Iðnaðarmál - 01.03.1962, Blaðsíða 14

Fræísla iiij þjálfun iflnverkafólks - Neíndarálit
Eins og skýrt var frá í 6. hefti IÐN-
AÐARMÁLA 1960, fór 5 manna
sendinefnd í október þ. á. til Svíþjóð-
ar og Hollands til þess að kynnast
fræðslu iðnverkafólks í þessum lönd-
um.
Fyrir nokkru er komin út skýrsla
frá þátttakenduin í för þessari.
I inngangi skýrslunnar segir m. a.
svo:
„Eftir því sem íslenzkum verk-
smiðjuiðnaði1 hefur vaxið fiskur um
hrygg, hefur leiðtogum hans orðið
það áhugamál að koma í kring skipu-
legri þjálfun iðnverkafólks. Ekki er
að efa, að íslendingar standa höllum
fæti gagnvart erlendum keppinautum
á iðnaðarsviðinu, hvað þetta snertir.
I landinu hefur risið upp fjölbreyttur
iðnaður, og er skemmst frá að segja,
að í verksmiðjuiðnaði hefur lítið sem
ekkert verið um skipulega starfsþjálf-
un að ræða. Stingur þetta mjög í stúf
við það, sem bezt gerist hjá ná-
grannaþjóðum okkar, þar sem lögð er
áherzla á, að i hverju rúmi sé valinn
maður og þjálfaður eins og bezt verð-
ur á kosið.
Sú þjálfun, sem iðnverkafólk hefur
átt kost á, hefur í flestum tilvikum
verið fólgin í lauslegum leiðbeining-
um verkstjóra og samstarfsmanna.
Hæfnispróf og leiðbeiningar um
stöðuval á þessu sviði hafa verið svo
til óþekkt.
Ekki hafa komið fram, að svo að
vitað sé, tillögur um það, hversu bæta
mætti úr því ástandi, sem hér um ræð-
1 Með verksmiðjuiðnaði er hér átt við
alla framleiðslustarfsemi, þar sem á sér stað
kemisk eða mekanisk umbreyting gæða í
nýjar afurðir og framleiðslustörfin eru fyrst
og fremst unnin af ófaglærðu fólki. Skv.
þessu telst m. a. fisk-, kjöt- og mjólkuriðn-
aður í þessari skýrslu til verksmiðjuiðnað-
ar.
ir, enda ekki vandalaust, svo að not-
um komi fyrir hinar margvíslegu
greinar iðnaðarframleiðslunnar. í
niðurlagi þessarar greinargerðar
verður leitazt við að benda á leiðir til
úrbóta.“
Síðan eru rædd ýmis atriði í sam-
bandi við tilgang fræðslu og þjálfun-
ar iðnverkafólks, greint frá tilhögun
fararinnar og verkefnum og störfum
nefndarinnar. Þá koma tveir kaflar,
þar sem skýrt er frá skipulagi og til-
högun starfsnáms í Svíþjóð og Hol-
landi. Þessu næst er rætt um, hvers
vegna þjálfun iðnverkafólks eins og
hún gengur fyrir sig í dag hér á landi,
er ófullnægjandi. í þessurn kafla
skýrslunnar segir m. a. svo:
„Segja má að varla sé nokkurt starf
svo einfalt, að það krefjist ekki til-
sagnar og þj álfunar starfsmanns, sem
það á að vinna. Þetta er að sjálfsögðu
mjög mismunandi eftir því, hvert
starfið er, en hversu sem þörfinni er
háttað, er mikilsvert, að stjórnendur
geri sér grein fyrir henni og hending
ein sé ekki látin ráða um það, hver
vinnubrögð nýr starfsmaður tileinkar
sér. Gildir einu, hvort er um að ræða
starf götusópara eða nákvæmisvinnu,
t. d. eins og í Philips verksmiðjunni í
Nijmegen og lýst var hér á undan.
I flestum atvinnugreinum hér á
landi mun þjálfunarþörf starfsmanna
vera einhvers staðar á milli dæm-
anna, sem nefnd voru. Hversu um-
fangsmikillar þjálfunar starf krefst,
er fyrst og fremst fólgið í því, hversu
vandasamt og margbrotið það er. En
jafnvel þótt um tiltölulega einfalt
starf sé að ræða, getur engu að síður
verið þörf gagngerrar þjálfunar, sem
ekki þarf endilega að vera tímafrek
eða víðtæk. Þetta gildir t. d. þar sem
hætta er á, að starfsmaður geti farið
sér eða öðrum að voða, þar sem um
er að ræða dýrmætar vélar, verkfæri
eða verðmætt efni, svo að eitthvað sé
nefnt.
En hvernig er þá þjálfun almennt
háttað í fyrirtækjum hér á landi?
Vissulega á einhver lágmarks þjálfun
sér stað viðast, en yfirleitt er fjarri
því, að hún sé skipuleg. Sá háttur er
venjulega hafður á, að nýliði á vinnu-
stað er settur við hliðina á reyndum
starfsmanni, sem í fyllingu tímans
miðlar nýliðanum af reynslu sinni og
þekkingu, hvers virði sem hún kann
að vera, eða að verkstjórinn sýnir ný-
liðanum, hvemig að skuli farið og
lætur hann síðan um að þreifa sig
áfram, en lítur gjarnan eftir honum,
þegar vel lætur og tími gefst til.
Ef við gefum tilsögn af þessi tagi
nafnið þjálfun, er rétt að gera sér
grein fyrir, hvers vegna hún er ófull-
nægjandi, en fyrir því er fengin
reynsla, ekki aðeins hér á landi, held-
ur víða annars staðar:
1. Þótt reyndur starfsmaður
geti verið dugandi verkmaður, er al-
gerlega undir hælinn lagt, hversu auð-
velt honum reynist að kenna öðrum
og vinni hann í ákvæðisvinnu þarf
varla vitnanna við, að hann mun
varla leggja mikla rækt við þjálfun-
ina, enda ekki hægt að ætlast til þess.
2. Verkstjóri, sem ber ábyrgð á
starfi margra manna samfara öðrum
skyldustörfum, er, vegna anna, hæp-
inn aðili til að veita nýliðanum alla
þá athygli, sem hann þarfnast og það-
an af síður, þegar hennar er mest
þörf. Að vísu geta verið undantekn-
ingar frá þessu, ef verkstjórinn stjórn-
ar aðeins örfáum starfsmönnum og
hefur örugglega nægan tíma aflögu til
að sinna þjálfuninni.
3. Eigi nýliðinn að styðjast við
reyndan starfsmann, lærir hann jafnt
það sem gott er og miður gott í vinnu-
40
IÐNAÐARMÁL