Neytendablaðið - 01.04.2008, Blaðsíða 19

Það er því ekki úr vegi að skoða að lokum
einstakling sem tekur tveggja herbergja
íbúð á leigu. Hvað þarf hann að hafa í
tekjur til þess að komast af? Meðalleiguverð
á tveggja herbergja íbúð er 120.000
kr. á mánuði, rafmagn er yfirleitt ekki
innifalið og stundum leggst hússjóður við.
Má því gera ráð fyrir um 130.000 kr. á
mánuði í húsnæðiskostnað. Neysluviðmið
ráðgjafarþjónustunnar fyrir einstakling
er aðeins 44.500 kr. á mánuði og er þá
ekki tekið mið af föstum útgjaldaliðum,
heldur einungis mat, hreinlætisvörum,
fatnaði, lækniskostnaði og tómstundum
(að upphæð 1.600 kr. á mánuði). Ef miðað
er við 44.500 kr. í neyslu, 130.000 kr. í
húsnæðiskostnað og 9.000 kr. í afnotagjald
RÚV og símakostnað þarf viðkomandi því
að hafa að lágmarki 183.500 kr. í útborguð
laun, eða um 265.000 í heildartekjur til þess
eins að skrimta. Manneskja með þessar
tekjur fær hins vegar aðeins 1.300 kr. á
mánuði í húsaleigubætur.
Upphæð húsaleigubóta er miðuð við reiknivél
á heimasíðu félagsmálaráðuneytisins um
miðjan feb. 08
Bætur ekki í takt við verðþróun
Niðurstaða Neytendablaðsins er því sú að
upphæð húsaleigubóta hafi ekki tekið mið
af verðhækkunum á leigumarkaði en miðað
við dæmin hér að ofan breyta þessar bætur
mjög litlu. Hjá Ráðgjafarstofu um fjármál
heimilanna fengust þær upplýsingar að
undanfarin 3 ár hafi meira en helmingur
þess fólks sem leitar til stofunnar vegna
fjárhagserfiðleika verið í leiguhúsnæði.
Árið 2006 voru t.d. 52% þessa hóps í
leiguhúsnæði á móti 39% í eigin húsnæði.
Eins og bent var á í upphafi býr stærsti
hluti þjóðarinnar í eigin húsnæði eða 80%
og það undirstrikar enn frekar hve hátt
hlutfall „leiguliða“ er meðal þeirra sem leita
sér fjárhagsaðstoðar.
Eins og sést í töflunni er enginn sérlega
öfunds verður af því að halda út á leigu-
markaðinn. Sum ir eiga þó ekki annarra
kosta völ. En breyta húsa leigubætur ein -
hverju?
Ólíkt mörgum lögum eru húsaleigulögin
tiltölulega einföld og skýr. Hér að neðan
eru tekin saman nokkur mikilvæg atriði
úr leigulögunum:
Hversu há má húsaleiga vera?
Samkvæmt húsaleigulögum er aðilum frjálst
að semja um upphæð leigunnar og því er
í raun ekkert gólf eða þak á upphæðinni.
Algengt er að samið sé um að leiga breytist
á leigutímanum og er þá yfirleitt miðað við
vísitöluhækkanir.
Hvernig á ástand húsnæðis að vera
við upphaf leigusamnings?
Leigjandi á að fá húsnæði afhent í full-
nægjandi ástandi. Þetta þýðir m.a. að hús -
næðið á að vera hreint og að rúður, læs -
ingar, ljósrofar, eldhústæki og lagnir eiga
að vera í lagi. Ef leigjandi er ósáttur við
ástand íbúðarinnar þarf hann að kvarta
skriflega við leigusala sem allra fyrst. Ef
hann dregur of lengi að kvarta getur hann
glatað réttinum til þess! Ef leigusali gerir
ekkert í málunum getur leigjandi svo átt rétt
á því að bæta sjálfur úr göllunum og draga
kostnaðinn frá leigunni. Fyrst þarf hann þó
að leita samþykkis byggingarfulltrúa.
Hvernig á ástand húsnæðis að vera
við lok leigusamnings?
Leigjandi á að skila húsnæðinu í sama
ástandi og hann tók við því. Þetta gildir
þó ekki ef um er að ræða slit vegna venju-
legrar notkunar. Oft komast leigjendur og
leigusalar að samkomulagi um bætur ef
leigjandi hefur valdið tjóni og eru bæturnar
þá gjarnan dregnar af fyrirframgreiddri
tryggingu. Ef aðilar komast ekki að sam -
komulagi – og ef leigjandinn kannast
kannski ekkert við að hafa valdið tjóni –
á byggingarfulltrúi hvers sveitarfélags að
meta tjónið.
Hver ber ábyrgð á viðhaldi leiguhús-
næðis?
Leigjanda ber að ganga vel um húsnæðið
og hann þarf að lagfæra það sem hann,
fjölskylda hans eða gestir skemma. Leigj-
andi á einnig að annast viðhald á ýmsu
smávægilegu, eins og t.d. læsingum og
vatnskrönum. Annað viðhald er á ábyrgð
leigu sala þó að hægt sé að semja um
að leigjandi sjái um viðhaldið gegn því
að borga lægri leigu. Leigusali á svo að
halda húsnæði í leiguhæfu ástandi, t.d.
með því að mála og skipta um gólfefni
þegar þess þarf. Það er væntanlega helst í
langtímaleigusamningum sem þess gerist
þörf. Ef leigjanda finnst leigusali ekki
sinna þessu nógu vel á hann að krefjast
úr bóta og vissara er að gera það skriflega.
Ef leigusali sinnir ekki þeim kröfum innan
tveggja mánaða getur leigjandi svo gert við
húsnæðið sjálfur á kostnað leigusala en fyrst
þarf hann að leita álits byggingarfulltrúa.
Hvernig má segja leigusamningi
upp?
Ef um tímabundinn leigusamning er að
ræða – t.a.m. samning sem gildir í ár – er
almennt ekki hægt að segja honum upp. Ef
um ótímabundinn leigusamning er að ræða,
en slíkir samningar eru algengir þegar um
langtímaleigu er að ræða, geta aðilar sagt
Mikilvægt
að þekkja lögin
Meðalstærð Meðalverð Miðgildisverð Hæsta verð Lægsta verð Fjöldi íbúða til leigu
Herbergi 13,6 fm. 45.475 45.000 80.000 20.000 42
Stúdíó 36,8 fm. 91.313 85.000 140.000 66.000 16
2 herbergja 65,5 fm. 119.574 115.000 260.000 69.000 57
3 herbergja 88,9 fm. 140.674 140.000 240.000 99.000 48
4 herbergja 112,4 fm. 169.500 160.000 260.000 130.000 22
5 herbergja 172,4 fm. 229.000 245.000 320.000 150.000 19
Einungis voru kannaðar íbúðir á höfuðborgarsvæðinu en gera má ráð fyrir að verð annars staðar sé nokkru
lægra.
19 NEYTENDABLA‹I‹ 1. TBL. 2008