Dagblaðið Vísir - DV - 06.01.2010, Blaðsíða 11

n Hvenær var samþykkt að Íslendingar borguðu Icesave? Í lok
ágúst á síðasta ári samþykkti Alþingi ríkisábyrgð á Icesave-reikning-
unum með efnahagslegum fyrirvörum. Í nóvember 2008 hafði Árni
Mathiesen, þáverandi fjármálaráðherra, gefið vilyrði þess efnis.
n Hvers vegna borga Íslendingar Icesave? Rammalöggjöf
Evrópusambandsins um innstæðutryggingar segir fyrir um að það ríki
sem banki er frá, beri að tryggja að lágmarki ríflega 20 þúsund evrur á
hverjum innlánsreikningi. Þetta gildir jafnt um banka Í heimalandinu
og útibú bankanna annars staðar á svæðinu. Þessi rammalög voru
innleidd í íslensk lög árið 1999. Deilt er um hvort þau gildi í kerfishruni
eins og átti sér stað á Íslandi.
n Hvert fóru innistæður Breta og Hollendinga sem voru á
Icesave-reikningunum? Á þessu stigi málsins er ekki hægt að
vita það með vissu. Líklegt er þó að Lansdbankinn hafi greitt inn á
gömul lán sem hann skuldaði. Bankinn fjármagnaði sig að mestu með
innlánum. Auk þess voru Icesave-innistæður notaðar í fjárfestingar og
útlán Landsbankans, bæði hér heima og erlendis. Stærstu lántakendur
Landsbankans voru Baugur og Novator.
n Hversu mikið kostar Icesave deilt niður á hvern Íslending? Ef
eignir Landsbankans duga fyrir helmingi Icesave-skulda má gera ráð
fyrir því að um 490 milljarðar falli á Íslendinga. Það jafngildir að um 1,5
milljónir falli á hvert einasta mannsbarn á Íslandi. Ef eignir Landsbank-
ans duga upp í 75 prósent af skuldunum fellur um 1,1 milljón króna á
hvern Íslending.
n Hversu mikið kostar Icesave fyrir ríkissjóð í heildina? Í
heildina er talið að Icesave-skuldin nemi um 600 til 700 milljörðum
króna, en á móti kemur að eignir Landsbankans ganga upp í þessar
skuldir. Óvíst er hversu mikið endurheimtist, en bjartsýnustu spár gera
ráð fyrir því að eignir Landsbankans muni duga fyrir Icesave-skuldum
og þá séu vaxtagreiðslur eftir. Algengt mat er að eignir Landsbankans
dugi fyrir helmingi Icesave-skulda.
n Hvaðan fær ríkið peninga til að borga Icesave? Vonast er
til þess að eignir Landsbankans dugi til að greiða að minnsta kosti
helming og allt upp í 95 prósent af höfuðstól Icesave-skuldarinnar
að frádregnum vöxtum. Í millitíðinni þarf íslenska ríkið að borga tugi
milljarða króna í vexti árlega, sem koma af skattfé. Gjaldeyrislán frá
AGS og Norðurlöndum á ekki að nota til að borga þessar skuldir.
n Hefur Icesave áhrif á lán ríkisins frá Norðurlöndum og
Alþjóðagjaldeyrissjóðnum? Bretar og Hollendingar hafa áður
beitt sér í alþjóðastofnunum gegn Íslendingum og lánin frá AGS og
Norðurlöndum voru háð samþykki Breta og Hollendinga. Bretar og
Hollendingar geta beitt sér fyrir því að hindra afgreiðslu AGS á meðan
Icesave-málið er í hnút.
n Hvenær fer þjóðaratkvæðagreiðslan fram? Áður en þjóðar-
atkvæðagreiðsla getur farið fram þarf að kalla saman þing til þess að
setja lög um þjóðaratkvæðagreiðslur. Það kallar á fjölmörg úrlausar-
nefni, til dæmis hvort aukinn meirihluta þurfi til að fella frumvarp og
hvort setja þurfi lög um lágmarksþátttöku í kosningunum. Í 26. grein
stjórnarskrárinnar segir að þjóðaratkvæðagreiðsla skuli fara fram eins
fljótt og auðið er, algengt viðmið er að ekki megi líða meira en tveir
mánuðir, en þó ekki minna en fjórar vikur.
n Hefur forsetinn raunverulega heimild til að synja lögum
staðfestingar? Forseti Íslands hafði aldrei notað málskotsrétt
sinn fyrr en Ólafur Ragnar beitti honum í fjölmiðlamálinu árið 2004.
Forsetinn túlkar 26. grein stjórnarskrárinnar sér í hag, þar sem segir:
„Ef Alþingi hefur samþykkt lagafrumvarp, skal það lagt fyrir forseta
lýðveldisins til staðfestingar eigi síðar en tveim vikum eftir að það
var samþykkt, og veitir staðfestingin því lagagildi. Nú synjar forseti
lagafrumvarpi staðfestingar, og fær það þó engu að síður lagagildi,
en leggja skal það þá svo fljótt sem kostur er undir atkvæði allra
kosningarbærra manna í landinu til samþykktar eða synjunar með
leynilegri atkvæðagreiðslu. Lögin falla úr gildi, ef samþykkis er synjað,
en ella halda þau gildi sínu.“ Þetta ákvæði er þó langt frá því að vera
óumdeilt.
n Geta Bretar og Hollendingar gert eigur Íslendinga
upptækar vegna Icesave? Það er mjög ólíklegt, en ekki útilokað.
Eiríkur Bergmann Evrópufræðingur bendir á að ef milliríkjadeila er
farin í mjög hart getur hvað sem er gerst. valgeir@dv.is
Spurt og svarað um Icesave
6. janúar 2010 MIÐVIKUDAGUR 11
FORSETINN VELDUR UPPNÁMI
komulags við stjórnvöld í Hollandi
og Bretlandi, en þau fela í sér viður-
kenningu Íslendinga á skuldbinding-
um sínum. Þau lög voru samþykkt á
Alþingi með aðkomu fjögurra þing-
flokka eins og tilgreint var í yfirlýs-
ingu forseta 2. september 2009. - Nú
fær þjóðin valdið og ábyrgðina í sínar
hendur,“ segir í yfirlýsingu forsetans
frá því í gær.
Beðið viðbragða viðsemjenda
Þá ríkir einnig óvissa um viðbrögð
hollenskra og breskra stjórnvalda,
en frá því í lok nóvember síðastlið-
ins hafa þau haft heimild til þess að
gjaldfella lán sín vegna Icesave-inn-
stæðutrygginganna. Sá möguleiki er
fyrir hendi að þau geri slíkt og höfði
mál til greiðslu Icesave-skuldarinnar
óháð þeim samningi sem lögfestur
hefur verið, meðal annars um 7 ára
greiðslufrest.
Einnig er sá möguleiki fyrir
hendi að hollensk og bresk stjórn-
völd taki þá afstöðu að enginn
samningur sé fyrir hendi úr því lög-
in hafi ekki verið staðfest af forseta
og geri viðeigandi ráðstafanir í sam-
ræmi við það. Við slíkar aðstæður
hefðu Íslendingar í raun ekkert að
kjósa um í þjóðaratkvæðagreiðslu.
Það reynir því talsvert á stjórn-
völd að halda sjó næstu daga og
vikur gagnvart Bretum og Hollend-
ingum sem þegar hafa látið í ljós
óánægju og efasemdir um ákvörð-
un forsetans þrátt fyrir að hann hafi
vonast til þess að ákvörðunin legði
grunninn að góðri sambúð við allar
þjóðir. Það þykir með öðrum orð-
um mjög brýnt að koma Icesave-
málinu í öruggt skjól.
Loks hefur verið gagnrýnt að í
milliríkjasamningum um Icesa-
ve-skuldbindingarnar skuli láns-
kjör ekki aðeins fest í lög af þjóð-
þinginu heldur hugsanlega einnig
með þjóðaratkvæðagreiðslu. Það
bindi hendur þingsins síðar meir til
þess að endursemja um lánskjörin
ef aðstæður breytast. Auk þess geti
erlendir viðsemjendur hengt sig í
niðurstöðu þjóðaratkvæðagreiðslu
telji þeir það hagsmunum sínum til
framdráttar.
„Ákvörðun Ólafs Ragn-
ars hefur legið í loftinu
í þröngum hópi manna
í nokkra daga sam-
kvæmt heimildum DV.“
„Við höfum verið að kalla eftir því
að nýta þetta tækifæri sem nú
gefst til samstöðu til að leysa Icesa-
ve-málið sem okkur hefur fund-
ist vanta,“ segir Þorgerður Katrín
Gunnarsdóttir, varaformaður Sjálf-
stæðisflokksins. Hún segir að Ólaf-
ur Ragnar Grímsson hafi með synj-
un sinni verið samkvæmur sjálfum
sér. Hann telji sig hafa þennan rétt.
Þorgerður segist hafa orðið fyr-
ir vonbrigðum með ákvörðun rík-
isstjórnarinnar um að samþykkja
Icesave-lögin án þess að reyna
að ná samstöðu um málið. Því sé
það kjörið tækifæri til samstöðu.
Þannig verði þjóðin sáttari við það
en hún er í dag.
Hún telur að ríkisstjórnin hafi
ekki enn stutt málstað Íslands í Ic-
esave-málinu á erlendri grund
þrátt fyrir að vera búin að sitja í
næstum því heilt ár. Vitað var að
ákvörðun forsetans um synjun yrði
Íslandi erfið erlendis fyrstu dagana.
Utanríkisráðuneytið verði að sýna
að það sé ekki upp á punt. Það verði
að vinna að hagsmunum Íslands á
erlendri grund. Enginn tali efna-
hagslega hagsmuni Íslands niður
nema ríkisstjórnin sjálf.
Að mati Þorgerðar voru við-
brögð ríkisstjórnarinnar við ákvörð-
un forsetans óvenju hörð og svart-
sýn í gær. „Ég vona að við náum að
komast upp úr þeim skotgröfum
sem ríkisstjórnin fór strax í á sín-
um fyrsta blaðamannafundi eftir
ákvörðun forsetans. Hú var óhemju
pirruð,“ segir hún. Það skipti máli
að farið verði í þjóðaratkvæða-
greiðlsu af yfivegun og með það að
leiðarljósi að málið verði leyst með
samvinnu. Allir verði að koma að
sátt málsins. Hún undirstrikar að
sjálfstæðismenn séu reiðubúnir að
vinna að lausn málsins. Það verði
að nýta tækifærið núna. „Við höfum
ítrekað það að þetta mál snýst ekki
um ríkisstjórnina og við höfum ekki
krafist þess að ríkisstjórnin fari frá
vegna þessa máls,“ segir Þorgerður
að lokum.
as@dv.is
ÞORGERÐUR KATRÍN GUNNARSDÓTTIR, VARAFORMAÐUR SJÁLFSTÆÐISFLOKKSINS:
Óvenju pirruð ríkisstjórn
Upp úr skotgröfunum Þorgerður Katrín
Gunnarsdóttir, varaformaður Sjálfstæðis-
flokksins, telur að ríkisstjórnin hafi strax
farið ofan í skotgrafir sem hún þurfi að
komast upp úr.
MYND HEIÐA HELGADÓTTIR