Ægir - 01.02.2005, Blaðsíða 28

28
F I S K E L D I
raunhæfari spár gera ráð fyrir 100
þúsund tonnum árið 2013. En
hvor talan sem verður ofan á, þá
er ljóst að hér er um verulega
framleiðslu að ræða og við hljót-
um að spyrja okkur að því hvern-
ig við eigum að bregðast við
þessu. Við skulum hafa í huga að
mest af þorskútflutningi Norð-
manna í dag er á tímabilinu frá
febrúar til maí, en á öðrum tíma
ársins er lítið um norskan þorsk á
mörkuðunum. Við Íslendingar
höfum hins vegar getað haft mun
jafnari útflutning á þorski, sem
þýðir að við höfum yfirtak á
mörkuðunum. Ef Norðmenn hafa
til að bera skynsemi til þess að
slátra eldisþorski jöfnum höndum
allt árið er okkar stöðu á mörkuð-
unum verulega ógnað.“
Glorsoltin skepna
Jón nefnir í framhaldi af þessu að
rannsóknir á villtum þorski við
Ísland leiði í ljós að lifrarprósenta
í fiskinum sé mjög breytileg - frá
því að vera undir 2% af þyngd
fiskjarins og upp í 8-10%. „Nú
veit ég ekki hvernig afladreifing-
in er í samræmi við þessa lifrar-
prósentu, en ef verulegur hluti af
villta þorskinum við Ísland er
með þessa lifrarprósentu, þá er
með öðrum orðum verið að veiða
í stórum stíl glor- og langsoltna
skepnu. Þetta á sem sagt að vera
gæðavaran sem boðin er sem
villtur þorskur! Eldisþorskurinn
er hins vegar fiskur sem alinn er á
kjörmáta, að minnsta kosti hvað
næringu varðar, og það hefur sýnt
sig að hann er töluvert öðruvísi
en sá villti - t.d. er nýtingarhlut-
fallið mun hærra og kannanir
benda til þess að hlutfall verð-
mætari afurða er hærra í eldis-
þorski en villta þorskinum, sem
aftur þýðir að eldisþorskurinn er
verðmætari afurð fyrir fiskvinnsl-
una en villti þorskurinn.“
Fóðurkostnaður í þorskeldi
hefur lækkað verulega
Jón segir að samkvæmt tölum frá
Nutreco í Noregi, sem birtust
fyrir nokkru á Intrafish, kosti um
átta milljarða íslenskra króna að
byggja upp þrjú þúsund tonna
þorskeldisstöð, sem skili um tíu
milljarða króna framleiðsluverð-
mæti á ári. Þetta segir Jón að
megi gróft séð bera saman við til-
fallandi kostnað við að veiða sam-
svarandi magn af villtum þorski.
„Ég get nefnt að Síldarvinnslan í
Neskaupstað er með eitt af full-
komnustu og bestu fiskiðjuverum
í heimi með afkastagetu upp á
um tíu þúsund tonn á ári. Þar
fara í gegn sem næst 2.500 tonn á
ári. Það hlýtur að vera einhvers
virði að nýta þá fjárfestingu sem
fyrir hendi er og láta stálið snú-
ast. Kröfur markaðarins hafa verið
í þá veru og munu áfram verða í
þá átt að fá fiskinn ferskari og
ferskari. Þá er lykilatriði að geta
slátrað fiskinum strax og pantanir
berast.“
Jón telur enga ástæðu til að
ætla annað en að fóðurkostnaður í
þorskeldi verði ásættanlegur, „ég
fæ ekki betur séð en að það ætti
að vera unnt að hafa fóðurkostn-
aðinn lægri en í laxeldi. Miðað
við fóðurverð sem menn voru að
tala um í þorskeldi fyrir tveimur
árum síðan, þá sýnist mér raun-
hæft að ætla að í dag sé það um
þrjátíu prósent lægra.“
Ýmis rannsóknaverkefni
Öll stærstu fóðurfyrirtæki heims-
ins eru, að sögn Jóns, með á sín-
um snærum rannsóknastofnanir
sem eru að þróa fóður fyrir ólíkar
eldistegundir. Hins vegar eru
þessar upplýsingar ekki svo auð-
veldlega aðgengilegar, fyrirtækin
halda þeim eðlilega hjá sér. Til að
varpa ljósi á hversu mikið fóður
mörg af stærri fiskeldisfyrirtækj-
um heims eru að framleiða, má
nefna að Nutreco framleiðir um
800 þúsund tonn af fóðri á ári,
samanborið við 11 þúsund tonna
ársframleiðslu Laxár. „Þegar við
erum að þróa fóður fyrir nýjar
eldistegundir verðum við að leita
annarra leiða en að bíða og sjá í
fóðurbæklingum þessara stóru fy-
irtækja hvað þau eru að gera. Þess
vegna höfum við síðustu ár verið í
þróunarvinnu, sérstaklega í
þorskfóðri, ásamt Rf, Háskólan-
um á Akureyri, RALA, Hólaskóla
o.fl., sem miðar m.a. að því að
finna leiðir til þess að framleiða
eins ódýrt fóður fyrir þorsk og
mögulegt er. Við höfum nú þegar
rannsakað og fengið niðurstöður
úr tilraun varðandi notkun á mis-
munandi fóðurhráefnum. Þá
erum við með í gangi rannsókn á
vegum Hólaskóla í rannsókna-
setrinu á Sauðárkróki varðandi
próteinþörf mismunandi stærða af
þorski. Einnig höfum við fengið
styrk til að kanna mismikla fitu í
fóðri fyrir þorsk og sú tilraun
verður einnig á Sauðárkróki. Ég
vænti því þess að fyrir árslok
verði búið að „keyra“ þrjár til-
raunir varðandi fóðrun á þorski,
sem allar hafa það að markmiði að
framleiða þorskfóður á sem hag-
kvæmastan hátt.“
Niðurstaðna að vænta
„Við höfum líka verið í erlendum
rannsóknaverkefnum - t.d. í
Skotlandi - þar sem við fengum
staðfestingu á áður framkomnum
Fiskeldi Sæsilfurs í Mjóafirði
hefur vaxið mjög á undanförn-
um árum, en Laxá framleiðir
fóður fyrir Sæsilfur.
Mynd: Björgvin Harri Bjarnason.
aegirfeb2005-Breytt-2tbl 1.3.2005 13:33 Page 28