvóti sem þær svo úthluta
til veiðimanna. Héraðsstjórnirnar
hafa auk þess eftirlit með veiðun-
um.
Á þessu ári hafa verið veitt
leyfi fyrir veiðum 135 hvíta-
bjarna, samkvæmt upplýsingum
frá grænlenska sjávarútvegs- og
veiðimálaráðuneytinu. Dregið
hefur verulega úr úthlutun kvóta á
síðustu árum, einkum vegna taln-
ingar á stofni hvítabjarnanna sem
bendir til að þeim hafi fækkað
vegna ört bráðnandi heimskaut-
síss. Talið er að um 7.500 birnir
séu á og við norðurhluta Græn-
lands. Sportveiðar eru bannað-
ar, en ýmsar vangaveltur hafa þó
verið uppi um breytingar á þeim
reglum.
Þrátt fyrir að stjórnvöld leyfi
ekki sportveiðar opinberlega,
kann raunveruleikinn að vera
annar ef marka má fréttir breska
blaðsins Independent og fleiri
fjölmiðla. Þann 9. septemb-
er í fyrra sagði Independent frá
tíu fyrirtækjum sem byðu upp á
veiðiferðir til Grænlands. Þar gæf-
ist fólki tækifæri til að komast í
tæri við hvítabirni, láta veiða þá
og stoppa upp. Ferðirnar kostuðu
í kringum fimm milljónir króna.
Deyfður og fluttur
Til stóð að deyfa seinni hvíta-
björninn sem gekk á land í Skaga-
firði og flytja hann til Grænlands.
Var sérfræðingur frá dýragarðin-
um í Kaupmannahöfn fenginn til
landsins til þess að deyfa björninn
á þjóðhátíðardaginn 17. júní. Sér-
fræðingurinn komst aldrei nægi-
lega nálægt birninum til að skjóta
deyfilyfjum í hann. Þegar dýrið tók
svo á rás í átt til sjávar var ákveð-
ið að fella það. Kleist segir aftur á
móti að svo virðist sem sú ákvörð-
un hafi verið ónauðsynleg. Hann
segir að Grænlendingar yrðu þakk-
látir ef birnir sem koma til Íslands
í framtíðinni yrðu fluttir til Græn-
lands.
Í þessu sambandi vakna upp
ýmsar spurningar eins og hvort
birnirnir komi yfir höfuð frá Græn-
landi. Þrátt fyrir að þeir komi að
öllum líkindum þaðan vegna ná-
lægðar grænlenska hafíssins við
Ísland, getur reynst erfitt að færa
sönnur á það. Þá má velta því fyr-
ir sér hvort og hvernig verði tekið
tillit til reglugerða um smitsjúk-
dómahættu í dýrum og flutning
þeirra milli landa. Við krufningu
fyrri bjarnarins kom í ljós að hann
hafði skæða sníkla innvortis, nefni-
lega tríkínur. Þær fjölga sér í lík-
ama spendýra, taka sér bólfestu í
vöðvum og skerða hreyfigetu smit-
aðra dýra. Sníkillinn er algengur í
hvítabjörnum. Enn er óljóst hvern-
ig tekið verður á þessum atriðum.
Skiljanleg viðbrögð
Finn Karlsen, sjávarútvegs- og
veiðimálaráðherra heimastjórnar-
innar á Grænlandi, segir fulltrúa
umhverfisráðuneytisins á Íslandi
hafa reynt að setja sig í samband
við grænlensk stjórnvöld eftir að
sást til seinni bjarnarins. Aftur á
móti náðist ekki samband við ráð-
herrann í tæka tíð áður en björninn
var aflífaður. „Viðbrögð íslenskra
stjórnvalda eru skiljanleg. Sjálf höf-
um við átt í nokkrum vandræðum
með hvítabirni undanfarin ár sem
hafa komið nærri mannabyggðum.
Við höfum ákveðnar reglugerðir
sem kveða á um hvað beri að gera
í þessum tilfellum. Ef mannfólki
stafar ógn af hvítabjörnunum leyf-
um við yfirleitt að þeir séu skotnir,“
segir Karlsen.
Aðspurður hvað honum finnist
um þær aðgerðir að flytja birni frá
Íslandi til Grænlands segir hann
nauðsynlegt að skoða hvert og eitt
tilfelli fyrir sig. Ómögulegt sé að
veita alhliða leyfi fyrir flutningun-
um.
Starfshópur skoðar viðbrögð
Þórunn Sveinbjarnardótt-
ir umhverfisráðherra hefur skip-
að starfshóp sem útbúa skal áætl-
un sem segi til um aðgerðir gangi
hvítabirnir hér á land. Hjalti J.
Guðmundsson, sviðsstjóri hjá
Umhverfisstofnun, verður formað-
ur hópsins. Fyrirhugað er að hóp-
urinn skili tillögum til umhverfis-
ráðuneytisins fyrir 1. september.
Birnir í þyrluferð
Íbúar norðanverðs Kanada eru
vel kunnugir því að fá heimsókn
frá hvítabjörnum. Í norðanverðu
Kanada er sambærilegt kerfi í gildi
og á Grænlandi þar sem veiðikvóti
er gefinn út. Í Nunavut eru veiðar á
38 björnum heimilaðar á þessu ári
við og í Hudsonflóa einum saman.
Nunavut er stærsta fylki Kanada,
liggur næst Grænlandi og sam-
anstendur af fjölda eyja. Talið er að
um 15 þúsund hvítabirnir lifi í eða í
næsta nágrenni við Kanada.
Þrátt fyrir þetta er allt kapp lagt
á að grípa til annarra aðgerða en að
skjóta birnina þar sem þeir ganga
á land. Á Nýfundnalandi hafa íbú-
ar fengist við að svæfa birnina og
flytja þá aftur til ísbreiðnanna. Út-
vegaðar eru þyrlur til verkefnanna
sem flytja birnina aftur til heim-
kynna sinna í netum eða búrum.
Þessar aðgerðir Kanadamanna
hafa gengið vel fyrir sig, en eru
kostnaðarsamar eins og gefur að
skilja. Þar er fengist við að lokka
birnina á örugg og opin svæði áður
en þeir eru svæfðir og þeim komið
fyrir í neti eða öðru sem fest er við
róBert hlynur BalDurSSon
blaðamaður skrifar: roberthb@dv.is
Hve fa di Heimkynni
Því er spáð að norðurheimskautið verði íslaust að mestu yfir sumartímann innan fimm til tíu ára og
má reikna með að hvítabirnir leiti í auknum mæli út fyrir heimkynni sín. Mismunandi er hvernig
nyrstu þjóðir jarðar bregðast við komum ísbjarna. Á Grænlandi eru birnirnir veiddir eftir sérstöku
kvótakerfi. Á Nýfundnalandi eru þeir svæfðir og fluttir með þyrlum aftur norður á bóginn.
tvíræðni í stefnu Bandaríkjamenn
áttu frumkvæðið að því að hvítabirnir
voru settir á lista yfir dýr í útrýmingar-
hættu. Stjórnvöld veittu olíuleitarfyrir-
tækjum í alaska undanþágu frá
dýraverndunarlögum.