Fréttatíminn - 28.08.2015, Qupperneq 10

Konur verða að fá sérstakt meðferðarúrræði
Sigrún
Sigurðardóttir
lektor við Há-
skólann á Akur-
eyri hefur sérhæft
sig í afleiðingum
sálrænna áfalla í
æsku. Hún segir
heilbrigðiskerfið
verða að fara að
taka mið af því að
sál og líkami virki í
raun sem ein heild,
nauðsynlegt sé að
taka burt skilrúmin
á milli sérfræðinga
og byrja að vinna
heildrænt með
fólki til að ráðast
að rótum vandans.
Hún segir karla og
konur bregðast á
mjög ólíkan hátt
við áföllum og þess
vegna sé mjög
mikilvægt að með-
ferðarúrræði séu
hugsuð út frá kynj-
unum. Hún segir
konur sem lent hafi
í kynferðisofbeldi
upplifa algjöra
þöggun í heil-
brigðiskerfinu.
É g vann í mörg ár sem lög-reglukona víðs vegar um landið áður en ég fór í
hjúkrun. Í lögreglunni komst ég í
kynni við þá veröld sem ofbeldi í
garð kvenna er, en þá upplifði ég
kynferðisofbeldi ekki sem heil-
brigðisvandamál heldur sem af-
brotamál. Þegar ég svo fór að vinna
sem hjúkrunarfræðingur þá fór ég
að upplifa afleiðingarnar af þessum
brotum og áttaði mig á því hversu
mikið heilbrigðisvandamál þetta
er. Þá fyrst sá ég ljósið og áttaði
mig á því að það verður að horfa
heildrænt á hlutina,“ segir Sigrún
Sigurðardóttir, hjúkrunarfræðingur
og lektor á heilbrigðisvísindasviði
Háskólans á Akureyri. Sigrún hefur
sérhæft sig í afleiðingum kynferðis-
ofbeldis í æsku á heilsufar og líðan
síðar á ævinni.
Karlar í fangelsi og konur í heil-
brigðiskerfinu
„Þegar ég byrjaði að skoða það
hvernig fólk bregst við áföllum tók
ég fljótlega eftir því að það er greini-
legur munur á viðbrögðum kvenna
og karla. Konur virðast beina til-
finningunum meira inn á við. Þær
fara í sjálfsniðurrif og enda oftar en
ekki á heilsugæslunni, Reykjalundi
eða á geðdeild. Karlarnir virðast
hins vegar beina sínum tilfinning-
um út á við og fara frekar í afbrot
og fíkniefnaneyslu sem endar oft
með fangelsisvist. Það er ástæða
fyrir því að meiri hluti fanga eru
karlmenn og ég er viss um það að
stærstur hluti fanga séu þar inni
vegna einhvers konar áfalla í æsku.
Karlar sem upplifa áföll í æsku
lenda oft í útistöðum við kerfið á
meðan konur lenda frekar í heilbrigð-
iskerfinu.“
Sálræn áföll koma aftur sem
verkir
Sigrún segir sálræn áföll í æsku sem
ekki sé tekist á við koma fram síðar
ævinni sem einhvers konar heilsu-
farsvandamál. „Líkaminn svarar því
sem ekki er tekist á við með ýmis
konar fíkn, verkjum eða jafnvel
ákveðnum tegunda krabbameina.
Áhrif sálrænna áfalla á líkamann
hafa verið mikið rannsökuð erlendis
og þetta er að koma upp á yfirborðið
hér,“ segir Sigrún sem í doktorsrann-
sókn sinni rannsakar það hvernig
hugur, líkami og sál virka í raun sem
ein heild. „Oft spyrja heilbrigðis-
starfsmenn ekki hvort skjólstæðingar
þeirra hafi orðið fyrir kynferðisof-
beldi og þolendur eru oft ekki viljugir
að segja frá slíkri sögu. Þegar þeir
síðan tjá sig um sögu sína fá þeir ekki
alltaf rétta hjálp og stuðning í heil-
brigðiskerfinu. Við verðum að taka
mið af heildinni við meðhöndlun sjúk-
linga. Það þarf að taka burt skilrúmin
á milli sérfræðinga og vinna heild-
rænt með fólki og ráðast að rótum
vandans.“
Þöggun um kynferðislegt ofbeldi í
heilbrigðiskerfinu
Annað sem Sigrún tók eftir þegar hún
fór að skoða afleiðingar áfalla, er að
konur sem upplifðu kynferðisofbeldi
í æsku upplifa algjöra þöggun í heil-
brigðiskerfinu. „Líkaminn hreinlega
Þolendur kynferðisofbeldis
í æsku glíma oft við flókin
andleg og líkamleg vandamál,
þjást af áfallastreituröskun
og fíknivanda. Þeir eiga oft
við mikinn vanda að etja í
nánum samböndum, kyn-
lífs- og hjónabandsvanda
ásamt því að vera í meiri
hættu en aðrir að lenda aftur
í kynferðisofbeldi. Þetta er
ein ástæðan fyrir mikilvægi
aðskilinnar meðferðar kvenna
og karla að mati Sigrúnar
Sigurðardóttur sem leggur nú
lokahönd á doktorsverkefni
sitt um afleiðingar kynferðis-
ofbeldis í æsku. Sigrún mun
halda erindi um afleiðingar
áfalla í æsku á ráðstefnu um
konur, fíkn, áföll og meðferð
sem haldin verður á Grand
Hótel Reykjavík 1. og
2. september 2015.
10 fréttaviðtal Helgin 28.-30. ágúst 2015