Dagblaðið Vísir - DV - 09.11.2009, Page 14

14 mánudagur 9. nóvember 2009 fréttir
„Botnlaust sukk og óstjórn hins op-
inbera er aðalvandamálið sem við
stöndum frammi fyrir í dag og er
ein af meginástæðunum fyrir verð-
bólgunni. Í mínum huga er stærð rík-
isins bara sóun og dæmi um illa rekið
ríkisvald,“ segir Guðmundur Ólafs-
son, lektor í hagfræði við Háskóla Ís-
lands.
Umfang íslenska ríkisins hefur
margfaldast á undanförnum árum.
Starsfólki hins opinbera hefur til
dæmis fjölgað um 38 prósent á síð-
asta áratug og opinberum fyrirtækj-
um fjölgaði svipað, eða um 36 pró-
sent. Starfsfólk, stofnanir, nefndir,
útgjöld og tekjur ríkisins hafa þannig
vaxið umtalsvert á meðan vænlegra
hefði verið að minnka hlutfall ríkisins
af vergri þjóðarframleiðslu. Það er að
minnsta kosti mat þeirra sérfræðinga
sem DV ræddi við. Þeir telja brýnt að
minnka ríkisbáknið hið fyrsta.
Einkaframtakið er aflvélin
Guðmundur segist hafa bent á það á
undanförnum árum hversu óeðlilega
íslenska ríkið hafi stækkað á undan-
förnum árum. Hann segir of marga
í vinnu hjá ríkinu og að ríkið taki
sér of mikið fé til rekstrar. „Þeir sem
hafa farið með ríkisfjármálin hafa
sagst ætla að minnka ríkið en það er
því miður bara þvert á móti. Fjölg-
un starfsmanna hefur verið mikil og
hlutur ríkisins í þjóðarframleiðslunni
hefur vaxið,“ segir Guðmundur.
Ólafur Ísleifsson, lektor í hag-
fræði við Háskólann í Reykjavík, seg-
ir íslenska ríkið aldeilis hafa vaxið á
undanförnum misserum. Hann tel-
ur það forgangsverkefni að snúa þró-
uninni við. „Út af fyrir sig er stærð
ríkisins stórt vandamál því öflugasta
verðmætasköpunin fer fram í hönd-
um einkaaðila. Mun vænlegra er að
ýta undir einkaframtakið því það er
mótorinn sem skapar peningana og
gerir okkur kleift að bjóða upp á það
velferðarkerfi sem flestir Íslendingar
ætlast til. Í því ljósi að einkaframtakið
er aflvélin þá er það umhugsunarefni
hversu mikið ríkið hefur stækkað og
á það hefur margoft verið bent. Það
þarf að vinda bráðan bug að því að
snúa þessari þróun við, það stórverk-
efni blasir við og á að hafa forgang,“
segir Ólafur.
Þarf að taka til
Gunnar Helgi Kristinsson, prófessor í
stjórnmálafræði við Háskóla Íslands,
tekur undir og segir ljóst að stærð rík-
isins sé meiri en æskilegt er. „Þetta er
afleit þróun. Ég held að það séu mjög
fáir sem halda því fram að ríki af okkar
stærðargráðu skapi ekki mörg vanda-
mál. Mjög stórt ríki hlýtur að vera
vandamál. Slíkt þarf að fjármagna og
það þýðir álögur á borgarana og fyr-
irtækin. Í þenslunni sem var virðast
menn hafa gleymt að beita aðhalds-
semi og ákveðið agaleysi virðist hafa
ríkt í ríkisbúskapnum. Menn fóru út
á ansi þunnan ís og fyrir vikið hefur
ríkið vaxið meira en heppilegt er. Eft-
ir sitjum við með gríðarlega stórt ríki,
sem er miklu stærra en æskilegt er,“
segir Gunnar Helgi.
Þór Saari, hagfræðingur og þing-
maður Hreyfingarinnar, deilir áhyggj-
unum um stærð ríkisins á undanförn-
um árum. Hann telur mikilvægt að
skera niður hið allra fyrsta. „Ríkisvald-
inu hefur tekist að eyða miklu meiri
peningum undanfarin ár en nokkru
sinni áður. Með allri rafrænni stjórn-
sýslu hefði ég haldið að þróun ríkisins
hefði frekar átt að vera á hinn veginn.
Það mætti segja mér að hjá ríkinu sé
fullt af óþörfu fólki og það þarf að taka
til. Þegar menn hafa verið of lengi við
völd komast þeir upp með ýmislegt.
Þá byrja menn að hlaða undir sig og
sína, því miður er það oft svoleiðis.
Þannig er verið að ráða inn fólk í alls
konar stöður, sem jafnvel engin þörf
er á. Ég er alveg viss um það að hjá
ríkinu sé hægt að fækka starfsfólki um
ein 20 prósent,“ segir Þór.
Út í hött
„Útgjöldin hafa vaxið gríðarlega og
fullyrðingar um að sjálfstæðismenn
séu einhverjir eðalstjórnendur rík-
isfjármála eru alveg út í hött. Und-
ir þeirra stjórn jók ríkið þenslu sína
meira en nokkru sinni. Þetta sýn-
Báknið Blés út
TrausTi hafsTEinsson
blaðamaður skrifar: trausti@dv.is
Umsvif ríkisins hafa aukist umtalsvert undanfarinn áratug. Þannig hefur til dæmis
umfang fyrirtækja, nefnda, starfsmanna og útgjalda margfaldast. Guðmundur Ólafs-
son, lektor í hagfræði við Háskóla Íslands, hefur áhyggjur af ríkisbákninu og segir
sjálfstæðismenn hafa verið í ruglinu undanfarin ár.
algjört rugl Guðmundur
segir botnlaust sukk og
óstjórn hins opinbera meg-
invandamál þjóðarbúsins.