Morgunblaðið - 11.02.2015, Blaðsíða 20

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 11. FEBRÚAR 2015
Það er kýrskýrt, án
nokkurs vafa, að öllum
Íslendingum þykir vænt
um landið sitt. Það er
staðreynd að ást þeirra
á gæðum, afrakstri og
nýtingu landsins hefur
gert Íslendinga, kerl-
ingar og karla, já erf-
ingja Evu (líka þá sem
flúið hafa land vegna lé-
legra atvinnuskilyrða)
sem næst lífseigasta allra manna að
meðaltali, eins og um er getið í öll-
um mark á takandi ritum heimsins
og þá líka Mogganum mínum.
Umræðan um virkjanir raforku,
nýtingu og flutning sem slík er nú-
orðið ósköp venjuleg íslensk þrætu-
bók, ekki um efnisatriði, heldur
listina að þræta sem hófst fyrir al-
vöru eftir blaðagrein Laxness „Um
hernaði mansins gegn landinu“
seinnipart síðustu aldar, en hefur
ekkert með sanna náttúruvernd að
gera, heldur getuna til að strá efa-
semdum um þá sem ástunda og
elska land sitt, en vilja þess vegna
að nýtingarval auðlindanna sé í
höfði og höndum þeirra sem þjóðin
hefur kostað til mennta til að velja
rétta tilurð og nýtingu orkunnar við
sem lægst kostnaðarverð.
Skilgreiningin á því hvað er nátt-
úruvernd hlýtur einnig að byggjast
á verndun mannsins sem heldur lífi
með nýtingu á auðlindum og getur
því aldrei gert manninn að áhorf-
anda. Maðurinn er hluti náttúrunn-
ar og verður þess vegna að tryggja
hagkvæma nýtingu auðlinda til að
sinna sínum þörfum og afkomenda
sinna. Átök átakahópa um stöðu
mannsins í náttúrunni sýna því
verulegan menningarmun, ekki
byggðan á rökrænni hugsun. Við
mennirnir erum með marga djöfla í
drætti hvort sem við erum hreinlíf
eða ekki og erum þannig enn sett
undir stóra dóminn í fyrstu Móse-
bók, þar sem við, fjölskyldan frá
Eden, vorum dæmd til að þurfa að
strita í sveita okkar andlits í
náttúrunni og með erfiði af henni
að nærast alla okkar erfiðu lífdaga.
Auðvitað er þar staðan enn í dag,
eins og alltaf síðan, „barátta um
brauðið“.
Kiljan Laxness
sagði víst einhvers
staðar að skáldin
skrifuðu ekkert bet-
ur þótt þau væru
svöng, eða eitthvað
svoleiðis. Hann skil-
greindi þrætuíþrótt-
ina sem mjög
skemmtilega iðju og
mikla andans íþrótt.
Það er þess vegna
opinber staðreynd að
öðru hvoru vakna af
blundi akademískir
sóðar og aðrir merkismenn (þar á
meðal konur, því menn eru líka
konur), einhvers konar Don Kík-
ótar sem telja sig þess umkomna
að svífa á okkur hin, með sverð sín
munduð og með þá fullyrðingu á
vörum, að við hin séum níðingar
hins lífræna umhverfis landsins
gæða, og með þá fullyrðingu á
flöggum sínum, að þeir séu svaka-
lega gáfaðir og einir handhafar
rétthugsunar um skynsamlegustu
„ekki“-nýtingu náttúrugæða lands-
ins.
Verk heimsprófaðra verkfræð-
inga, doktorsprófaðra og höfunda
nýtingaráætlana aflvirkjana til
orkuvinnslu og markaðssetningar,
eru gerð tortryggileg af slíku of-
forsi í verðlaunaritgerðum ný-
bókmennta að nálgast meiðyrði á
störf orkunýtingarfyrirtækjanna og
sá grunur hefur vaknað öllu venju-
legu fólki, að ekki sé hægt að verð-
launa dægurbókaskrif sem innihaldi
ekki að minnsta kosti eina gáfulega
setningu um sóðaskap orkufyr-
irtækja okkar allra landsmanna.
Afleiðing er þá þegar stóraukinn
raforkukostnaður. Þessi þrætubók
er að verða alltof dýr fyrir nauð-
synlegan markað íslenskra verð-
launabókmennta og venjulega Ís-
lendinga, því verður brátt að
prenta hana í útlenskum prent-
smiðjum með hjálp aðkeyptra at-
vinnulausra prentara frá Íslandi
fyrir „neytendamarkaðinn“ á Ís-
landi.
Jæja, „þetta ætti ekki að vera
verkefni okkar á grjóthólmanum“,
eins og kokkurinn minn þá orðaði
dásemdina framundan, þegar báran
varð sterkari við að sigla upp á
landgrunnið og pottarnir fóru af
stað. Slyngjubrettin þurfa að vera á
sínum stað þegar brimbárur vagga
þjóðarskútunni, það er klárt. Það á
svo sannarlega við um landgrunnið.
Þar hafa verið á ferð vísindamenn
sem sett hafa slyngjubrettin á við-
kvæma staði, opnað eða lokað eftir
ástandi þeirra gæða sem sóst var
eftir. Um þá nýtingu fer fram hóf-
söm samræða og pólitíkin hefur
hingað til farið að ráðum vís-
indanna, sem snúast um að stunda
ekki rányrkju.
Rannsókn mannfræðinga þarf að
liggja fyrir á því hvers vegna sumir
segjast vera náttúruverndarmenn á
Íslandi og eigi með því köllun að
vera, fyrst og síðast, gegn nýtingu
endurnýjanlegrar orku. Ekki er
það rányrkja! Skyldi það vera
vegna þess að hún færir þjóðinni
grundvallarauðæfi? Skyldi það vera
vegna þess að orkuiðnaðurinn er
verðugur andstæðingur og hag-
kvæmt er að hafa við hann þrætu-
bók? Þangað er hægt að sækja aur
í meiri og meiri rannsóknir á lífríki
landsins með óbilgjörnum kröfum,
látalátum og brigslum. Ég held það
sé nærri sanni. Samkvænt fjár-
lögum kostar það ríkissjóð marga
milljarða króna á ári að halda úti
alls konar náttúrueftirliti með okk-
ur sem erum illa innrætt og óheið-
arleg gagnvart náttúru landsins.
Ég þekki engan rafvæðingar- eða
línumann, sem lagt hafa fram líf og
heilsu til að rafvæða bæi og byggð-
ir þessa lands, sem farið hefur með
hernaði um landið, enda margir
listamenn til líkama og sálar. Alla-
vega og sannarlega jafningjar
þeirra sem þerruðu tár af hvarmi
hjá ljúflingnum á Bessastöðum við
afhendingu bókmenntaverðlauna.
Sem var svo væmin að mér varð
óglatt.
„Hvort skræfa hann er eða skálkur“
– ætti orkuiðnaðurinn að spyrja
Eftir Erling Garðar
Jónasson »Um þá nýtingu fer
fram hófsöm sam-
ræða og pólitíkin hefur
hingað til farið að ráðum
vísindanna, sem snúast
um að stunda ekki rán-
yrkju.
Erling Garðar Jónasson
Höfundur er fv. rafvæðingarmaður.
Árið var 1897, júl-
ímánuður, lífið á Íslandi
gekk þennan mánuð
eins og það hafði gengið
um aldir, en í augsýn
voru þó breyttir tímar. Í
þessum júlímánuði
braut útgerðarmaður
frá Seltjarnarnesi blað í
sögu þjóðarinnar. Út-
gerðarmaðurinn var að
festa kaup á fiskiskipi
frá Hull. Skipið var tvímastra kútter,
85 smálestir að stærð, smíðað árið
1885 í Englandi. Skipið kostaði 325
sterlingspund. Við komuna til Íslands
fékk skipið nafnið Guðrún Blöndahl. Í
september 1898 komu til nýir eig-
endur og var skipinu þá gefið nafnið
Sigurfari. Kútter Sigurfari var
happaskip og þótti gott
sjóskip og aflaðist æv-
inlega vel á hann. Hann
var seldur til Færeyja
árið 1919. Stórt skref
var stigið á Íslandi með
tilkomu skútualdar og
kútteranna sem tóku
við af árabátunum.
Akranes átti hug-
sjónamann árið 1972
sem var annt um minj-
ar og menningu fyrri
tíma: Þetta var sókn-
arprestur Akurnes-
inga, sr. Jón M. Guðjónsson. Sr. Jón
hafði hug á að fá til Íslands skip sem
höfðu valdið straumhvörfum á Íslandi
á 19. öld. Fyrir atorku sr. Jóns og öfl-
ugan liðsstyrk Kiwanisklubbsins Þyr-
ils á Akranesi og velunnara, voru fest
kaup á kútter frá Færeyjum. Kútter
Sigurfari var aftur kominn til Íslands
eftir 55 ára fjarveru. Hann var dreg-
inn frá Færeyjum og honum lagt við
bryggju á Akranesi í júlímánuði 1974.
Þá var 91 ár frá því hann var byggð-
ur. Árið 1976 var Sigurfara komið
fyrir á undurstöðum við Byggðasafn-
ið að Görðum á Akranesi, þar sem
hann átti að varðveitast og vera um
langa tíð, til minnis um sögulegt tíma-
bil þegar íslenskir sjómenn gátu yf-
irgefið árabáta og farið um borð í öfl-
ug og traust skip.
Þetta skip sem stolt sigldi um ís-
lenskan sæ og færði Íslendingum
björg í bú, bíður nú örlaga sinna við
Byggðasafnið að Görðum á Akranesi.
Sigurfari átti sinn þátt í þeirra tíma
byltingu, sem varð með auknum afla-
brögðum, aukinni hagsæld, og öryggi
sjómanna. Nú liggur fyrir að hugsjón
sr. Jóns M. Guðjónssonar er að verða
að engu, nema skjótt verði brugðið
við. Kútter Sigurfari sem átti að
verða til minningar um mikið um-
breytingatímabil, er nú að grotna nið-
ur vegna vankunnáttu og þekking-
arleysis. Kútter Sigurfari hefði átt að
varðveitast í húsi, eða hafður á floti
eins og frændur okkar Færeyingar
gera til varðveislu sinna gömlu skipa.
Er enn hægt að varðveita hugsjón
sr. Jóns M. Guðjónssonar? Stundum
er sagt að vilji sé allt sem þarf. Gæti
það enn átt við um varðveislu Sig-
urfara? Það eru íslenskar stór-
útgerðir sem gætu haft fjármagn og
kraft til að varðveita það framtak
hugsjónamanna sem lifðu skútuöld-
ina, og þeirra sem keyptu Sigurfara
til Íslands árið 1897. Þeirra sem lögðu
hornstein að því sem íslensk fiski-
skipaútgerð er í dag.
Stórútgerðir, takið höndum saman
og bjargið merkum minjagrip um
sögu fiskiskipaútgerðar á Íslandi.
Þá sigldi fleyið stolt, Kútter Sigurfari
Eftir Eðvarð Lárus
Árnason »Kútter Sigurfari var
happaskip og þótti
gott sjóskip og aflaðist
ævinlega vel á hann.
Eðvarð Árnason
Höfundur er fv. lögreglumaður og
áhugamaður um báta og skip.
Ekkert
bensín,
takk.
Þann 20. febrúar kemst
einn heppinn áskrifandi
Morgunblaðsins í samband
við Volkswagen e-Golf.
w
w
w
.versdagsins.is
Hann veitir
kraft hinum
þreytta og
þróttlausum
eykur hann
mátt.