Fréttablaðið - 21.08.2015, Blaðsíða 26

2 1 . Á G Ú S T 2 0 1 5 F Ö S T U D A G U R2 4 S K O Ð U N ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð
Íslensk þjóð hefur búið við þá gæfu að eiga á síðustu áratugum nokkur stórmenni sem eru slíkar
mannvitsbrekkur að engin þörf er
fyrir þjóðina að hugsa sjálfstætt,
enda engin eftirspurn eftir hennar
hugsun lengur. Íslensk þjóð hefur
hins vegar búið við þá ógæfu að allur
almenningur er svo vitlaus við hlið
stórmennanna að þeir (stórmennin)
hafa ekkert þangað að sækja.
Stórmennin, búa hins vegar við það
óréttlæti að geta ekki kosið sjálfa sig
á þing og þurfa því að leita á 4ra ára
fresti til þess sama almennings og
þeir treysta alls ekki. Því miður er
viðbúið að sauðsvartur almúginn,
vegna fáfræði sinnar, skilji ekki
hverjir eru stórmenni og hverjir ekki
og kjósi því vitlaust. Það er þó smá
sárabót að hin sæmilegustu eftirlaun
fylgja starfinu. „Mikið er á mann lagt
að vita einn rétt,“ var viðkvæðið í
gömlu Sovétríkjunum, því ekki mátti
andmæla Kommúnistaflokknum.
Þessi tilvitnun er því miður ekki
það eina sem minnir á Sovét þessa
dagana, en þar réðu einmitt ríkjum
einhverjar mestu mannvitsbrekkur
(að mati þeirra sjálfra) þess tíma.
Þjóðaratkvæðagreiðslur voru eitur í
þeirra beinum, enda aldrei að hægt
að treysta almenningi til að kjósa
rétt.
Hin algjöra fjarvera
þjóðaratkvæðagreiðsla á Íslandi
Þrátt fyrir líkur á langlífi hafði
undirritaður búið sig undir að verða
aldrei spurður um neitt, nema þá
auð vitað hver af gömlu góðu flokk-
unum ætti að hugsa fyrir undirritað-
an næstu fjögur árin. En viti menn,
forseti vor, Ólafur Ragnar, hafnaði
svokölluðu fjölmiðlafrumvarpi og
vísaði til þjóðarinnar. Þá skapaðist
veruleg hætta á að almenningur
tæki fram fyrir hendurnar á mestu
mannvitsbrekkum þess tíma.
En snilldin var tær og frumvarpið
var bara dregið til baka, og þó var
Alþingi búið að samþykkja það sem
lög og málið einnig farið frá forseta,
sem hafði vísað því til þjóðarinnar.
Málið sem sagt komið úr höndum
ríkisstjórnar og Alþingis og forseta
til þjóðarinnar. Það tókst hins
vegar að afstýra því stórslysi að
til þjóðaratkvæðagreiðslu kæmi.
Höfundarréttur reyndist vera á
frumvarpinu sem taldist æðri
samþykktum Alþingis og málskoti
forsetans, stórmennum landsins
til léttis. Að kjósa um eitthvert
málefni, en ekki flokka, var
þjóðinni einfaldlega of framandi til
að mótmæli heyrðust. (Skv. þessu
virðist höfundarréttur á lögum
á Íslandi og að höfundurinn geti
afturkallað lög þegar honum sýnist,
hvernig svo sem Alþingi hefur verið
að fikta í þeim). Þjóðinni var þannig
bjargað frá sjálfri sér og öllum létti.
Armæðan varðandi
málskotsrétt forsetans
Þa ð va r át a ka nlegt að sjá
framámenn, sem jafnvel höfðu
lokið prófi frá lagadeild HÍ, láta
málskotsrétt forsetans koma sér
gjörsamlega á óvart og úr jafnvægi.
Það verður að teljast áfellisdómur
yfir íslensku skólakerfi og þá
lagadeild HÍ sérstaklega að þaðan
sé hægt að útskrifast án þess að vita
um málskotsrétt forsetans.
S í ð a n þ á h e f u r h v e r
mannvitsbrekkan á fætur annarri
útskýrt fyrir þjóðinni að það
samræmist ekki lýðræðinu að einn
maður (forsetinn) geti ákveðið
að leita til þjóðarinnar sjálfrar
varðandi lausn mikilvægra mála.
Málflutningurinn gengur út á að
þjóðin sjálf megi ekki grípa fram í
fyrir ríkisstjórninni. Þjóðin er því í
raun svipt sjálfræði til 4ra ára í senn.
Þingræði er langt frá því að vera
lokaskrefið á lýðræðisbrautinni
Það vekur furðu hve margir Íslend-
ingar hræðast þjóðaratkvæða-
greiðslur, ekki bara stórmennin.
Menn virðast þekkja svo mikið af
hálfvitum, sem þeir treysta alls ekki
til að greiða atkvæði. Kannski liggur
eigin vanmáttarkennd á bak við, sem
birtist í vantrausti á öðrum.
Sagan segir okkur að út um allan
heim hefur ríkt vantraust gagnvart
aukinni lýðræðisþátttöku almenn-
ings. Þegar konur og óæðri karlar
fengu loks kosningarétt á Íslandi
var auðvitað margt af þeim fólk,
sem þekkti lítið til pólitísks lands-
lags þess tíma. En konurnar og karl-
arnir hafa svo sannarlega vaxið með
verkefninu og í dag dettur engum í
hug að þessir hópar séu óhæfir til að
kjósa í almennum kosningum. Þjóðin
mun vaxa með aukinni ábyrgð á ein-
stökum málum.
Þjóðaratkvæði í öllum umdeildum,
en mikilvægum, málum er óhjá-
kvæmilega framtíðin, annað er kúg-
andi forræðishyggja. Spurningin er
bara hvort það unga fólk, sem nú er
í forystu vilji að sagan minnist þess
sem mikilvægra brautryðjenda í lýð-
ræðisþróuninni, eða mun þetta fólk
bjarga þjóðinni frá sjálfri sér t.d. í
Evrópumálinu og hverfa þar með í
hóp þeirra gamaldags forræðis póli-
tíkusa sem þjóðin mun vilja gleyma
Verður þjóðinni
bjargað frá sjálfri
sér enn og aftur?
Einar
Guðmundsson
geðlæknir
En konurnar og karlarnir
hafa svo sannarlega vaxið
með verkefninu og í dag
dettur engum í hug að þessir
hópar séu óhæfir til að kjósa
í almennum kosningum.
Þjóðin mun vaxa með
aukinni ábyrgð á einstökum
málum.
radum.is
Við finnum rétta starfsfólkið
Einu sinni lagði framsóknarráð-herra nokkur fram frumvarp til laga um samræmda stafsetn-
ingu sem átti meðal annars að koma
böndum á óheftan skandalista, Hall-
dór Kiljan Laxness að nafni. Það var
nokkrum árum áður en hann skipaði
bókhaldskennara í Samvinnuskól-
anum fyrsta þjóðleikhússtjórann.
Steinn Steinarr brást við frumvarpinu
með því að yrkja ljóð sem hann kall-
aði Samræmt göngulag fornt. Í því er
að finna eftirfarandi tvær ljóðlínur:
Álútir skulu menn ganga og hoknir
í hnjánum
og horfa með stilling og festu á
íslenska jörð
Ég býst við að Steini hafi fundist
hann vera nokkuð fyndinn í þessum
orðum og þar er ég honum sammála
og það eru engar ástæður til þess að
ætla að hann hafi reiknað með því að
þetta yrðu áhrínsorð. Það eru hins
vegar þau öfl í okkar samfélagi sem
virðast staðráðin í að láta þau verða
það. Þau ætla að ná markmiðinu með
því að sjá til þess að við skömmumst
okkar svo fyrir að vera Íslendingar að
höfuðið sígi ósjálfrátt niður á bringu
og við glötum getunni til þess að
horfast í augu við nokkurn mann.
Þetta byrjaði með því að við
ákváðum að slást í hóp þjóða
sem eru að reyna að sporna gegn
heimsyfirráðastefnu Rússa með
viðskiptaþvingunum. Einhverra
hluta vegna hélt ég að sú ákvörðun
væri svo góð að hún væri hafin yfir
alla gagnrýni þótt fyrir henni hafi
staðið utanríkisráðherra sem er slíkur
endemis klaufi að flest sem hann
gerir, hvort sem það er skynsamlegt
eða ekki, virðist stórslys við fyrstu
sýn. Afleiðingin af þessu, sem var
fyrirsjáanleg, er að Rússar ákváðu að
hætta að kaupa af okkur fisk. Hófust
þá upp harmakvein þeirra sem fóru
strax að sakna Rússagullsins sem er
rúllugjaldið sem við höfðum ákveðið
að borga til þess að fá að standa
upprétt í samfélagi þjóðanna. Í sömu
andrá fór að kvarnast úr þeirri reisn
stjórnvalda sem endurspeglaðist
í ákvörðuninni að taka þátt.
Forsætisráðherra bað forsetann að
fara bónleið til sendiherra Rússa
í þeirri von að honum tækist að
sannfæra hann um að við værum
slíkir helvítis aumingjar að það væri
ljótt að kalla okkur til ábyrgðar fyrir
eigin gerðir sem miðuðust þó við
að kalla þá til ábyrgðar fyrir þeirra.
Síðan hafa heyrst þær raddir innan úr
Stjórnarráðinu að þegar komi að því
að endurnýja þátttöku í aðgerðunum
gegn Rússum um áramótin muni
Ísland stíga til hliðar. Það bendir
sem sagt allt til þess að stuðningur
Íslendinga við aðgerðir gegn ofbeldi
Rússa verði skammlífur og allur
heimurinn fái að vita að við hættum
vegna þess að við tímdum því ekki.
Og ef svo heldur fram sem horfir
munum við af skömm einni saman:
Ganga álút og hokin í hnjánum
og (ef við náum tökum á kvíðanum
sem fylgir skömminni) horfa með
stilling og festu á íslenska jörð
Ég er líka viss um að svona
hringl andaháttur sem vegur að
sjálfsvirðingu okkar ylli okkur mun
meira efnahagslegu tjóni en nemur
Rússagullinu. Ferðamannaiðnaðurinn
er orðinn stærsta atvinnugrein
þjóðarinnar vegna þess að land og
þjóð þykja kúl og laða að sér fólk.
Ósnerta, fallega landið, hreina
loftið og ákveðið sambland af
sköpunarmætti og tærleika í fólkinu
er undirstaða ferðamannaiðnaðarins.
Ef við afklæðumst sjálfsvirðingunni
fyrir framan alheim til þess að
spara fé hættum við að vera kúl og
breytumst í blauta, nakta, kalda eyju
í Norður-Atlantshafi þar sem búa
prinsipplausir aular sem enginn vill
heimsækja.
Rúllugjald
Utanríkismál
Kári Stefánsson
forstjóri Íslenskrar
erfðagreiningar
Þo r s t e i n n Þ o r s t e i n s s o n markaðsrýnir staðhæfir í grein í Fréttablaðinu í gær að
Landsvirkjun hafi „hækkað raforkuverð
undanfarið um tugi prósenta á
matvælaframleiðendur og ýmiss konar
iðnfyrirtæki“. Það er ekki rétt.
Hið rétta er, að Landsvirkjun áætlar
að hækkun á meðalraf magns verði
í heildsölu frá áramótum nemi um
eða innan við 4%. Endanleg hækkun
meðalverðs á árinu mun liggja fyrir í
ársuppgjöri.
Orkusölu Landsvirkjunar má skipta
í tvo hluta. Annars vegar er um að
ræða beina raforkusölu í gegnum
langtímasamninga til stórkaupenda, á
borð við álver og gagnaver. Hins vegar
er um að ræða svokallaða heildsölu en
það er sala til orkufyrirtækja sem selja
rafmagn áfram til viðskiptavina sinna
sem eru m.a. heimili og önnur fyrirtæki
en stóriðja. Heildsöluviðskiptavinir
kaupa um helming sinnar orku
af Landsvirkjun en vinna hinn
helminginn í eigin virkjunum.
Þegar rýnt er í verðþróun Lands-
virkjunar á heildsölumarkaði með
raforku er rétt að líta til þróunar
meðalverðs síðustu ára. Meðfylgjandi
mynd sýnir sögulegt meðalverð í
heildsölu frá árinu 2006, á verðlagi
ársins 2015.
Rangfærslur um raforkuverð
Ferðamannaiðnaðurinn er
orðinn stærsta atvinnugrein
þjóðarinnar vegna þess að
land og þjóð þykja kúl og
laða að sér fólk.
Magnús Þór
Gylfason
yfirmaður sam-
skiptasviðs Lands-
virkjunar
Þegar rýnt er í verðþróun
Landsvirkjunar á heildsölu-
markaði með raforku er rétt
að líta til þróunar meðal-
verðs síðustu ára.
✿ Sögulegt meðalverð Landsvirkjunar í heildsölu
Eins og sjá má hefur það verið
nokkuð stöðugt og er nú lægra
en í byrjun tímabilsins, en árið
2006 kostaði kílóvattstundin sem
Landsvirkjun seldi á heildsölumarkaði
4,8 krónur að meðaltali og í fyrra 4,4
krónur, og á tímabilinu fór verðið
niður í fjórar krónur.
Meðalverð lægra en 2007
Við markaðsrýni er varhugavert að
draga víðtækar ályktanir af verði
til einstakra fyrirtækja. Um síðustu
áramót var viðskiptaskilmálum
Landsvirkjunar breytt, til að
tryggja jafnræði viðskiptavina
og til að einstaka vöruflokkar
endurspegluðu vinnslukostnað og
aðstæður á markaði. Því fer fjarri
að hækkun á meðalrafmagnsverði
í heildsölu frá Landsvirkjun nemi
„tugum prósenta“ frá áramótum.
Landsvirkjun áætlar sem fyrr segir
að hækkunin nemi um eða innan
við 4% frá áramótum, en endanleg
hækkun liggur ekki fyrir fyrr en
í ársuppgjöri. Meðalraforkuverð
Landsvirkjunar í heildsölu mun því
að öllum líkindum áfram vera lægra
að raunvirði á árinu 2015 en það var
árið 2007.
Landsvirkjun hefur lengi hvatt til
opinnar og faglegrar umræðu um
málefni fyrirtækisins en afkoma þess
og starfsemi varða þjóðarhag. Best er
þó að umræða fari fram á grundvelli
staðreynda. 
2
0
-0
8
-2
0
1
5

2
3
:5
7
F
B
0
7
2
s
_
P
0
4
7
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
7
2
s
_
P
0
4
2
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
7
2
s
_
P
0
2
6
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
7
2
s
_
P
0
3
1
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
5
D
5
-F
6
B
0
1
5
D
5
-F
5
7
4
1
5
D
5
-F
4
3
8
1
5
D
5
-F
2
F
C
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
8
B

F
B
0
7
2
s
C
M
Y
K