Iðnaðarmál - 01.03.1962, Blaðsíða 6

FRÁ NORRÆNA BYGGINGARDEGINUM 1961
Dr. B. J. R A M B Ö L L pró/essor:
BYGGINGAIÐNVÆÐINGIN
Þar sem byggingaiðnvæðingin
er nú á vegi stödd, gefur staða
hennar ekki til kynna möguleika
iðnvæðingari nnar.
Ramböll prófessor hóf fyrirlestur
sinn með því að fullyrða, að iðnvæð-
ingin á byggingasviðinu sé óhjá-
kvæmileg nauðsyn. Hið nýja spil er
komið af stað, sagði hann, og það
skynsamlegasta, sem hægt er að gera,
er að viðurkenna spilið og fá það til
að heppnast eins vel og hæfileikar
vorir leyfa. Því að hvers vegna skyldi
byggingastarfsemin ekki renna sömu
slóð og öll önnur framleiðsla? Iðn-
væðing sparar vinnuafl og tíma. Það
myndi vera einstakt fyrirbrigði í sögu
iðnaðarins, ef sívaxandi sjálfvirkni á
byggingasviðinu hefði ekki sama á-
rangur í för með sér. Iðnvæðing
lækkar verðlag. Einnig í því efni
myndi byggingaiðnaðurinn skera sig
úr sem hrein undantekning í sögu
iðnaðarins, ef raunin yrði gagnstæð.
Enn fremur benti hann á öflug áhrif
byggingamálanna á þj óðarbúskap-
inn. Byggingastarfsemin er í ósam-
ræmi við þróunina. Launahækkanir
þær, er átt hafa sér stað í Danmörku,
hafa þegar snert samkeppnishæfni
vora. Auðvitað geta menn alið þá von
í brjósti, að samsvarandi launahækk-
anir verði leyfðar í öðrum löndum.
Margir hafa dáðst að því, hvernig
vandamálin voru tekin föstum tökum
í Hollandi. Áhrifamiklar ráðstafanir
voru nauðsynlegar til viðreisnar í
landinu eftir eyðileggingu stríðsins.
Meðal annars var komið á kaupbind-
ingu, sem þó var slakað örlítið á öðru
hverju. En jafnvel þótt ástandið í
Hollandi í dag sé gjörbreytt frá því,
sem áður var, halda menn þar enn
sömu stefnu. Launahækkun er leyfð,
þegar hægt er að sýna fram á, að hún
hafi ekki hækkað verðlag í för með
sér, heldur meiri framleiðslu. Árang-
urinn hefur orðið meiri framleiðslu-
aukning en hægt er að finna í nokkru
norrænu landi. Samkeppnishæfni vor
gagnvart öðrum löndum er því mikil-
væg röksemd.
Leiðin til hærri launa hlýtur að
grundvallast á aukinni framleiðni,
fullyrti Ramböll prófessor, og sú
framleiðsluaukning fæst með iðnvæð-
ingu. Þegar framleiðsla á mann/klst.
vex, hverfa hugtökin svarti markaður
og launaskrið, en lögmæt réttlætanleg
launahækkun leysir þau af hólmi.
Ekki er þó unnt að afnema hand-
verkið með öllu. Viðhald bygginga-
fjöldans krefst allmikils vinnufram-
lags. Á tímum sem þessum, þegar
skortur er á vinnuafli, er nokkur til-
hneiging til vanefnda, þar sem við-
haldsstörfin eru í litlum metum. En
nýbyggingar á handverkssviðinu
munu þó stöðugt sjá dagsins ljós.
Menn verða þá að greiða fyrir óskir
sínar á sarna hátt og þegar menn láta
reisa myndastyttu í garðinum sínum
eða gera einhverja aðra listræna
skreytingu, sem menn vissulega óska
ekki eftir, að unnin sé á færibandi.
Tígulefnið, sem er grundvöllur hand-
verksins, mun vafalaust verða innlim-
að í iðnvædda byggingastarfsemi. En
múrsteinninn mun einnig um langa
framtíð setja svip sinn á byggingar
einstaklinga. Jafnvel hinn harðsvír-
aðasti iðnvæðingarsinni getur ekki
neitað því, að múrsteinsflötur getur
verið mjög fallegur.
En ekki er allt byggingarhandverk
jafneftirsóknarvert, sagði Ramböll
prófessor, og því verður varla á móti
mælt, að gæði handverksins fara
hnignandi. Hinar gömlu og góðu
handverkserfðavenjur hafa beðið
skipbrot, þegar á heildina er litið, og
það svo rækilega, að óskin um kjör-
smíði veitir einmitt verksmiðjufram-
leiddum byggingaeiningum af gæða-
flokki yfirburðastöðu.
Auðvitað er hægt, í ákveðnum til-
fellum, að benda á byggingar, sem
hafa á sér iðnvæðingarsvip og eru
bæði lélegar að gerð og beinlínis ljót-
ar. En misheppnaðar byggingar má
finna á öllum tímum.
„Nýju byggingaaðferðirnar eru
dýrar,“ hafa menn einnig sagt. Jú,
vissulega er hægt að finna dæmi þess,
að iðnvæðingaraðferðir hafi ekki
getað borið sig. I Hollandi hafa menn
sætt sig við það um nokkurt tímabil,
að óhefðbundnar byggingaaðferðir
væru 10% dýrari en hinar venjulegu,
þar sem mönnum var fullljóst, að það
kostar mikið fé að umbreyta gömlum
vegi, svo að hann hæfi umferð nýja
tímans.
. Samt sem áður er verðlag þeirra
iðnvæddu bygginga, er bezt hafa
heppnazt, svipað og hinna hefð-
bundnu bygginga. En hlutfallið mun
raskast á næstu árum, næstum því
eins og um náttúrulögmál væri að
ræða. Línurit hækkandi vinnulauna
er miklu brattstígara en línurit véla-
verðs. Rvksuga eða jafneinfaldur
smíðisgripur og reiðhjól kosta í dag
raunverulega hið sama og fyrir hálfri
öld. Vinnulaun hafa margfaldazt á
þessu tímabili — þau hafa ekki aðeins
haldið lilut sínum fyrir gengislækk-
uninni, heldur hafa þau raunverulega
breytzt til hins betra, eins og kunnugt
er.
Það er í dag, sem glíman stendur í
byggingamálum vorum. Bygginga-
32
IÐNAÐARMAL