Morgunblaðið - 05.02.2015, Blaðsíða 19

19
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 5. FEBRÚAR 2015
Himingnæfir turnar Tignarlega turna Dómkirkjunnar og Austurstrætis 16, húss Reykjavíkurapóteks, ber hér við Esjuna.
Árni Sæberg
Á borg-
arstjórnarfundi
3. febrúar sl.
ræddi borg-
arstjórn um
þjónustukönnun
Capacent sem
sýnir að borg-
arbúar eru
óánægðastir
allra íbúa þeirra
19 sveitarfélaga
sem borin eru saman. Capa-
cent hefur framkvæmt þessa
könnun í allmörg ár þannig að
samanburður er töluverður en
því miður hefur Reykjavík-
urborg komið illa út úr þessari
könnun alltof oft og alltof
lengi.
Reykjavíkurborg lendir í
þessari nýjustu könnun í
neðsta sæti þegar spurt er um
þjónustu sveitarfélaga í heild
sinni. Borgin var í neðsta sæti
af sveitarfélögunum þegar
spurt var út í þjónustu við
barnafjölskyldur, þjónustu
grunnskóla, þjónustu leik-
skóla, þjónustu við eldri borg-
ara og þjónustu við fatlað fólk.
Garðabær og Seltjarnarnes
voru hins vegar oftast í efstu
sætum.
Umræðan í borgarstjórn af
hálfu meirihlutans var tölu-
verð varnarumræða þar sem
leitast var annars vegar við að
sýna fram á að þrátt fyrir allt
væru fleiri íbúar ánægðir en
óánægðir. Hins vegar að full-
yrða að í könnuninni væri ver-
ið að bera saman epli og app-
elsínur. Sem er ekki rétt því
sömu spurningar eru lagðar
fyrir íbúa 19 sveitarfélaga og
svo er niðurstaðan borin sam-
an, þar kemur borgin verst út.
Jú, en það er nú vetur!
Við borgarfulltrúar
Sjálfstæðisflokksins fórum yf-
ir könnunina og lögðum
áherslu á að finna þyrfti leiðir
til að gera betur.
Jafnframt minnt-
um við á kosn-
ingabaráttuna
þar sem Sjálf-
stæðisflokkurinn
talaði um að bæta
þyrfti þjónustuna
við borgarbúa á
fjölmörgum svið-
um. Í ræðu minni
tók ég nokkur
dæmi um hvernig
flokkarnir sem
skipa meirihlutann hafa nálg-
ast gagnrýni okkar á þjónustu
borgarinnar bæði í kosninga-
baráttunni og eftir kosningar:
„Ferðaþjónusta fatlaðs fólks.
Jú, við erum ekki að standa
okkur en það varð útboð. Snjó-
mokstur, jú, jú, hann er vissu-
lega ekki nógu góður en það er
nú vetur. Grassláttur, meira
hvað þið eruð alltaf áhugasöm
um heyskap þarna í Sjálfstæð-
isflokknum. Jú, hann er vissu-
lega ekki nógu góður en það er
sumar.“
Þegar viðhorfið er með
þessum hætti ættu Reykvík-
ingar ekki að vera hissa á því
þó þjónustukannanir ár eftir
ár sýni að íbúar borgarinnar
séu óánægðir með þjónustu
borgarinnar á fjölmörgum
sviðum. Það þarf að vera vilji
til þess hjá meirihluta borg-
arstjórnar að bregðast við og
gera betur. Svör borgarstjóra
um að Reykvíkingar séu ein-
faldlega kröfuharðari en íbúar
annarra sveitarfélaga segja
okkur kannski að það þurfi
bara að skipta um íbúa.
Eftir Halldór
Halldórsson
» Snjómokstur,
jú, jú, hann er
vissulega ekki
nógu góður en
það er nú vetur.
Halldór Halldórsson
Höfundur er oddviti Sjálfstæð-
isflokksins í Reykjavík.
Vond niðurstaða
fyrir íbúa
Reykjavíkur
Frá blautu barns-
beini hafa Íslendingar
verið aldir upp við það
að eiga landið; að nátt-
úran sé arfleifð okkar,
auðæfi sem ekki verði
af okkur tekin. Þangað
getum við leitað til að
hlaða batteríin, njóta
friðar og fegurðar sem
við eigum sjálf.
Með fumvarpi um
náttúrupassa er annað uppi á ten-
ingnum. Samkvæmt því verða Ís-
lendingar réttlausir til umgengni við
náttúruperlur landsins nema gjald
komi fyrir. Ekki nægir þá lengur að
vera skattgreiðandi til þess að telj-
ast Íslendingur og eiga umgengn-
isrétt við landið.
Sú breyting snertir bæði sjálfs-
mynd okkar og menningarvitund,
eins og verið sé að rjúfa heilög vé
eða slíta silfurþráð í þjóðarvitund-
inni. Þá munu söngvar okkar og
þjóðkvæði skipta litum, fölna og
visna. Til dæmis ljóðlínurnar sem
svo margir elska eftir Guðmund
Böðvarsson:
Glitrar grund og vangur,
glóir sund og drangur.
Litli ferðalangur
láttu vakna nú
þína tryggð og trú.
Lind í lautu streymir,
lyng á heiði dreymir.
Þetta land átt þú.
Ljóðið Fylgd speglar
viðhorf velflestra Ís-
lendinga til landsins,
og ætti að vera vís-
bending um það hvaða
augum almenningur
lítur hugmyndina um
náttúrupassann. En
eru ráðamenn að
hlusta?
Þeir borgi sem nýta
„Þeir borgi sem njóta“ sagði iðn-
aðarráðherra í framsöguræðu sinni
með frumvarpi um náttúrupassa. Sú
afstaða er andstæð réttmætiskröf-
unni um að þeir borgi sem nýta:
Að þeir sem hafa tekjur af nýtingu
náttúrunnar, hvort sem er í formi
orkunýtingar og virkjana, fiskveiða
og útgerðar, eða ferðaþjónustu,
standi straum af þeirri uppbyggingu
sem þarf að ráðast í til þess að verja
auðlindirnar og tryggja að þær verði
áfram við lýði.
Ferðaþjónustan er sú atvinnu-
grein í landinu sem hefur vaxið
einna mest undanförnum árum. Hún
er nú þegar orðin undirstöðuat-
vinnugrein og veltir milljörðum
króna. Ferðaþjónustan á auðvitað
sjálf að standa straum af uppbygg-
ingu ferðamannastaða, ekki síst þau
fyrirtæki sem hafa beinar tekjur af
því að gera út á náttúruperlur og
græða á þeim.
Að þeir borgi sem nýta er mun
eðlilegri krafa heldur en að þeir
borgi sem af aðskiljanlegum ástæð-
um njóta landsins. Síðarnefndi hóp-
urinn er ekki hvað síst almennir Ís-
lendingar sem greiða sína skatta til
samfélagsins og eiga landið nú þeg-
ar. Er það virkilega hjartans mál
fyrir þá ríkisstjórn sem nú situr að
slíta silfurþráðinn í þjóðarvitundinni
– seilast í vasa almennings og fé-
mjólka manneskjur en ekki mátt-
arstólpa?
Auðlindasjóður
Ýmsar tekjuleiðir eru færar til
þess að fjármagna uppbyggingu
ferðamannastaða. Ég hef þegar
drepið á eina þeirra – auðlindasjóð-
inn – hugmynd sem lítinn hljóm-
grunn hefur fengið hjá núverandi
ríkisstjórn og er merkilega lítið
rædd í samfélaginu.
Hér á Íslandi eigum við engan
auðlindasjóð. Afrakstur auðlinda og
meðferð þeirra tekna sem af auð-
lindum spretta er því ekki á neinum
einum stað, og engin samræmd
stefnumótun er fyrir hendi varðandi
auðlindanýtingu.
Grunnhugmyndin um auðlinda-
sjóð felur í sér að auðlindir landsins
séu allar lýstar þjóðareign og að nýt-
ing þeirra sé ýmist alfrjáls (líkt og
ferðaþjónustan er nú) eða leigð út
eftir opnum leiðum og leikreglum á
grundvelli útboða (í stað þess að
vera úthlutað til afmarkaðs hóps
eins og er t.d. í sjávarútveginum).
Þeir sem nýta auðlindirnar greiði
sanngjarnt gjald til samfélagsins.
Þetta auðlindagjald renni í sér-
stakan auðlindasjóð sem hefði það
verkefni að byggja upp innviði við-
komandi atvinnugreina, til dæmis
ferðamannastaði, en einnig mætti
hugsa sér samgöngu- og fjar-
skiptabætur, rannsóknir tengdar
ákveðnum atvinnugreinum o.s.frv.
Vert er að minna á skýrslu auð-
lindastefnunefndar frá árinu 2012
þar sem áhersla var lögð á „sam-
félagslega vídd“ og „sjálfbæra þró-
un“ við nýtingu auðlinda. Nefndin
hvatti til jöfnuðar og lýðræðislegra
yfirráða auðlinda sem og að gætt
yrði að rétti komandi kynslóða.
Með stofnun auðlindasjóðs og
samræmdri auðlindastefnu væru at-
vinnuvegir landsins kallaðir til sam-
félagslegrar ábyrgðar á nýtingu
þjóðarauðlindanna. Sú hugsun hefur
því miður ekki ráðið för við ákvarð-
anir og tillöguflutning sem lýtur að
auðlindanýtingu enn sem komið er.
Er það miður, því nú stöndum við í
þeim vandræðalegu sporum að taka
afstöðu til þess hvort Íslendingar
skuli greiða fyrir að ganga um landið
sitt.
Stofnun auðlindasjóðs er mun
skynsamlegri leið en að seilast í vasa
almennings. Öflugar atvinnugreinar
ættu að standa skil á nýtingu þjóð-
arauðlindanna sem nú um stundir
afla fáum aðilum gróða, jafnvel ofsa-
gróða. Erum við þá að ræða um auð-
lindir sem almenningur á Íslandi
hefur frá blautu barnsbeini verið al-
inn upp við að séu hans eigin.
Mundu mömmu ljúfur,
mundu pabba stúfur
að þetta er landið þitt.
Verði náttúrupassinn að veruleika
mun þetta viðkvæði fá annarlegan,
holan tón. Þá verður líka deginum
ljósara að sú ríkisstjórn sem nú situr
vill frekar mjólka manneskjur en
máttarstólpa – vill frekar seilast í
vasa almennings en að láta þá borga
sem græða mest.
Eftir Ólínu
Þorvarðardóttur » Þeir eiga að borga
sem nýta og græða.
Ferðaþjónustan er und-
irstöðuatvinnugrein og
getur vel greitt auð-
lindagjald fyrir að nýta
náttúruperlur.
Ólína Þorvarðardóttir
Höfundur er þjóðfræðingur
og varaþingmaður.
Hverjir eiga að borga? Auðlindagjald eða náttúrupassi?