Dagblaðið Vísir - DV - 23.07.2010, Blaðsíða 40

Benedikt fæddist að Hvilft við Ön-
undarfjörð en ólst upp í Reykja-
vík. Hann lauk stúdentsprófi frá
Menntaskólanum í Reykjavík 1943,
BA-prófi í sagnfræði frá Harvard
University í Bandaríkjunum 1946
og stundaði framhaldsnám í Ox-
ford á Englandi 1947.
Benedikt var íþróttafréttarit-
ari og jafnframt blaðamaður öðru
hvoru við Alþýðublaðið 1938-43,
fréttastjóri þar 1946-50 og ritstjóri
þar 1959-69, ritstjóri Samvinnunn-
ar 1951-58 og jafnframt forstöðu-
maður fræðsludeildar Sambands
íslenskra samvinnufélaga síðari
ritstjóraárin þar, forstjóri Fræðslu-
myndasafns ríkisins 1969-78, ut-
anríkisráðherra 1978-79, forsæt-
isráðherra og utanríkisráðherra í
minnihlutastjórn Alþýðuflokksins
1979-80, sendiherra í Stokkhólmi
1982-87, sendiherra í Austurlönd-
um 1987-89 og sendiherra hjá SÞ í
New York 1989-91.
Benedikt sat í bæjarstjórn
Reykjavíkur fyrir Alþýðuflokkinn
1950-54, var landskjörinn alþm. Al-
þýðuflokksins 1956-59, alþm. Vest-
urlands 1959-78, og alþm. Reyk-
víkinga 1978-82. Hann var fyrsti
varaforseti neðri deildar Alþingis
1959-71, var fulltrúi á allsherjar-
þingum og hafréttarráðstefnu SÞ,
sat í stjórn þingmannasambands
NATO 1956-59 og sótti einnig fundi
þeirra 1962-65, 1968, 1970, 1975 og
1977, var skipaður í nýbýlastjórn,
síðar landnámsstjórn 1959-74, í
endurskoðunarnefnd vegalaga
1961 og í nefnd til að endurskoða
lög um veitingasölu, gistihúsahald
o.fl. 1964, í nefnd til að semja frum-
varp um landgræðslu, var kosinn
í endurskoðunarnefnd laga um
þingsköp Alþingis 1966, í endur-
skoðunarnefnd hafnalaga 1966, í
endurskoðunarnefnd laga um ut-
anríkisþjónustu 1968, í endurskoð-
unarnefnd laga um friðun Þing-
valla og um náttúruvernd 1968 og
í endurskoðunarnefnd útvarpslaga
1969.
Benedikt sat lengur í Útvarps-
ráði en flestir aðrir frá 1956-71, var
mikill baráttumaður fyrir íslensku
sjónvarpi, var formaður undirbún-
ingsnefndar íslensks sjónvarps og
formaður Útvarpsráðs 1957-59 og
1960-71 og því formaður er íslenskt
sjónvarp tók til starfa, 1966, sat í
Rannsóknaráði ríkisins 1956-71, í
stjórn Framkvæmdastofnunar rík-
isins 1971-78 og í bankaráði Seðla-
banka Íslands 1981-82.
Benedikt sat í miðstjórn Al-
þýðuflokksins 1949-80, var vara-
formaður Alþýðuflokksins 1952-54
og 1965-74 og formaður flokksins
1974-80.
Fjölskylda
Benedikt kvæntist 11.8. 1947, Heidi
Jaeger Gröndal, f. 13.4. 1922, bóka-
verði og húsmóður. Hún er dóttir
Werners Jaeger, prófessors við Har-
vard, og Theodoru Jaeger húsmóð-
ur sem bæði eru látin.
Börn Benedikts og Heidi eru
Jón, f. 26.4. 1949, kennari í Reykja-
vík, kvæntur Dórótheu Emilsdóttur
húsmóður og eiga þau þrjú börn,
Hauk Geir Gröndal, f. 1976, Heiðu
Gröndal, f. 1980, og Benedikt Karl
Gröndal, f. 1986; Tómas, f. 27.5.
1955, nú látinn, var lektor í Gauta-
borg, kvæntur Milví Link Grön-
dal verslunarkonu; Einar, f. 25.6.
1960, háskólakennari í San Diego í
Bandaríkjunum, kvæntur Guðrúnu
Guðmundsdóttur húsmóður.
Systkini Benedikts: Sigurlaug,
f. 8.5. 1926, fyrrv. læknafulltrúi í
Reykjavík; Halldór, f. 15.10. 1927, d.
23.7. 2009, sóknarprestur í Reykja-
vík; Ragnar, f. 17.7. 1929, fyrrv.
verslunarmaður í Reykjavík; Þórir,
f. 8.5. 1932, forstjóri og ræðismaður
í Flórída í Bandaríkjunum; Ragn-
heiður, f. 20.9. 1934, fyrrv. lækna-
fulltrúi í Reykjavík; Gylfi, f. 17.4.
1936, d. 29.10. 2006, rithöfundur í
Kópavogi.
Foreldrar Benedikts: Sigurður
Gröndal, f. 3.11. 1903, d. 6.6. 1979,
rithöfundur og hótelstjóri að Val-
höll á Þingvöllum, síðar yfirkenn-
ari í Reykjavík, og Mikkelína María
Sveinsdóttir, f. 9.1. 1901, d. 30.11.
1999, húsmóðir.
Ætt
Sigurður var sonur Benedikts
Gröndal, skálds og skólastjóra,
sonar Gunnlaugs, pr. í Hvammi
Stefánssonar, prófasts í Stafholti,
bróður Þuríðar, langömmu Vig-
dísar Finnbogadóttur. Önnur syst-
ir Stefáns var Sigríður, langamma
Önnu, móður Matthíasar Johann-
essen skálds, föður Haralds ríkis-
lögreglustjóra. Þriðja systir Stef-
áns var Guðrún, langamma Helga
Hálfdánarsonar þýðanda og Hann-
esar Péturssonar skálds, en hálf-
systir Stefáns var Rannveig, lang-
amma Þórunnar, móður Gylfa Þ.
Gíslasonar, ráðherra og formanns
Alþýðuflokksins, föður Þorsteins
heimspekings, Vilmundar ráð-
herra og Þorvalds hagfræðipróf-
essors. Stefán var sonur Þorvalds,
pr. og skálds í Holti Böðvarsson-
ar, pr. í Holtþingum Högnason-
ar, prestaföður á Breiðabólstað
Sigurðssonar. Móðir Benedikts
Gröndal, skálds og skólastjóra var
Valborg Elísabet, systir Sigríðar,
móður Magnúsar Bjarna Blöndal,
skálds og ritstjóra Reykjavíkur, og
Björns Blöndal læknis, langafa
Helgu Kjaran, móður Birgis Ár-
mannssonar alþm. Bróðir Valborg-
ar Elísabetar var Benedikt Grön-
dal yngri, skáld og rithöfundur í
Reykjavík. Valborg Elísabet var
dóttir Sveinbjarnar, skálds og rekt-
ors Latínuskólans Egilssonar, b. í
Innri-Njarðvík Sveinbjarnarson-
ar. Móðir Sveinbjörns var Guðrún
Oddsdóttir. Móðir Valborgar Elísa-
betar var Helga Benediktsdótt-
ir Gröndal, skálds og yfirdómara.
Móðir Sigurðar Gröndal var Sigur-
laug Guðmundsdóttir, sjómanns í
Ólafsvík Guðmundssonar og Sig-
ríðar Bjarnadóttur.
Mikkelína María er dóttir
Sveins, b. í Hvilft í Önundarfirði
Árnasonar og Rannveigar, systur
Örnólfs í Skálavík, afa Haraldar J.
Hamar ritstjóra. Rannveig er dóttir
Hálfdáns, hreppstjóra í Meirihlíð í
Bolungarvík Örnólfssonar.
Andlát
Benedikt Gröndal
fyrrv. forsætisráðherra
Sigurður
Thoroddsen
verkfræðingur -
f.24.7. 1902, d. 29.7. 1983
Sigurður Thoroddsen var án
efa í hópi virtustu og þekktustu
verkfræðinga þjóðarinnar á
sinni tíð. Hann var ekki einn um
það í sínum frændgarði að vera
vel þekktur. Það átti eins við um
foreldra hans, sum systkinin,
börn hans og ýmsa aðra niðja.
Sigurður fæddist á Bessa-
stöðum á Álftanesi, sonur Skúla
Thoroddsen, alþm. og ritstjóra,
og k.h., Theódóru Thoroddsen
skáldkonu.
Meðal systkina Sigurðar voru
Bolli Thoroddsen verkfræðing-
ur, Katrín, alþm. og læknir, Skúli,
alþm. og lögmaður, Jón, skáld
og lögfræðingur sem dó ungur,
Unnur, móðir Skúla Halldórs-
sonar tónskálds, og Guðmund-
ur læknaprófessor, faðir Þránd-
ar kvikmyndagerðarmanns.
Föðurbræður Sigurðar voru
einnig þjóðþekktir menn, þeir
Þorvaldur náttúrufræðingur,
Sigurður verkfræðingur, faðir
Gunnars Thoroddsen forsæt-
isráðherra, og Þórður, alþm. og
læknir, faðir Emils Thoroddsen
tónskálds.
Meðal barna Sigurðar má
nefna Dag Sigurðarson skáld og
Signýju sálfræðing, móður Katr-
ínar Jakobsdóttur menntamála-
ráðherra.
Sigurður lauk stúdentsprófi
frá MR, cand.phil.-prófi frá HÍ
og prófi í byggingarverkfræði frá
DTH í Kaupmannahöfn 1927.
Sigurður stofnaði verkfræði-
stofu 1932 og starfrækti hana til
1961 en stofnaði þá, ásamt sam-
starfsmönnum sínum, Verk-
fæðistofu Sigurðar Thorodd-
sen sf. og var framkvæmdastjóri
hennar til 1974.
Sigurður hafði mikil áhrif á
sviði mannvirkjagerðar, gerði
uppdrætti og áætlanir fyr-
ir fjölda stórframkvæmda, s.s.
dráttarbrautir, hafskipabryggj-
ur, vatnsveitur, holræsagerð og
fjölda virkjanaframkvæmda.
En hann var einnig listfengur
eins og margir frændur hans og
hélt m.a. fjölda myndasýninga.
Merkir
ÍslendingAr
Fæddur 7.7. 1924 - Dáinn 20.7. 2010
40 minning 23. júlí 2010 föstudagur
Í blaðaviðtali fyrir mörgum árum var
Benedikt Gröndal spurður hvernig
hann vildi að hans yrði minnst. Hann
svaraði eitthvað á þessa leið: „Ég vil
að mín verði minnst sem heiðarlegs
manns, sem aldrei, vísvitandi, gerði
á hlut nokkurs annars manns.“ Það er
sannfæring mín, að þannig verði Bene-
dikts best minnst. Hann var ekki stór-
yrtur né fór hann fram með ofsa. Þvert
á móti var hann hæglátur í allri fram-
göngu og einstaklega prúður maður.
Hann var fyrst og fremst maður sátta
og samninga og kom þannig í verk fjöl-
mörgum hagsmunamálum íslenskr-
ar alþýðu. Hann var forsætisráðherra í
nokkra mánuði í minnihlutastjórn Al-
þýðuflokksins og sagði sjálfur, að það
eitt hefði réttlætt þá ríkisstjórn, að hún
leiddi í lög mikilvæg réttindi eldri borg-
ara og lífeyrisþega.
Í samstarfi við Benedikt á Alþýðu-
blaðinu, í Alþýðuflokknum og á Al-
þingi lærði ég að meta mannkosti hans.
Hann blandaði aldrei saman störfum
sínum fyrir flokkinn og persónulegum
hagsmunum. Völd sín og áhrif mis-
notaði hann aldrei. Hann var einarður
jafnaðarmaður, sem barðist fyrir marg-
víslegum stjórnkerfisbreytingum, sem
lutu að auknu frelsi, þátttöku og áhrif-
um almennings við ákvarðanatöku í
mikilvægum málaflokkum. Tillögur
sínar um stjórnkerfisbreytingar hygg
ég að hann hafi sótt til Bandaríkjanna.
Benedikt hafði mikil áhrif á til-
urð sjónvarps á Íslandi og var dyggur
stuðningsmaður Ríkisútvarpsins. Sjálf-
ur varð hann þekktur útvarpsmaður,
þegar hann stjórnaði vinsælum dæg-
urmálaþætti í útvarpinu. Hann var
fastlega þeirrar skoðunar, að hlutverk
Ríkisútvarpsins á vettvangi menning-
ar, upplýsingar og til varðveislu tung-
unnar, væri svo veigamikið að einka-
reknir fjölmiðlar gætu aldrei komið í
stað þess.
Benedikt var formaður Alþýðu-
flokksins í hinum stóra kosningasigri
flokksins 1978. Þá náði kjöri hópur
ungra manna, sem voru vígreifir og
ætluðu flokknum stórt hlutverk. Það
var erfitt verkefni að stýra þessum
kappsama hópi og svo fór fljótlega,
að sigurinn rann út í sandinn og varð
að litlu. Þessi niðurstaða varð Bene-
dikt mikið áfall, enda var sigur flokks-
ins 1978 einhver stærsta stundin í sögu
hans.
Benedikt var áhugamaður um
vestræna samvinnu og skrifaði mikið
um utanríkismál. Hann var einlægur
stuðningsmaður Atlantshafsbanda-
lagsins og hvatti til aukinna samskipta
Íslendinga við aðrar þjóðir á sviði versl-
unar og viðskipta. Hann var víðsýnn og
laus við fordóma.
Þessi heiðursmaður er nú látinn eft-
ir langvinn og erfið veikindi. Ég minnist
hans sem góðs og réttsýns manns, sem
var heiðarlegur og vildi þjóð sinni vel.
Í minningu Benedikts Gröndal
eftir árna gunnarsson, fyrrv. alþm. og framkvæmdastjóra