Morgunblaðið - 11.02.2015, Blaðsíða 21

UMRÆÐAN 21
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 11. FEBRÚAR 2015
Á forsíðu vikublaðs-
ins Reykjavíkur hinn
17. janúar er auglýsing
frá löggiltum múr-
arameistara. Þar eru
tilgreindar flísalagnir
sem hluti af þeirri þjón-
ustu sem hann býður
upp á. Eflaust hafa
margir lesendur lagt
flísar eða fengið ein-
hvern nákominn til að hjálpa sér við
slíkt. En hitt kannast þó flestir við,
að hafa leitað til fagmanns í grein-
inni. Ef ekki til að leggja flísar með
gæði í huga, þá til þess að flota gólf,
múra upp veggi, eða í aðra múrvinnu.
Múrverk er fyrst og fremst fagvinna
þar sem ending og áferð skipta miklu
máli. Viljum við halda í iðnina? Sjá
hana eftirsóknarverða, löggilta og að
vinnan teljist vönduð, fagmannleg og
verkið fallegt?
Að virða verðmæti og gera vel
Þegar fram koma hugmyndir um
að endurskoða og jafnvel afnema lög-
gildingu iðngreina þurfum við að
staldra við. Vissulega draga menn
ekki alltaf skarpar línur milli tilrauna
þess handlagna við að afgreiða hand-
verk, á milli handverks og hönnunar
eða handverks og lista, en hug-
myndin um ábyrga og vel menntaða
iðnaðarmenn er aldagömul og gegn.
Hún er líka í samræmi við kröfur um
að virða verðmæti og hamla gegn só-
un. Það er hlutverk fagmannsins að
skila vönduðu verki sem greitt er fyr-
ir. Löggilding iðngreina er í sam-
ræmi við kröfuna um öryggi og vönd-
uð og fagleg vinnubrögð. Stefnan
stuðlar líka að því að varðveita mik-
ilvæga þekkingu.
Löggilding er réttmæt
Um 60 löggiltar iðngreinar eru
skráðar á Íslandi. Sumar hafa verið
fjölmennar, aðrar fámennar og sum-
ar eru við það að gleymast. Náms-
leiðirnar eru nokkrar en nám undir
handleiðslu meistara er algengast. Í
sumar iðnir vantar fólk, aðrar eru
vinsælar og enn aðrar hafa takmað-
arkað aðgengi vegna fárra meistara.
Vissulega getur farið svo að iðn
hverfi eða að tækniþróun geri lög-
gildingu úrelta. Það verður að teljast
til undantekningar. Allt þarf þetta
umræðna og endurskoðunar við en
þá með það fyrir augum að styrkja
iðngreinarnar og efla iðnnám. Af
hverju? Til þess að auka fjölbreytni í
atvinnulífi, höfða til ungs fólks með
ólíka hæfileika og rækta það sem
manninum er eiginlegt: Að skapa,
rækta, upphugsa og stunda. Löggilt-
ar iðngreinar mynda kjölfestu en svo
erum við flest eitthvað að stússa án
beinnar hjálpar fagmanna.
Þýskt dæmi
Við skulum horfa til Þýskalands og
nota iðngreinina flísa- og mósaík-
lagnir til þess að skoða hvað um fagið
varð eftir að löggilding 53 af 94 iðn-
greinum þar í landi var afnumin árið
2004. Þar á meðal var einmitt sú sér-
grein sem er innan iðnar múrarans
hér hjá okkur. Aðilar á borð við Fé-
lagsvísindastofnun við Háskólann í
Göttingen og iðnsambönd hafa fylgst
í áratug með þróun þessa fags og
hinna sem ekki eru löggilt lengur og
birt niðurstöður sínar. Í iðnumdæmi
Erfurt fjölgaði t.d. fyrirtækjum í
greininni úr 226 í 1.232 á tíu árum og
er það yfir 500% fjölgun. Lærlingum
fækkaði úr 54 í 14. Nú eru aðeins 8
nemar eftir á samningi hjá meistara
en meisturunum fækkar óðum. Eft-
irspurn er samt mikil eftir faglærð-
um aðilum í greininni og beiðnum um
verkefni til þeirra fjölgaði mikið.
Umfang verkefna í heild var aftur á
móti svipað. Þar með deildust verk-
efni á miklu fleiri fyrirtæki en áður,
sem flest eru lítil, jafnvel einyrkjar.
Veruleg fagþekking hefur glatast, og
margir þeirra menntuðu sem eftir
eru hafa nóg að gera við að lagfæra
galla eftir fúskarana. Þegar litið er
heilt yfir handverk sem gefið var
frjálst, ef nota má það orðalag, kem-
ur í ljós að dæmið hér að ofan er
nokkuð lýsandi. Á fimm árum eftir
2004 voru 60% nýrra handverksfyr-
irtækja í Þýskalandi horfin og gjald-
þrot mjög algeng. Fyrir 2004 lifðu
70% nýstofnaðra fyrirtækja í sömu
greinum lengur en fimm ár. Svört
vinna í byggingariðnaði jókst að
sama skapi, undirboðum fjölgaði í
harðri samkeppninni, laun lækkuðu
til langs tíma litið og skaðabótakröf-
um vegna gallaðra verka fjölgaði.
Stöldrum við
Sannarlega er ekki hægt að alhæfa
um allar iðnir eða spegla reynslu af
afnámi löggildingar í einu landi fylli-
lega yfir á annað. Sagan ytra segir
okkur margt engu að síður. Nú er
verið að skoða iðnnám í heild á Ís-
landi og unnið hefur verið að úttekt á
löggildingu iðngreina, jafnvel með
breytingar í huga. Þá gildir að vinna
verkefnin í samráði og með hag iðn-
aðarmanna, kaupenda þjónustunnar
og ungs fólks að leiðarljósi. Vinnan
verður líka að taka til þess hvernig
má aðlaga erlenda fagmenn, sem
hingað flytja, að ábyrgu fagkerfi.
Þeir eru jafn mikilvæg viðbót við
vinnuafl í landinu og erlendir há-
skólaborgarar eða ófaglært fólk. At-
vinnufrelsi og fagmennska eru ekki
eitt og það sama, hvað sem snertiflöt-
um kann að líða. Telji einhver að
Evrópusambandið knýi á um afnám
löggildingar iðngreina, er það rangt.
Þaðan hefur komið beiðni til sam-
bandslandanna um að skoða og skil-
greina þarfir fyrir löggiltar greinar.
Engar kvaðir eru um fækkun þeirra.
Það er eftir sem áður í höndum lög-
gjafa hvers lands, í góðri sátt við fag-
stéttirnar, að breyta einhverju í
þessum efnum. Föstudaginn 23. jan-
úar var fjallað í fjölmiðlum um þriðj-
ungs fækkun nema í íslenska bygg-
ingargeiranum. Viljum við að slík
öfugþróun einkenni flestar iðn-
greinar?
Fagmennska?
Eftir Sigurð Má
Guðjónsson og
Ara Trausta
Guðmundsson
» Löggilding iðngreina
er í samræmi við
kröfuna um öryggi og
vönduð og fagleg vinnu-
brögð. Stefnan stuðlar
líka að því að varðveita
mikilvæga þekkingu.
Sigurður Már
Guðjónsson
Sigurður Már er bakara- og konditor-
meistari. Ari Trausti er rithöfundur
og jarðvísindamaður.
Ari Trausti
Guðmundsson
Krabbameinsfélagið full-
yrðir að skimunarpróf Bláa
naglans, sem hóf í árs-
byrjun að senda það öllum
fimmtugum á árinu til að
leita að blóði í hægðum,
standist alls ekki viðmið um
skimun fyrir krabbameini í
ristli og endaþarmi. Í fram-
haldi af þessu hefur leit-
arstöðin hvatt Bláa naglann
til að hætta þessum send-
ingum vegna þess að það
veitir falskt öryggi. Mér
finnst rétt að benda á þetta
hér í víðlesnum Velvakanda.
Borgari.
Velvakandi Svarað í síma 569-1100 frá kl. 10-12 velvakandi@mbl.is
Hópleit
Böðuð bleiku Árlega greinast um 1450 manns með
krabbamein hér á landi.
BRIDS
Umsjón Arnór G.
Ragnarsson| brids@mbl.is
Bridsdeild Breiðfirðinga
Það var spilað á 10 borðum 8. febr.
sl. Þetta var 3. dagur í 4 daga keppni
þar sem 3 bestu gilda.
Úrslit kvöldsins í N/S:
Oddur Hanness. – Árni Hannesson 259
Guðm. Sigursteinson – Björn Árnason 246
Jón Jóhannss. – Sveinn Sveinsson 231
Úrslit A/V
Magnús Sverriss. – Halldór Þorvaldss. 279
Björn Arnarson – Jón V. Jónmundss. 236
Hörður Einarsson – Björn Sigurbjörnss.
232
Guðrún Jörgensen – Þórður Ingólfss. 232
Staðan í mótinu:
Guðm. Sigursteins. – Unnar A. Guðmss. 760
Magnús Sverriss. – Halldór Þorvaldss. 757
Oddur Hanness. – Árni Hannesson 752
Rúnar Lárusson – Guðlaugur Sveinss. 697
Ingibjörg Guðmundsd. – Sólveig/Kristín
687
Spilað er á sunnudögum kl. 19.
E-60 Bekkur
Verð frá kr. 59.000
Fáanlegur í mismunandi lengdum.
Gylfaflöt 16-18 •112 Reykjavik • Sími 553 5200 • solo.is
Íslensk hönnun og framleiðsla
www.facebook.com/solohusgogn
Retro borð með stálkanti
Verð frá kr. 96.000
Fáanlegt í mismunandi stærðum.
E-60 Stólar
Klassísk hönnun frá 1960
Hægt að velja um lit og áferð
Verð frá kr. 24.300
Útsölulok
allt að 50% afsláttur
RÚMFÖT HANDKLÆÐI DÚKAR METRAVARA RÚMTEPPI
Z-Brautir og gluggatjöld
Faxafeni 14,108 Reykjavík | Sími 525 8200 | www.z.is | Opið virka daga 10-18 — laugardaga 11-15
vefna
ðarva
ra
frá 5
00 kr
.
mete
rinn
H
ön
nu
n:
M
or
gu
nb
la
ði
ð
01
15