Ægir - 01.09.2010, Blaðsíða 11

11
Að dómi greinarhöfundar
rýra sérúthlutanir aflaheimilda
getu sjávarútvegsins til að
skipuleggja rekstur sinn, allt
frá því að skip fer út á sjó til
að veiða og þar til fiskurinn
er kominn á disk neytandans.
Ef menn geta ekki treyst á
hlutfallslegan stöðugleika
aflahlutdeildarinnar er erfið-
ara að skipuleggja veiðar og
vinnslu með það fyrir augum
að lágmarka kostnað en há-
marka tekjur. Jafnframt verð-
ur örðugra að semja til langs
tíma við trausta fiskkaupend-
ur en mikilvægt er að tryggja
stöðugt framboð á mörkuð-
um, m.a. í því skyni að fá
sem hæst verð fyrir aflann.
Svo virðist sem margir eigi
erfitt með að skilja þessar
rekstrarforsendur í sjávarút-
vegi nútímans. Framangreint
mættu þeir íhuga sem í öðru
orðinu mæra mikilvægi regl-
unnar um hlutfallslegan stöð-
ugleika í sameiginlegu sjávar-
útvegsstefnu Evrópusam-
bandsins en hallmæla í hinu
orðinu úthlutunarreglum ís-
lenska aflamarkskerfisins. Í
þeirra huga er væntanlega
eðlilegt að ríki geti stjórnað
veiðum sínum með hliðsjón
af hlutfallslegum stöðugleika
en það sama eigi ekki við um
þá sem hafa með veiði-
reynslu eða með kaupum
öðlast rétt yfir aflahlutdeild/
krókaaflahlutdeild í einstakri
tegund nytjastofns.
Hin neikvæða umræðu-
hefð um íslenska fiskveiði-
stjórnkerfið hefur skapað
flækjur sem kann m.a. að
skýra orsök þess að ávallt eru
til staðar pólitískar forsendur
til að hringla með meginregl-
ur aflamarkskerfisins. Þannig
var mögulegt í árslok 2003 að
setja reglur sem gagnast þeim
sem handbeita línur í stað
þeirra sem vélbeita þær. Líkja
má þessu við hvatakerfi á
vegum hins opinbera þar
sem byggingaverktakar sem
nota skóflur eru verðlaunaðir
í stað þeirra sem nota gröfur.
Hafi hugvitssemi verið sýnd
með upptöku línuívilnunar-
innar ber strandveiðifyrir-
komulagið vitni um frjótt
ímyndunarafl. Með því er
tryggt að mörg hundruð smá-
bátar keppa sín á milli í
nokkra daga yfir sumartím-
ann um takmarkaðan kvóta-
pott. Þessu fylgja ærin við-
fangsefni, m.a. sem lúta að
auknum sóknarkostnaði, full-
nægjandi meðferð afla og
gæðum hans.
Niðurstaðan er sú að stjór-
nmálamenn vilja hafa vald
sem tryggi að fiski sé landað
á stað A fremur en stað B eða
þá að útgerðarflokkur A
stundi fremur fiskveiðar í at-
vinnuskyni en útgerðarflokk-
ur B. Um það snúast sérút-
hlutanir aflaheimilda á tíma-
bilinu 1999-2010 sem og á
tímabilinu 1991-1998. Ekki
hefur verið látið á það reyna
fyrir dómi hvort þessar sérút-
hlutanir standist grundvallar-
reglur stjórnarskrárinnar, t.d
um vernd eignarréttar. Telja
verður að slíkt auki líkur á að
þær séu löglegar.
Tilvísanir
1) Fiskveiðiárin 2003/2004-2006/2007
var á bilinu 3.000-4.000 þorskígild-
islestum í botnfiski úthlutað á
hverju fiskveiðiári á þessum grund-
velli en fiskveiðiárin 2007/2008-
2009/2010 var um 2.000 lesta
þorskígildislestum í botnfiski út-
hlutað á hverju fiskveiðiári.
2) Sjá nánari umfjöllun um úthlutun
jöfnunarkvóta í eftirfarandi ritgerð-
um höfundar: „Úthlutun þorsk-
veiðiheimilda 1984-2007: Lagalegar
staðreyndir eða staðalímyndir?“. Af-
mælisrit lagadeildar 2008, bls. 278-
280; „Hvernig urðu aflaheimildir í
botnfiski til? Enn af staðalímynd ís-
lenska fiskveiðistjórnkerfisins“. Úlf-
ljótur 2009, bls. 218-219.
3) Sjá til hliðsjónar Helga Áss Grétars-
son: „Úthlutun þorskveiðiheimilda
1984-2007: Lagalegar staðreyndir
eða staðalímyndir?“, bls. 280-281;
„Hvernig urðu aflaheimildir í botn-
fiski til? Enn af staðalímynd ís-
lenska fiskveiðistjórnkerfisins“, bls.
218-219.
4) Sjá til hliðsjónar Helga Áss Grétars-
son: „Úthlutun þorskveiðiheimilda
1984-2007: Lagalegar staðreyndir
eða staðalímyndir?“, bls. 282;
„Hvernig urðu aflaheimildir í botn-
fiski til? Enn af staðalímynd ís-
lenska fiskveiðistjórnkerfisins“, bls.
218-219.
5) Sjá einnig Helga Áss Grétarsson:
„Sérúthlutanir aflaheimilda á árun-
um 1991-1998“. Ægir, 1. tbl. 2010,
bls. 10-12.
F I S K V E I Ð I S T J Ó R N U N
Starfsfólk Íspóla ehf. hefur margra ára reynslu í sölu
sjávarafurða og hefur breiðan hóp viðskiptavina um allan heim
sem þekkja gæði íslensks sjávarfangs.
Þurfir þú að komast í samband við öruggan kaupanda þá erum við rétti aðilinn.
Íspólar ehf. - Köllunarklettsvegi 1 - 104 Reykjavík - Furuvöllum 13 - Akureyri
Sími 517 8880 - www.ispolar.is