Ægir - 01.02.2005, Blaðsíða 26

um fjórum árum, frá 1998 og
framundir árslok 2001, þegar ég
starfaði hjá tveimur fyrirtækjum í
Noregi - Skretting og Nutreco
ARC, sem er rannsóknastofnun
Nutreco í Stavanger og hefur það
hlutverk að stunda rannsóknir og
þróunarvinnu á fiskafóðri.“
Jón lærði fóðurfræði á árunum
1971 til 1980 og þá var fiskeldi
örlítið að fara af stað sem vísinda-
grein. „Ég tók nokkra kúrsa varð-
andi fiskafóður, en fyrst og fremst
var ég að læra að fóðra kýr og
kindur. Fyrstu tvö árin eftir nám
vann ég sem tilraunastjóri RALA
á Möðruvöllum og var síðan fóð-
urráðunautur frá 1982 til 1986
hjá Búnaðarfélagi Íslands og hafði
fyrst og fremst það hlutverk að
vinna að uppbyggingu fóður-
stöðva fyrir loðdýraræktendur. En
þegar þessi staða bauðst hér árið
1986 ákvað ég að slá til og hef
verið hér að stærstum hluta síð-
an,“ segir Jón og játar því að það
fóður sem Laxá framleiðir, sé að
miklu leyti úr hans kolli, ef svo
má að orði komast. „Já, það má
kannski segja það. Hlutverk mitt
er að búa til forskriftirnar sem
fóðrið er gert eftir. Til þess að
gera það þarf maður að fylgjast
vel með þróuninni í fiskafóður-
framleiðslu og stunda vöruþróun.
Ég ákveð jafnframt hvaða hráefni
er notað í fóðrið og í hvaða hlut-
föllum, sé um innkaup þeirra,
auk þess að vera til svara fyrir
hönd fyrirtækisins um allt er lýt-
ur að gerð fóðursins.“
Ekkert genabreytt hráefni í
framleiðsluna
Hér áður fyrr var fiskafóður að
uppistöðu fyrst og fremst fiski-
mjöl og lýsi, auk vítamína og
steinefna. Fóðrið er framleitt í
þurrum kögglum og til þess að
ná réttum eiginleikum er bætt í
fóðrið kolvetnagjafa, sem er fyrst
og fremst hveiti. „Fiskimjöl er
mjög góður próteingjafi í fóður
fyrir fisk, en hann hefur þann
galla að vera frekar dýr og því
hefur þróunin verið í þá átt að
finna ódýrari próteingjafa. Í stór-
um dráttum er það svo í dag að
50-60% af próteini í fiskifóðri
koma úr fiskimjöli en afgangur-
inn er jurtaprótein - fyrst og
fremst sojamjöl og maísglúten-
mjöl. Auk þess að spara kostnað
með því að nota jurtapróteinin í
bland við fiskimjölið, þá eru ýms-
ir kostir því samfara að hafa fleiri
en eina gerð próteins í fóðrinu.
En vissulega koma fljótt upp
spurningar um genabreytt eða
ekki genabreytt fóður. Margir
Evrópubúar kæra sig ekki um
genabreytt matvæli og þess vegna
er ekki leyfilegt að nota gena-
breytt fóður fyrir fiskinn. Fyrir
um ári síðan tókum við þá
ákvörðun hér að nota ekkert
genabreytt hráefni í okkar fóður,
þannig að það væri þá engin
hindrun fyrir okkar viðskiptavini
að markaðssetja sína framleiðslu
inn á Evrópumarkað. Í þessu ljósi
höfum við valið hráefni í fram-
leiðsluna.“
Ellefu þúsund tonna
ársframleiðsla
Fyrst og fremst hefur Laxá fram-
leitt fóður fyrir innanlandsmark-
að, en einnig flutti fyrirtækið um
tíma út fóður til bæði Noregs og
Færeyja. Núna flytur fyrirtækið
ekki út fóður, það fer allt á innan-
landsmarkað. Í fyrra var fram-
leiðslan um ellefu þúsund tonn,
sem var mesta ársframleiðsla frá
upphafi. Jón telur líklegt að
framleiðslumagnið verði á svipuð-
um nótum í ár. Stærstu viðskipta-
vinir Laxár eru allir tengdir Síld-
arvinnslunni og Samherja - þ.e.
Sæsilfur í Mjóafirði, Silfurstjarn-
an í Öxarfirði og Íslandslax við
Grindavík. Til samans kaupa
þessir framleiðendur rösk 80% af
framleiðslu Laxár - milli 8 og
9.000 tonn. Næst á eftir þessum
eldisstöðvum kemur Rifós í
Kelduhverfi og síðan margir
minni framleiðendur.
Um 80% framleiðslunnar
er laxafóður
Laxá framleiðir margar tegundir
af fóðri, en Jón áætlar að um 80%
af framleiðslumagninu sé fyrir lax.
„Við flytjum inn svokallað start-
fóður - annað hvort frá Skretting
eða Danafeed í Danmörku. En síð-
an framleiðum við seiðafóður fyrir
smáfiskinn, sem eru 2,5 mm
kögglar, en fyrir lúðu og klakfisk
framleiðum við upp í 16 mm
köggla. Þegar seiðastiginu sleppir
erum við með sérlínu fyrir lax,
sem inniheldur upp í 32% fitu og
aðra línu fyrir bleikju, sem inni-
heldur u.þ.b. 26% fitu. Auk þess
framleiðum við áframeldisfóður
fyrir lúðu og síðan höfum við ver-
ið að þróa þurrfóður fyrir þorsk.
Ég sé það fyrir að þorskeldið
geti verið hinn stóri vaxtarbrodd-
ur í íslensku fiskeldi og við hjá
Laxá ætlum okkur að vera þátt-
takendur í að byggja það upp
með því að bjóða gott fóður fyrir
þorskinn.“
Einnig nefnir Jón að Laxá sé
eitt af örfáum fyrirtækjum í
heiminum sem framleiði fóður
fyrir sæeyrnaeldi hjá Haliotis á
Hauganesi og Sæbýli á Reykja-
nesi. „Við höfum unnið að at-
hyglisverðum rannsóknum á mis-
munandi tegundum fóðurs fyrir
sæeyru. Þetta fóður er töluvert
frábrugðið öðru fiskafóðri, enda er
sæeyra alæta sem þýðir að það
nýtir næringarefni öðruvísi en
fisktegundir.“
Fóðrið er framleitt í kögglum, misjafnlega stórum eftir því fyrir hvaða stærð af fiski er verið að framleiða.
26
F I S K E L D I
aegirfeb2005-Breytt-2tbl 1.3.2005 13:33 Page 26