Allt um íþróttir - 01.03.1951, Page 16

derssens í kombinasjónum, því að
hann skorti nokkuð ímyndunarafl
og hugmyndaflug til jafns við
Þjóðverjann, en hann kenndi eft-
irkomendum sínum með skákum
sínum, því að eftir hann liggur
ekkert skrifað, að meta sóknar-
kraft mannanna í opnum stöðum,
hraða og kerfisbundna framrás
þeirra í byrjuninni og þýðingu
tempósins. Hann skildi, að allt
þetta er nauðsynlegur undanfari
og grundvöllur kombínasjónanna,
sem hann sjálfur fór svo snilldar-
lega með.
í skákum hans kemur einnig
fram, að honum voru ljós ýms
grundvallaratriði stöðubaráttunn-
ar, sem óþekkt voru á hans tím-
um, og átti það sinn þátt í yfir-
burðum hans. Honum var stund-
um legið á hálsi af samtímamönn-
um sínum fyrir þurran stíl, en síð-
an hann leið, hafa allir skáksnill-
ingar orðið fyrir sömu gagnrýn-
inni, Capablanca í einna ríkustum
mæli. Morphy var álasað fyrir að
fara í mannaskipti til þess eins
að vinna peð, sem nú er tekið sem
góð og gild vara. Tímamir hafa
breytzt og nú skilja flestir eðli
og sérkenni opnu staðanna, en fyr-
ir öld var óbrúað djúp milli ríkj-
andi kenninga og hugmynda Mor-
phys.
Dregið hefur verið í efa, að
Morphy hefði náð nokkrum ár-
angri í skákheiminum, hefði hann
verið upp á sitt bezta 80—90 ár-
um síðar, en hafa verður í huga,
að með skákfræðina er eins farið
og önnur vísindi, þar eiga sér ekki
stað neinar stökkbreytingar, held-
ur er þróunin hæg en markviss,
þar sem einn byggir á kenningum
og reynslu fyrirrennaranna, í stór-
hýsum eru fleiri hæðir milli hana-
bjálkans og kjallarans. Hæfileik-
ar Morphys og gáfur hefðu án efa
gert honum kleift að komast í
fremstu röð nú til dags með þeirri
reynslu og kenningum, sem „hæð-
imar‘“ hafa að geyma.
Hér kemur ein af skákum Mor-
phys, tefld í New York 1857.
Hv. Schulten. Sv. Morphy.
Falkbeer-bragð.
1. e2—e4 e7—e5
2. f2—f4 d7—d5
Leikur þessi einkennir hið svonefnda
Falkbeer-bragð eða mótbragð, sem
er eitt af sterkustu vopnum svarts
við Kóngsbragði. Svartur reynir að
opna miðborðið strax, en hindra jafn-
framt, að hvítur opni f-linuna.
3. e4 x d5 e5—e4
4. Rbl—c3 Rg8—f6
5. d2—d3 Bf8—b4
6. Bcl—d2 e4—e3!
Leikur, sem sýnir Ijóslega stíl Mor-
phys. Hann er ekki byggður á ná-
kvæmum útreikningi, heldur á stöðu-
mati hans. Þegar Morphy hafði kom-
izt að raun um, að þýðingarmest í
opinni stöðu er áframhaldandi fram-
rás mannanna, var aðeins eftir eitt
stig til frekari fyllingar, nefnilega, að
eftir að annar er orðinn á undan í
uppbyggingu, er honum mestur hag-
ur í að opna stöðuna sem mest hann
má, með peðaskiptum, brjóta göt á
peðakeðjuna og jafnvel með peða-
fórnum. Morphy sér fyrir árásar-
möguleika á opinni e-línunni, sem
hann geti notfært sér á undan and-
stæðingnum.
7. Bd2 X e3 0—0
8. Be3—d2 Bb4xc3
88
IÞRÓTTIR