Dagblaðið Vísir - DV - 02.11.2009, Síða 2

2 mánudagur 2. nóvember 2009 fréttir
Barnalán Glitnis og Byrs Flest af
barnalánunum tíu í stofnfjáraukning-
unni í Byr í desember árið 2007 fóru frá
Glitni og til barna í Nóatúnsfjölskyldunni
svokölluðu, eiganda fjárfestingafé-
lagsins Saxhóls sem var stór hluthafi í
báðum fjármálafyrirtækjunum.
BARNALÁN NÓATÚNS-
FJÖLSKYLDUNNAR
Barnalán Glitnis til stofnfjárkaupa í sparisjóðnum Byr fóru flest til barna systkinanna úr Nóatúnsfjölskyld-
unni. Fjárfestingafélag fjölskyldunnar, Saxhóll, var stór hluthafi í Glitni og Byr. Eitt systkinanna segir að
þáttur Glitnis megi ekki gleymast og að hann hefði ekki skuldsett börn sín ef hann hefði vitað að það væri
ólöglegt. Hann segir að það hafi verið freistandi að taka lán fyrir börnin þar sem Glitnir hefði kynnt lánveit-
ingarnar sem áhættulausar. Hann sér ekki siðleysið í því að skuldsetja börn sín.
Foreldrarnir sem ákváðu að skuld-
setja börn sín hjá Glitni til að fjár-
magna stofnfjárbréfakaup ófjárráða
barna sinna í sparisjóðnum Byr árið
2007 koma flestir úr systkinahópn-
um í Nóatúnsfjölskyldunni svoköll-
uðu. Viðskiptablaðið greindi frá því
á fimmtudaginn að Glitnir hefði lán-
að tíu börnum peninga til að kaupa
stofnfjárbréf í Byr í stofnfjáraukning-
unni í desember 2007 og að Íslands-
banki, áður Glitnir, ætlaði sér að inn-
heimta lánin.
Blaðið greindi hins vegar ekki frá
því hverjir foreldrar barnanna tíu
væru en alveg ljóst var af fréttinni
að það voru foreldrar barnanna sem
tóku ákvörðunina um að leita eft-
ir lánveitingunni til stofnfjárbréfa-
kaupanna fyrir hönd barna sinna þar
sem þau voru ekki fjárráða á þeim
tíma sem lánin voru veitt.
Síðan fréttin birtist í Viðskipta-
blaðinu hefur Íslandsbanki gefið
það út að hann muni ekki innheimta
lánin til barnanna og munu þau þá
væntanlega verða afskrifuð í bank-
anum. Börnin munu því væntanlega
ekki bíða fjárhagslegt tjón af lántök-
unni.
Lánað til barna systkina
Systkinahópurinn sem um ræðir eru
börn Jóns Júlíussonar, fyrrverandi
eiganda Nóatúnsverslananna, sem
seldi verslanirnar inn í Kaupás árið
2000. Samkvæmt heimildum DV eru
flest af börnunum úr fjölskyldum
systkinanna. Fjárfestingafélag syst-
kinanna, Saxhóll, átti um 7,5 pró-
senta hlut í Byr og félag sem var að
hluta til í eigu þess, Saxbygg, keypti 5
prósenta hlut í Glitni í apríl 2007 fyrir
um 20 milljarða króna. Saxhólssystk-
inin voru því stórir hluthafar í báðum
fjármálafyrirtækjunum, Byr og Glitni,
þegar stofnfjáraukingin fór fram.
Þegar lánveitingarnar voru veitt-
ar í stofnfjáraukningunni átti sér stað
mikil valdabarátta innan Byrs um
framtíðaryfirráð yfir sparisjóðnum
og má reikna með að lánveitingarnar
til barnanna hafi verið liður í þessari
baráttu.
Stofnfjáreignin sú sama
Í nær öllum tilfellum er stofnfjáreign
barnanna sú sama: rúmlega 14 millj-
ónir króna. Öll áttu börnin stofnfjár-
bréf fyrir stofnfjáraukninguna í Byr
en höfðu einungis rétt á að kaupa
ákveðið magn bréfa til viðbótar, upp
að ákveðinni upphæð, og skýrir það
þá staðreynd að flest þeirra eiga jafn-
mikið af stofnfjárbréfum.
Þrjú af börnunum sem fengu lán
frá Glitni til að kaupa stofnfjárbréf í
sparsijóðnum eru dætur Jóns
Þorsteins Jónssonar,
fyrrver-
andi stjórnarformanns Byrs. Þær eru
sautján, fjórtán og fjögurra ára í dag.
DV hefur ekki náð tali af Jóni Þor-
steini sem búsettur er í Bretlandi um
þessar mundir.
Freistandi ef áhættan er engin
Börn systkina Jóns Þorsteins fengu
einnig lán til að taka þátt í stofnfjár-
aukningunni, meðal annars tvö börn
Einars Arnar Jónssonar. Þau eru fædd
árin 1991 og 1999. Einar Örn stað-
festir að börn hans hafi fengið lán hjá
Glitni til að fjármagna stofnfjárkaup-
in. Hann segir að þegar viðræðurnar
um lánveitingarnar hafi átt sér stað
við Glitni hafi bankinn kynnt lánin
sem svo að veð væri tekið í bréfun-
um og að önnur áhætta væri ekki fyr-
ir hendi. „Forsendan á bak við þetta
hjá okkur var sú að bankinn ætlaði
bara að ganga að þessum bréfum
ef þetta gengi ekki upp og punktur,“
segir Einar Örn.
Aðspurður hvort hann telji að
þetta réttlæti þá ákvörðun foreldr-
anna að taka lán fyrir hönd barnanna
og skuldsetja þau þar með segir Ein-
ar: „Ef það er engin áhætta í þessu,
hvort sem það eru börn eða aðrir,
hlýtur að vera ákaflega freistandi að
taka slík lán... Við fengum svo bara
fjármálakerfið á hliðina en á þessum
tíma voru menn öðruvísi stemmdir
og töldu ekki mikla áhættu í þessu,“
segir Einar og bætir því við að auðvit-
að sé það siðferðileg spurning hvort
menn hefðu átt að taka þessi lán fyr-
ir börn sín eða ekki. Hann telur hins
vegar að áhættuleysi lántökunnar
hafi réttlætt þá ákvörðun. „Það hlýt-
ur alltaf að spila stóran þátt í þessu
hversu mikil áhættan var fyrir börnin.
Þetta var kynnt sem áhættulaus lán-
taka og að ekki yrði gengið á börnin,“
segir Einar þegar hann er spurður að
því hvort honum finnist skuldsetn-
ing barna ekki vera siðlaus óháð því
hvort í henni felist áhætta eða ekki.
Lánveitingarnar voru kynnt-
ar þannig fyrir hönd bankans að
arðgreiðslurnar af stofnfjárbréfa-
eigninni myndu greiða lánin upp á
árunum 2008 og 2009. Íslenska fjár-
málakerfið fór hins vegar á hliðina og
varð því ekkert af því að lántakend-
urnir fengju arð af stofnfjárbréfunum
og greiddu hann til Glitnis nú í sum-
ar. Lánin eru því enn útistandandi í
bankanum, bæði hjá börnunum og
þeim lögráða einstaklingum sem
tóku lánin. Viðskiptin hefðu því get-
að gengið upp ef íslenska fjármála-
kerfið hefði ekki farið á hliðina. „Það
vissi auðvitað enginn hvað myndi
gerast,“ segir Einar Örn og vísar til ís-
lenska efnahagshrunsins.
Enginn lét hann
vita í bankanum
Einar segir að ef hann hefði vitað að
hugsanlega væri það lögbrot að taka
slík lán í nafni barnanna hefði hann
ekki tekið lánin fyrir hönd barna
sinna tveggja. Hann segist ekki hafa
vitað það á þeim tíma að ekki væri
heimilt að láta ólögráða einstaklinga
taka lán til að kaupa hlutabréf og að
enginn í bankanum hafi sagt hon-
um það. Aðspurður hvort hann hafi
ekki fengið bréf frá sýslumanninum
í Reykjavík þar sem hann lét foreldr-
ana vita að þeir mættu ekki skuldsetja
börn sín á þennan hátt til að kaupa
hlutabréf segir Einar Örn að bréfið
frá sýslumanni hafi borist í október
2008, tíu mánuðum eftir stofnfjár-
aukninguna. „Þá var þetta orðinn
hlutur... Maður fer niður í banka og
býst þá við að þeir segi: Þetta geng-
ur ekki. Þú verður að fá samþykki hjá
sýslumanni fyrir þessu. Þá kannski
hefði ég stoppað. Bankinn var ekk-
ert að benda okkur á þetta... Ég hefði
viljað fá ábendingu um að þetta
mætti ekki,“ segir Einar Örn og bætir
því við að fólk hafi verið með falskar
væntingar um að þetta væri í lagi þar
sem bankinn hefði gefið grænt ljós á
lánveitingarnar.
Hundruð í sömu sporum
Barn bróður þeirra Jóns Þorsteins og
Einars Arnar, Júlíusar Þórs Jónsson-
ar, fékk einnig lán í Glitni. Það var
17 ára þegar lánin voru veitt. Annað
barn Jóns er einnig stofnfjáreigandi
en var orðið fjárráða þegar lánveit-
ingarnar voru veittar. Í þeirra tilfell-
um er stofnfjáreignin í Byr sú sama
og rætt var um hér að ofan.
Júlíus vildi ekki ræða um lánveit-
„Ef það er engin áhætta í þessu, hvort sem það
eru börn eða aðrir, þá hlýtur að vera ákaflega
freistandi að taka slík lán.“
InGI F. VILHjáLmSSon
blaðamaður skrifar ingi@dv.is