Morgunblaðið - 23.02.2015, Qupperneq 35

MENNING 35
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 23. FEBRÚAR 2015
an hjá mér sé verulega sótt í ís-
lenska menningarsögu.“
„Ó, guð vors lands!“
Það var undir áhrifum frá 90.
sálmi Saltarans sem Matthías Joch-
umsson orti lofsönginn sem síðar
varð þjóðsöngur Íslands. Áhrif Dav-
íðssálmanna eiga því sterkar teng-
ingar til sögu og menningar okkar
Íslendinga. „Næst á eftir 23. sálmi
Saltarans er 90. sálmurinn hvað
mest notaður. Tengsl þjóðsöngsins
við sálminn er því meginástæða þess
að 90. sálmurinn hljómar kunnulega
í eyrum flestra Íslendinga. Lofsöng-
inn orti Matthías í tilefni 1.000 ára
afmælis Íslandsbyggðar árið 1874
og fékk gamlan bekkjarfélaga sinn,
tónskáldið Sveinbjörn Sveinbjörns-
son, sem bjó í Edinborg, til að semja
lag við sálminn.“
Tilvísun í sálminn og áhrif hans á
lofsöng Matthíasar segir Gunn-
laugur að rekja megi til Pétur Pét-
urssonar, biskups Íslands, á tíma af-
mælishátíðarinnar. „Pétur hafði
hann látið þau boð ganga út að pred-
ikunartextinn, sem fara átti með í
guðþjónustum er voru haldnar um
allt land í tilefni 1.000 ára afmæl-
isins, skyldi vera nokkur vers úr
sálmi 90. Það er augljóst hvers
vegna sálmurinn varð fyrir valinu
hjá biskupnum því talað er um í hon-
um að 1.000 ár séu í augum Drottins
sem dagurinn í gær. Þetta er gott
dæmi um áhrif Davíðssálmanna á ís-
lenska menningarsögu og skemmti-
legt að þjóðsöngur okkar, sem flutt-
ur var fyrst í í Dómkirkjunni 2.
ágúst árið 1874, eigi tilvíst sína að
þakka Saltaranum.“
Latínan og sagan upphafið
Áhuga sinn á Davíðssálmum segir
Gunnlaugur eiga rætur að rekja til
áranna við Menntaskólann í Reykja-
vík, þar sem hann stundaði nám í
latínudeild skólans. „Mín uppáhalds-
fög voru saga og latína og það er lík-
lega helsta ástæðan fyrir því að ég
fór í guðfræðinám að stúdentsprófi
loknu. Fortíðin og hinn forni tími
hefur alltaf heillað mig og ég náði
fljótlega góðum tökum á hebresku,
tungumáli Gamla testamentisins, og
minn góði lærimeistari og vinur pró-
fessor Þórir Kr. Þórðarson (1924-
1995) treysti mér ótrúlega snemma
til að kenna hana.“
Davíðssálmarnir heilluðu Gunn-
laug snemma og bók hans um
áhrifasögu þeirra er ekki síst komin
til vegna þess tómarúms sem Gunn-
laugur skynjaði í fræðunum um
sálmana. „Gamla testamentið er
mitt fræðasvið og ég furðaði mig á
að í ritskýringu þessa heillandi rit-
safns var síðari tíma áhrifasögu
hinna fornu texta lítið eða ekki sinnt
í ritskýringu þeirra.. Ég fór því
sjálfur í minni kennslu að fylla upp í
tómarúmið og setja nemendum mín-
um fyrir verkefni á þessu vanrækta
sviði.“
Markviss vinna að útgáfu Áhrifa-
sögu Saltarans tók Gunnlaug um tvö
ár en hann segir aðdragandann þó
vera mun lengri. „Eins og komið
hefur fram eru sálmarnir mér afar
kærir og ég haft mikinn áhuga á
þeim, bæði trúarlegan áhuga og
fræðilegan. Ég skrifaði t.d. fyrir 20
árum fjölrit þar sem ég gerði sam-
anburð á 30 sálmum séra Valdimars
Briem (1848-1930), vígslubiskups frá
Stóra Núpi, og 30 sálmum Saltarans
en Valdimar er það sálmaskáld okk-
ar sem orti hvað mest út frá Biblí-
unni. Eftir hann liggja m.a. Davíðs-
sálmarnir í íslenskum sálmabúningi
út frá öllum 150 sálmunum. Sam-
fylgd þeirra með íslenskri þjóð er
orðin um þúsund ára löng og þeir
hafa styrkt hana og mótað með
miklu víðtækari hætti en flestir gera
sér grein fyrir,“ segir Gunnlaugur
og bætir því við að honum finnist
það skemmtilegt að þessi bók hans
skuli koma fyrir augu lesenda nú
þegar 200 ár eru liðin frá stofnun
Hins íslenska biblíufélags, elsta
starfandi félags í landinu.
sögulegu ljósi
Morgunblaðið/Kristinn
Sálmar Gunnlaugur A.
Jónsson prófessor við guð-
fræðideild Háskóla Íslansds
var í́ tvö ár að skrifa nýja
bók sína Áhrifasaga Salt-
arans en bókin er mikið og
vandað verk og vegur 2 kg.
að sögn Gunnlaugs.
Málverkið Harpa Davíðs í Kaldalóni eftir Einar Hákonarson prýðir
forsíðu bókar Gunnlaugs. Verkið er tilvísun í 121. Davíðssálm, sem er
í miklu uppáhaldi hjá Gunnlaugi. „Einar steypir saman persónu Dav-
íðs Konungs og Sigvalda Kaldalóns, læknis og tónskálds. Verkið er
mér því mjög kært enda Sigvaldi afi minn,“ segir Gunnlaugur og
bendir á að heimfærsla fornra texta til nútímans í málverkum Einars
sýni sig í verkinu.
Harpa Davíðs í Kaldalóni
Brúni salurinn
30 – 60 manns
Blái salurinn
20 – 40 manns
InghóllGræni salurinn
60 – 80 manns 80 – 140 manns
í hjarta Reykjavíkur
Hafið samband í síma 551 7759
Tel + 354 552 3030
restaurant@restaurantreykjavik.is
www.restaurantreykjavik.is
Vesturgata 2 - 101 Reykjavík
Aðalsalurinn
fyrir allt að 200 manns
Billy Elliot (Stóra sviðið)
Fös 6/3 kl. 19:00 frums. Fim 19/3 kl. 19:00 8.k. Sun 12/4 kl. 19:00 13.k
Lau 7/3 kl. 19:00 2 k. Fös 20/3 kl. 19:00 aukas. Fim 16/4 kl. 19:00 14.k
Sun 8/3 kl. 19:00 3.k. Sun 22/3 kl. 19:00 9.k Fös 17/4 kl. 19:00 15.k
Þri 10/3 kl. 19:00 aukas. Fim 26/3 kl. 19:00 aukas. Sun 19/4 kl. 19:00 aukas.
Mið 11/3 kl. 19:00 4.k. Fös 27/3 kl. 19:00 aukas. Mið 22/4 kl. 19:00
Fim 12/3 kl. 19:00 5.k. Sun 29/3 kl. 19:00 10.k Fim 23/4 kl. 19:00
Sun 15/3 kl. 19:00 6.k. Mið 8/4 kl. 19:00 11.k Fös 24/4 kl. 19:00
Þri 17/3 kl. 19:00 aukas. Fim 9/4 kl. 19:00 12.k
Mið 18/3 kl. 19:00 7.k. Lau 11/4 kl. 19:00 aukas.
Fjölskyldusýning í hæsta gæðaflokki
Lína langsokkur (Stóra sviðið)
Lau 28/2 kl. 13:00 Sun 15/3 kl. 13:00 Sun 29/3 kl. 13:00
Sun 1/3 kl. 13:00 Lau 21/3 kl. 13:00 Sun 12/4 kl. 13:00
Sun 8/3 kl. 13:00 Sun 22/3 kl. 13:00
Lau 14/3 kl. 13:00 Lau 28/3 kl. 13:00
Sterkasta stelpa í heimi er mætt á Stóra sviðið
Kenneth Máni (Litla sviðið)
Fös 27/2 kl. 20:00 Lau 7/3 kl. 20:00 Lau 14/3 kl. 20:00
Lau 28/2 kl. 20:00 Fim 12/3 kl. 20:00 Lau 21/3 kl. 20:00
Fös 6/3 kl. 20:00 Fös 13/3 kl. 20:00
Stærsti smáglæpamaður Íslands stelur senunni
Öldin okkar (Nýja sviðið)
Fös 27/2 kl. 20:00 Lau 28/2 kl. 20:00 Sun 1/3 kl. 20:00
Síðustu sýningar
Beint í æð (Stóra sviðið)
Fös 27/2 kl. 20:00 Fös 13/3 kl. 20:00 Lau 21/3 kl. 20:00
Lau 28/2 kl. 20:00 Lau 14/3 kl. 20:00 Lau 28/3 kl. 20:00
Sprenghlægilegur farsi
Ekki hætta að anda (Litla sviðið)
Fim 26/2 kl. 20:00 Sun 1/3 kl. 20:00
Nýtt verk eftir Auði Övu Ólafsdóttur
Taugar - Íslenski dansflokkurinn (Nýja sviðið)
Fim 26/2 kl. 20:00 5.k.
Tvö nýstárleg og óhefðbundin dansverk
Dúkkuheimili –★★★★ , S.B.H. Mbl.