Tímarit Máls og menningar - 01.09.1938, Síða 27

afturhald og fasisma, samfelhla baráttu fyrir víðsýni og raun-
sæi i bókmenntum og djörfung i hugsunarhætti.
Líðandi stund er skemmtileg, tilþrifaleg og liressandi. Ég veit
að margir fagna þvi, að fá nú ritgerðir Sigurðar saman á einn
stað. Kr. E. A.
Halldór Kiljan Laxness: Gerska æfintýrið.
Þessi bólc ætlar að verða svo fljót í prentun, að hún verður
að öllum líkindum komin út jafnsnemma og þetta hefti. Eg vil
því grípa strax tækifærið að gefa mönnum dálitla hugmynd
um hana.
Ráðstjórnarríkin eru liið umþráttaða land. Fjöldi manna hef-
ir tengt við þau hugmyndir um nýtt og betra iíf á jörðinni, aðr-
ir vænta þaðan allra óheilla. Hvernig ræðst gátan Sovét-Rúss-
land, hefir verið um undanfarin ár og er enn hið mikla efni,
sem fjöldi fólks af öllu tagi þráir að komast að niðurstöðu um.
Landið er fjarlægt og nærri innilukt. Ahnenningur á þaðan kost
fárra bóka, þjóðin og málið er fjarskylt. Þar við bætist, að um
ekkert land er jafnmiklu iogið, og það vita allir. Og þó reynt
hafi verið að segja sannleikann, hljómar hann oft sem fárán-
legust lygi, ef til vill sannleikur sundlandi talna eða fjarskyldra
hluta, sem við eiguni engan samanburð við. Og verður þá allt
jafn furðulegt eftir sem áður.
Ég held þessi nýja bók Halldórs hljóti að verða til þess, að
allar umræður og þráttanir um Sovétríkin fari fram á öðrum
grundvelli en áður, án þeirrar takmarkalausu heiftar, sem tiðk-
ast hefur og öfga á háða bóga. Rússland verður varla jafn hættu-
legt umræðuefni og áður, ekki svo að menn missi allt vit og
alla stillingu, þegar á það verður minnzt. Þetta liggur í því,
að Halldór talar skiljanlegu mannlegu máli. Það er ekki „upp-
bygging sósíalismans", risavaxin afrek í framkvæmdum 170 mill-
jóna þjóðar, sem Halldór er að lýsa. Menn verða litlu fróðari
um þau efni af bók hans. Öll athyglin beinist að fólkinu sjálfu,
háttum þess, framkomu og útliti. Allt snýst um það fyrir höf-
undinum að skilja hið rússneska fólk mannlegum skilningi, hvað
Sem líður sósialisma og framkvæmdum. Það er fyrst og fremst
skáldið Halldór Kiljan Laxness, sem skrifar þessa bók, skáld-
ið, sem leitar inn að hjarta þess’ fólks, er hann lýsir, les hverja
tilfinningu þess, lífshræringu og hugsun. Hér er komið á mann-
legan grundvöll, þar sem allir geta fylgzt með. Hér liggja vegir
skilnings frá manni til manns og varpa ljósi á ólik viðhorf og
ólíkar aðstæður. Halldór er ekki að kynna okkur þjóðina af
25