Iðnaðarmál - 01.03.1962, Page 8

metár: Þá komst íbúðafjöldinn með
herkjum í næstum 30 þúsund. Arið
1960 er einnig metár á öðru sviði: Á
engu öðru ári hafa launin á bygg-
ingastöðvum vorum verið á jafn
hraðri ferð.
Með heildarsjónarmið fyrir augum
verður það þá að teljast léleg lausn á
hinu bágborna ástandi á bygginga-
stöðum vorum að loka þeim. Það er
neyðarúrræði, sem beita verður, þeg-
ar hjól samfélagsins ná ekki að grípa
saman, eins og þeim er ætlað. Eina
aðgengilega lausnin á bygginga-
ástandinu er fólgin í framleiðslu-
aukningu. Og ekki verður stuðlað að
framleiðsluaukningu með því að toga
í taumana, heldur þvert á móti með
því að gefa lausan taum á skeiðvelli,
sem skipulagður hefur verið langt
fram í tímann.
Geta fleiri vélar á byggingastaðn-
umhjálpað? spurði Ramböll prófess-
or. Já auðvitað. Raunverulegar verk-
smiðjuvélar á hverjum stað munu
auka hraðann. Og það hefur komið í
ljós á þessum árum, að með þeirri að-
ferð hefur náðst svo góður árangur,
að aðrar aðferðir hafa fjárhagslega
oft lotið í lægra haldi í samkeppninni.
Múrhúðun byggingahluta, stórar ein-
ingar, fluttar til með krönum, sem
beitt er með stöðugum endurtekning-
um á byggingastaðnum, sparar flutn-
inga og uppsetningu, sem myndi vega
drjúgt á metunum, ef það ætti að
falla inn í framleiðslukerfi fastrar
verksmiðju.
En starfsmennirnir verða að flytja
sig af einum byggingastaðnum á ann-
an. Þeir verða að samhæfast nýjum
vinnufélögum og verða háðir vinnu-
hraða þeirra. Og þeir verða að halda
að sér höndum í kulda og snjó, jafn-
vel í rigningu. Og — það sem mestu
varðar: Það er erfitt að sjá, hvernig
unnt sé að komast öllu lengra á þess-
ari braut. Aftur á móti er langt frá
því, að í byggingaeiningaverksmiðj-
unum sé komið á leiðarenda að því er
sjálfvirkni varðar. Hin fasta verk-
smiðja hefur tímann með sér og mun
efalaust sigra í kapphlaupinu.
í vissum greinum byggingaiðnað-
arins er ástandið nú ekki sem verst.
Uppsetningarhlutir eins og vaskar,
baker, kæliskápar, eldavélar og ann-
að slíkt er verksmiðjuframleiðsla.
Staðlaðar hurðir eru á markaðnum.
Einnig má telja múrstein verksmiðju-
framleiðslu.
011 þessi framleiðsla hefur einn
samnefnara. Með einu einasta orði
má einkenna sérhvern af þessurn hlut-
um og jafnframt tengja hann við alla
aðra iðnaðarframleiðslu: Þetta er
verðlistavara. Það er innsti kjarni
iðnaðarframleiðslunnar, sem vér hér
drögum fram í dagsins ljós. Þar sem
í handverkinu er unnið úr efninu eft-
ir einstökum pöntunum, framleiðir
hinn eiginlegi iðnaður ákveðnai
gerðir, sem framleiðandinn ákveður
sjálfur, með hliðsjón af markaðs-
þörfunum — gerðir, sem hægt er að
bjóða fram sem verðlistavöru.
Það er augljóst, að byggingastarf-
semin á langa leið fyrir höndum, áð-
ur en hún verður iðnaðarframleiðsla
á byggingum. Það má benda á pípu-
lagningastarfið og líta á tilhögun við
aðdrætti og uppsetningu. Þrátt fyrir
það, að hluti af útbúnaðinum er iðn-
væddur, er langt frá því, að fram-
kvæmdaferillinn í heild geti talizt iðn-
aðarframkvæmd.
Ramböll prófessor minntist síðan á
iðnvæðingu hins fokhelda húss. Þar
sem hið verksmiðjuframleidda hús er
samsett af einingum, sem eru einmitt
framleiddar fyrir ákveðna gerð húsa,
sem öll eru steypt í sama mót, þá er
sögu þessara eininga lokið eftir stutt-
an tíma, þegar ákveðinn fjöldi slíkra
húsa hefur verið reistur, því að veru-
legur fjöldi húsa, sem öll eru eins, er
sjaldan æskilegur.
En það er ástæðulaust, að landið
þurfi að verða þakið hsúum, sem öll
eru nákvæmlega eins. Mismunandi
samstillingar á fáum gerðum bygg-
ingaeininga geta gefið óteljandi tæki-
færi til fjölbreytni. Ef hægt er að
velja um fimm mismunandi stærðir
af hæðarplötum, má nota þær í þús-
undir húsa, án þess að óviðfelldin fá-
breytni þurfi að koma fram. Glugga-
verksmiðjur, sem framleiða sína
gerðina hver, geta komið við hagræð-
ingu á framleiðslu sinni, þegar fram-
leiða skal aðeins fimm stærðir. Fram-
leiðandinn getur fest verulegt fjár-
magn í framleiðslustarfseminni, þeg-
ar það er vitað, að þessar fimm stærð-
ir eru hinar algengustu og munu
halda áfram að vera það.
Það er því augljóst, að iðnvæðing
í framleiðslu byggingaeininga verð-
ur að byggjast á stöðlun, ekki hinna
einstöku eininga, heldur rúmmáls og
annarra ákveðinna höfuðmála. Að
því er byggingastarfsemi varðar, þýð-
ir stöðlunin sama og mátkerfi (modu-
lering). Með sameiginlegu mátkerfi
t. d. Norðurlanda, opnast möguleikar
á iðnaðarframleiðslu byggingaein-
inga, einnig til útflutnings milli þess-
ara landa.
Flestir munu vita, að til er norræn
nefnd, sem fjallar um bygginga-
ákvarðanir og er skipuð fulltrúmn
frá Norðurlöndunum fimm, sem eru
þátttakendur í byggingadeginum. Að
því er varðar iðnvæðingu bygginga-
starfseminnar, hefur mátkerfisnefnd
þessarar norrænu nefndar ágæta tafl-
stöðu. Nefndin hefur í rauninni þann
lykil, sem lokið getur upp fvrir raun-
verulegum byggingaiðnaði. Setning
ákveðinna láréttra og lóðréttra kjör-
mála (præferencemál) mun verða
grundvöllur iðnaðarframleiðslu á t.
d. hæðarplötum, framhliðareining-
um, sameinuðum vegg- og gluggaein-
ingum, sem hægt verður að bjóða
fram sem verðlistavöru. Gæði, verð,
afgreiðsluskilmálar, efni, litir og
mynztur geta verið breytileg hjá hin-
um ýmsu framleiðendum og skapað
samkeppni. En forsendurnar fyrir
hagkvæmum rekstri og sjálfvirkni,
sem sparar vinnuafl, eru stöðugt hin-
ar sömu: Fullvissa framleiðandans
um, að höfuðmálin séu algeng, og
muni halda áfram að verða það. Sönn
iðnvæðing á byggingasviðinu hefst
því með setningu kjörmála. Þau verða
sett inn á teiknibrettin, og útbreiðsla
þeirra kemur fram í föstum verk-
smiðjum.
Úr „Byggeindustrien“, nr. 20, 1961.
J. Bj. þýddi.
34
IÐNAÐARMÁL