Ægir - 01.05.2003, Blaðsíða 13

13
tegunda við Ísland eftir aldri með
svokallaðri VP greiningu (hér eft-
ir kölluð VPA). Fjöldi 3 ára
þorsks og ýsu út frá þessari aðferð
er notað hér sem grunnviðmið.
Ástæða þess að fjöldi þriggja
ára fisks í VP greiningu er notað-
ur sem viðmiðun er sú að talið er
að fjöldi veiddra fiska leiðréttist
þegar reiknað er aftur í tímann
með þessari aðferð jafnvel þótt
náttúrulegur dánarstuðull sé ekki
námkvæmlega réttur og er þá
reiknað með að heildardánarstuð-
ull þ.e. náttúrulegur- + fiskveiði-
dánarstuðull sé nálægt sanni þeg-
ar reiknað er nokkur ár aftur í
tímann. Samkvæmt Pope (1972)
sem er höfundur VP greiningar-
innar þá leiðréttist fjöldi í stofni
mest fyrstu 2 árin miðað við
ákveðinn árgang og þegar farið er
4 ár aftur í tímann er fjöldi sama
árgangs í stofni orðinn svo til
réttur samkvæmt skekkjuútreikn-
ingum. Þetta er ástæða þess að
einungis eru notaðar tölur frá VP
greiningu fram að 1997 árgangin-
um hjá þorski en 1998 árgangin-
um hjá ýsu, en ýsa byrjar að veið-
ast nokkuð yngri en þorskurinn.
Samanburður á árgangastyrk
þorsks og ýsu í mismunandi
leiðöngrum
Til þess að gera okkur betur
grein fyrir hvernig matið á hverj-
um árgangi þróast með aldri og í
mismunandi stofnmælingarleið-
öngrum, þá er reiknuð út vísitala
fyrir hvern árgang miðuð við
meðalfjölda aldursflokksins í allri
leiðangursseríunni. Fyrir seiða-
leiðangur er þetta t.d. fjöldi 0-
grúppu þorsks á togmílu fyrir
árin 1978-2002. Vísitala hvers
árs er þá miðuð við hlutfall af
meðaltalinu og því næst er hún
umreiknuð yfir í fjölda sambæri-
legan við fjölda þriggja ára í
stofnstærð í VPA.
Sjá má umreiknaðar fjöldavísi-
tölur þorsks á mynd 2. Þar sést að
1988 árgangurinn mældist ætíð
frekar lítill nema sem 1 árs í
SMGv. Vísitölur 1 og 2 ára fisks í
SMGh virðast hins vegar vera
nokkuð nærri endanlegu mati á
stærð árgangsins (VPA). Árgang-
ur 1989 mældist að öllu jöfnu
nokkuð stærri en árgangur 1988.
Vísitölur úr rækjuleiðöngrum eru
einnig í nokkrum takti við aðra
leiðangra ef frá er skilin 0-grúppa
í SMGh sem mældist fremur lítil
og 2 ára fiskur í SMGv sem mjög
mikið fékkst af. Næst kemur ár-
gangur 1990 sem mælist mjög
slakur í flestum rækjuleiðöngrum
nema sem 1 og 2 ára í SMGh, en
þar mælist hann nokkuð nærri
endanlegu mati. Árgangur 1991
var hins vegar lítill í öllum leið-
öngrum og öllum aldurshópum
og er þar engin undantekning á.
Árgangur 1992 mældist að jafn-
aði nokkuð stærri. Hans varð þó
lítið vart í rækjukönnunum eftir
1 árs aldurs, en reyndist þó
þokkalega stór við endanlegt
stofnmat í VPA 3 ára. Fyrir utan
2 ára fisk í SMGv sem lítið bar á
var nokkuð gott samræmi milli
leiðangra og aldurshópa við mat á
árgangi 1993. Árgangur 1994 var
enn einn slakur árgangurinn.
Hann reyndist þó aðeins skárri en
vísitölur úr SMB og SMH gáfu til
kynna og er það athyglisvert að
hann mældist nokkuð stór sem 1
og 2 ára í SMGh. Árgangur 1995
er nokkuð sérstakur. Hann endaði
sem þokkalega stór árgangur, en
mældist í gríðarlegu magni sem
0-grúppa, 1 árs og að hluta til 2
ára fiskur í rækjukönnunum.
Takið eftir að þessi árgangur
kemur illa fram sem 0 ára í SMH
og 1 árs í SMB en fjölgar eftir það
í bæði SMH og SMB. Árgangur
1996 var svo nánast spegilmynd
af þeim frá 1994. Endanlegt mat
var að hann væri lélegur, en þó
ekki jafn lélegur og SMB og
SMH gáfu til kynna. Mikið
fékkst hins vegar af honum sem 2
ára fiski í rækjukönnunum.
Eftir þetta og fram að 2002
komu stórir árgangar sem allir
mældust sérstaklega stórir í seiða-
könnunum. Utan seiðaleiðangurs
varð ekki mikið vart við árgang
1997 á sínu fyrsta ári. Frá og með
1 árs í SMB mældist hann þó all-
stór og var talsvert gott samræmi
milli leiðangra. Árgangur 1998
mældist stór í fyrstu fjórum leið-
öngrum en sveiflaðist eftir það til
einkum í SMG. Árgangur 1999
var mjög stór samkvæmt seiða-
leiðangri, 0-grúppu í SMH og 1
árs í SMB. Hans varð hins vegar
minna vart í öðrum leiðöngrum
og hjá öðrum aldurshópum þó
hann væri áfram í það minnsta
miðlungsstór. Vísitölur árgangs
2000 eru allar í hærri kantinum
nema sem 0-grúppa í SMGh og
eins árs í SMGv. Árgangur 2001
fékkst í miklu magni sem 0-
grúppa í seiðaleiðangri, en hvarf
nánast eftir það. Það vekur þó
smá vonarglætu að hann kemur
betur fram sem 1 árs í SMGh og
2 ára í SMGv. Ferill hans gæti
e.t.v. orðið svipaður og 1994 og
1996 árganganna, sem voru léleg-
ir, en þó ekki eins lélegir og SMB
gaf til kynna. Mjög fáar mælingar
eru tiltækar um árgang 2002 þar
sem hann hefur nú einungis náð
sínu fyrsta ári. 0-grúppa í seiða-
leiðangri gefur til kynna góðan
árgang en 0-gúppa í SMGh og 1
árs í SMGv benda til árgangs að-
eins undir meðallagi.
Árgangar ýsu eru sýndir á
mynd 3. Árgangur 1988 var mjög
lélegur. Hann mælist að vísu í
nokkru magni sem 0-grúppa í
SMGh en eftir það fæst oftast
minna af honum í rækjukönnun-
um en í SMB. Árgangur 1989 var
VPA 10 9 8 7 6 5 4 3 2
1 Seiðal. 0-gr. 0.59** 0.75** 0.67** 0.47 0.75** 0.49 0.40 0.55* 0.19 0.67**
2 SMGh 0-gr. 0.71* 0.86** 0.62 0.27 0.73** 0.36 0.61* 0.70** 0.69**
3 SMGv 1 árs 0.46 0.69* 0.38 -0.18 0.32 0.30 0.33 0.55
4 SMB 1 árs 0.84** 0.80** 0.89** 0.27 0.84** 0.35 0.60*
5 SMGh 1 árs 0.59 0.63 0.65* 0.32 0.69** 0.46
6 SMGv 2 ára 0.44 0.32 0.34 0.31 0.46
7 SMB 2 ára 0.90** 0.91** 0.97** 0.39
8 SMGh 2 ára -0.41 0.23 0.29
9 SMB 3 ára 0.91** 0.88**
10 SMB 4 ára 0.86**
Tafla 3: Fylgni (R, Spearman röðunarpróf) milli mismunandi vísitalna þorsks. Útskýringar á leiðöngrum er að finna í megintexta.
Marktæknistig, ** = p<0.01, * = p<0.025.
R A N N S Ó K N I R