Iðnaðarmál - 01.04.1964, Blaðsíða 20

.1.3 Að hafa ekki á hlutnum ó-
nauðsynlega flókið (óreglu-
bundið) form, sem ekki hefur
gildi vegna notkunar.
.1.4 Að sleppa öllum þarflausum
yfirborðsfínleika.
Einnig getur verið mjög mikil-
vægt, að framleiðandinn hugleiði eft-
irfarandi spurningar, þegar um er að
ræða að meta kostnað og gildi ein-
stakra þátta framleiðslunnar eða ein-
stakra hluta samsettra afurða:
.2.1 Er um að ræða aukningu
verðgildis hinnar fullunnu af-
urðar?
.2.2 Er kostnaðurinn í samræmi
við notagildi?
.2.3 Er núverandi útlit eða aðferð
nauðsynleg? Getur eitthvað
annað komið í staðinn?
.2.4 Er nokkuð til, sem er betra?
.2.5 Er hægt að notast við eitt-
hvað annað, sem er ódýrara?
.2.6 Er hægt að nota staðlaða ein-
ingu eða einingar í stað ó-
staðlaðra?
.2.7 Er útbúnaður og verkfæri hin
réttu, miðað við framleiðslu-
magn?
.2.8 Er summan af hráefnakostn-
aði, hæfilegum vinnulaunum,
föstum kostnaði og gróða í
samræmi við það verð, sem
er samkeppnisfært?
.2.9 Er um að ræða annan fram-
leiðanda, sem getur framleitt
það sama fyrir lægra verð?
.2.10 Er sams konar vara annars
staðar boðin fyrir lægra verð?
3.3 Heppilegt er að athuga mjög
vel möguleikann á að samræma þætti
framleiðslunnar og færa hinar mis-
munandi vinnslustöðvar eins nálægt
hverri annarri og unnt er. Við það
minnkar flutningskostnaður og gólf-
rými sparast.
Haja verður hugfast, að vœntan-
legur viðskiptavinur hefur ekki í
huga að greiða fyrir þann kostnað
framleiðslunnar, sem ekki eykur
verðgildi afurðanna.
Hver flutningsmetri (jafnvel flutn-
ingssentimetri) og hver fermetri hús-
rýmis eykur verð vörunnar án þess
að auka verðgildi hennar. Sama er
að segja um hverja mínútu (jafnvel
sekúndu), sem notuð er fyrir ónauð-
synlegar handahreyfingar, fótahreyf-
ingar og hugsunartíma hins mann-
lega vinnuafls.
Heppilegt er fyrir hin minni iðn-
fyrirtæki að nota þrýstilofts-, þrýsti-
vökva- og rafseguleiningar til hægð-
arauka við flutning og hreyfingar,
og minnka þannig beina handavinnu,
en oft verður þá skrefið stutt og aug-
ljóst til sjálfvirkninnar að meira eða
minna leyti. Sj álfvirk mæli- og stj órn-
tæki eru þó oft ein hagkvæmasta fjár-
festing vélvæðingarinnar.
Hinn stutti hálfsjálfvirki rennibekkur full-
nægir meir en 75% af þörfum iðnaSarins
og er oftast til muna arðbœrari fjárfesting
í nútíma iðnaði, en liin venjutega alþekkta
gerð.
Notkun þrýstilofts í iðnaði miðar
að mestu leyti að því að koma í stað
mannlegs vinnuafls, sem kostar um
40 kr/kwh, en þrýstiloftið kostar
aðeins 10 kr/kwh, og rafmagnsork-
an minna en 1 kr/kwh, svo það
borgar sig sannarlega að leggja nið-
ur mikla vinnu við að fá fram not-
hæfar og endingargóðar rafmagns-
þrýstiloftseiningar, svo eitthvað sé
nefnt, til hagræðingar í iðnaði okkar.
4. Þegar ljóst er orðið, að aukin
vélvæðing verði að eiga sér stað til
að auka samkeppnismátt afurðanna
og standast álag ríkjandi efnahags-
kerfis, er aðalvandinn fólginn í því
að velja og hafna.
Vélvæðikerfunum eða sjálfvirkni-
kerfunum má skipta í fjóra aðal-
flokka:
1. Vélrænt (mekaniskt) kerfi
2. Þrýstilofts (pneumatiskt) kerfi
3. Þrýstivökva (hydrauliskt) kerfi
4. Rafmagns (elektriskt) kerfi.
I töflu I er kerfum þessum raðað
niður eftir verksviði og eiginleikum,
sem í blokkskema má sýna á eftir-
farandi hátt:
♦ upplý singaberi "proqram" I "
f uppl.meðhöndlun uppl.úrvinnsla H
verkf ramkvæmd aflgjafi m *
II
III
-EÐ~

i n in
I fimmta dálki töflunnar er tekið
til skilgreiningar það, sem nefnt hef-
ur verið Númeriskt stjórnkerfi, sem
er mjög fullkomið sjálfvirknikerfi,
samsett á vissan hátt úr hinum fjór-
um aðalflokkum. En það gefur oftast
bezta raun (og er oft það eina fram-
kvæmanlega) að velja blandað kerfi,
tveggja eða fleiri aðalflokka, samsett
eftir kröfum og aðstæðum hvers ein-
staks tilfellis.
Hér skal því reynt að gefa smá-
vægilega myndlýsingu á grundvallar-
atriðum hvers kerfis fyrir sig.
54
IÐNAÐARMÁL