Dagrenning - 01.06.1953, Page 17

MISHEPPNAÐAR TILRAUNIR
TIL ÚRBÖTA.
Nýlega voru haldnir nokkrir útvarpsfyrir-
lestrar, þar sem þessari iðju er áfram haldið.
Tveir þeirra voru ekki þess virði að á þá sé
minnst, en sá þriðji sýnir a. m. k. viðleitni
til að gera nýjar tilraunir til að fá menn til að
hugsa um eitthvað annað en hinn ömurlega
raunveruleika í kirkjunni sjálfri. Hér fer á
eftir örstutt lýsing á meginefni þessa fyrir-
lesturs, sem haldinn var af sr. Jóni Auðuns.
Þó þetta sé ekki efnið in extenso, þá gefur
það samt hugmynd um kjarna hans og kjarn-
yrði og er auk þess merkilegt efni fyrir aðra
sök, sem sé að það eru ekki eigin skoðanir
eingöngu, sem fyrirlesarinn lætur í ljós,
heldur einnig skoðanir annarra frjálslvndra
kennimanna.
1. Hin gamla útskúfunarkenning eða hel-
vítislærdómur hefir sópast burt úr kirkju
vorri, telur hann, en meðal frænda vorra í
Noregi hafa geisað um hana ákafar deilur.
Prófessor Hallesby hélt nýlega útvarpsræðu,
þar sem hann ógnaði mönnum óspart með
ævarandi vísiskvölum. Meðan kenningin er
vfirleitt flutt telur sr. J. A. ekki ástæðu til
að þegja. Hér á landi er hræðslan við helvíti
ekki með öllu dauð. Kveðst hann hafa orðið
hennar var í sálgæzlustarfi sínu. Þá taldi hann
upp ýmsa látna presta íslenzka, sem hann
álítur að vel hafi gengið fram í því að kveða
helvítislærdóminn niður. Taldi hann fremur
hljótt um kenninguna hér á landi og nefndi
enga fulltrúa hennar með nafni.
2. Þá skýrði sr. J. A. einn ritningarstað í
Nýja Testamentinu, Matt. 25. kap., þar
sem Jesús talar um hinn mikla dóm við
endalok veraldar þar og um hinn eilífa
eld í sambandi við dóminn (sem er eftir
afstöðu manna til Jesú Krists eins og hún
birtist í kærleiksverkum eða vanrækslu kær-
leiksverka). Telur sr. J. A. að Jesús hafi tekið
margar hugmyndir frá samtíð sinni og þjóð-
félagi. Ef hann hefði lifað í öðru þjóðfélagi,
þá liefði hann notað þær hugmyndir, sem
almennt voru notaðar þar til þess að gera
mönnum kenningu sína skiljanlega. Vafa-
samt væri einnig hvort þessi orð Jesú væm
rétt eftir honum höfð. Auk þess væri hug-
myndin um hinn eilífa eld ekki upp runnin
rneðal Gyðinga, heldur væri hún frá Persum,
sem drottnuðu alllengi yfir Gyðingum.
Sjálfur skóp Jesús ekki slíkar hugmyndir. Og
sr. J. A. telur að ummæli Jesú verði að skoða
í ljósi þeirra kenninga er hann sjálfur skóp.
En þá verður þessi kenning Jesú að falla fyrir
kenningunni um Guð sem hinn algóða föður.
Þá nefnir hann dæmi um að þótt rnenn
hefðu aðhyllst kenninguna um eilífa glötun,
þá hefði hjarta þeirra ekki getað sætt sig við
hana. Hjarta manna náðaði þá, sem guð-
fræði þeirra fyrirdæmdi. (Dæmi úr Ijóðum
Þorst. Erlingssonar).
3. Útskúfunarpostular hafa ógnað rnönn-
um með edífum vítiskvölum, eilífri útskúfun,
segir sr. J. A. Við þetta finnur hann þó eina
málsbót, að þeir hafi ekki viljað sleppa kenn-
ingunni af ótta við að siðferðileg alvara
rnanna hlyti tjón af því. Hins vegar bæri að
athuga að enga mannssál væri hægt að hræða
inn í himnaríki með vítisógnunum og brenni-
steinsskelfingu. Og hann spyr hvort trúin á
fyrirgefninguna sé ekki viðsjárverð og áhættu-
söm, hvort hún jafni ekki allan mismun á
þeim, sem illa hafa breytt og hinum.
4. Svarið telur hann vera að finna í
dæmisögunni um ríka manninn og Lazarus.
Telur sr. J. A. að þessi dæmisaga sýni að hel-
víti sé til, en það geti ekki verið eilíft. Þar
er þó, að hans dómi, urn þjáningu að ræða
handan við gröf og dauða, en ekki beri að
líta á hana sem refsingu, heldur sem skóla,
sem uppeldisráðstöfun hins alvitra. Þó get-
ur þessi skólaganga verið bæði löng og sár, að
dómi hans.
5. Kristur er frelsari frá synd og villu, en
DAGRENNING 1S