Dagblaðið Vísir - DV - 13.08.2010, Qupperneq 25

föstudagur 13. ágúst 2010 fréttir 25
Borgartúni 37 Kaupangi, Akureyri www.netverslun.is
ThinkPad Edge 15,6” AMD
liPur og yfirvEguð
Tilboðsverð
159.900 kr..
15,6"
15,6" skjár
320GB
3
lenovo g555
MEirA fyrir PEninginn
Tilboðsverð
129.900 kr..
15,6"
15,6" skjár
320GB
3
Kíktu á úrvalið á netverslun.is
NINJADAGUR NÝHERJA
Laugardaginn 14. ágúst frá klukkan 11-15
Þú gætir unnið glæsilega T
hinkPad
X100e fartölvu frá Nýherja
Bláu Ninjurnar verða á staðnum
Gúmmíhermenn
heimta réttlæti
íska einræðisherrann Getúlio Vargas
um að útvega gúmmí í staðinn fyrir
milljónir dala í formi lána, lausafjár
og tækja.
Opinberar tölur eru ekki til um
hversu margir gúmmíhermannanna
létust af völdum sjúkdóma og árása
dýra, en sagnfræðingar hafa áætlað
að tæpur helmingur þeirra hafi lát-
ist áður en Japanar gáfust upp í sept-
ember 1945.
Þrælar í helvíti
Ferreira Lima rifjar upp daginn þeg-
ar hann kom til frumskógarins í Am-
asón sem birtist honum grænn og
blómlegur, eftir margra mánaða
ferðalag með vörubíl og báti. „Við
héldum að við værum komnir til par-
adísar, en í staðinn varð hún að hel-
víti fyrir okkur,“ segir hann.
„Þetta var þrældómur,“ segir Ant-
onio Barbosa da Silva, annar gúmmí-
hermaður. „Við fengum engin laun.
Við fengum ekki að borða þegar við
uppfylltum ekki kröfurnar.“ Brasilíu-
stjórn hafði lofað heilsugæslu, hús-
næði og fæði fyrir hermennina, en
braut öll loforðin.
„Þeir gáfu okkur bara tvenn-
ar buxur, þegar aðrar voru skítug-
ar, klæddi ég mig í hinar. Við gátum
hvergi sofið svo við urðum að byggja
kofa úr viði og pálmalaufum,“ segir
Pereira de Araujo.
Þúsundir gúmmíhermanna lét-
ust úr malaríu, lifrarbólgu og gulu,
þar sem engir læknar né sjúkrahús
voru nærri. Aðrir lentu í gini jagúara
og krókódíla eða voru bitnir af eitur-
slöngum.
„Þeir sem vildu fara fengu launin
sín í umslagi og var sagt að þeir væru
nú frjálsir ferða sinna. En neðar á
veginum biðu hermenn og skutu þá.
Þeir skiluðu svo peningunum til yfir-
mannsins,“ segir Manuel Pereira de
Araujo í samtali við BBC.
Í mörgum tilfellum fylgdu fjöl-
skyldur mannanna þeim til frum-
skógarins. Vicenza da Costa var að-
eins fjórtán ára gömul þegar faðir
hennar ákvað að fjölskyldan myndi
yfirgefa heimahagana, fylkið Ceara,
þar sem miklir þurrkar eyðilögðu
uppskeruna. „Hann sagði við móð-
ur mína: „Förum Candida. Ég setti
niður síðustu fræin mín og jurtin er
nú þegar dauð eftir átta daga þurrk.“
En þetta voru heimahagarnir og ég
vildi ekki fara. Ég grét alla daga,“ seg-
ir hún.
Sneru aldrei heim
Þegar stríðinu lauk, breyttist ekki
mikið, fyrir utan að stuðningur
Bandaríkjamanna var ekki lengur til
staðar. Sumir gúmmíhermannanna
vissu ekki einu sinni að stríðið væri
búið, enda bárust fréttir seint og illa
til þessara afskekktu og einangruðu
svæða í miðjum frumskóginum.
„Ég var himinlifandi þegar stríð-
inu lauk, því ég hélt að ég gæti loks-
ins snúið heim,“ segir Alcidino dos
Santos. „En þegar ég ræddi við yf-
irmennina um að fá að fara, sagði
hann: „Ertu að grínast?“ og skipaði
mér að halda áfram að vinna.“
Þar sem gúmmíhermennirnir
voru bláfátækir og gátu ekki borgað
fyrir farið heim, héldu flestir þeirra
áfram að vinna í frumskóginum í
Amasón. Þeir kvæntust og stofnuðu
fjölskyldur, og héldu annað hvort
áfram að safna gúmmíi eða lifðu á
ávöxtum frumskógarins í áratugi,
týndir og gleymdir.
Vilja sanngjarnar bætur
Eftir nokkra áratugi ákváðu stjórn-
völd að borga mönnunum eftirlaun.
Í dag fá þeir 8.300 gúmmíhermenn
sem enn eru á lífi og 6.500 ekkjur fall-
inna hermanna 1.020 brasilísk reais
á mánuði, sem nemur um 65 þúsund
íslenskum krónum. Þeir eru ósátt-
ir við greiðslurnar, segja þær allt of
lágar miðað við hörmungarnar sem
þeir gengu í gegnum og loforð stjórn-
valda í stríðinu.
Claudionor Ferreira Lima, forseti
gúmmíhermannasamtakanna, seg-
ist nú vera vongóður um að bæturn-
ar hækki. Teymi lögfræðinga vinnur
nú að því að málið verði tekið upp
hjá þinginu og dómstólar eru komn-
ir í málið.
„Afi minn var gúmmíhermaður
og ég ólst upp við sögurnar af þeim.
Framlag þeirra og óréttlætið sem
þeir sættu, lifir í minningu fólksins á
Amasón-svæðinu,“ segir lögfræðing-
urinn Irlan Rogerio Erasmo da Silva.
„Við krefjumst þess að hver gúmmí-
hermaður fái 763.800 reais [um 50
milljónir íslenskra króna]. Við ætlum
að sækja bætur fyrir mannréttinda-
brotin gegn þeim.“
Of seint fyrir suma
Margir gúmmíhermannanna
dreyma um að flytja loksins „heim“.
„Ég hef beðið í öll þessi ár eftir bót-
unum mínum,“ segir Pereira Araujo.
„Þegar ég fæ þær, ætla ég að snúa
heim, norðaustur. Foreldrar mín-
ir eru löngu fallnir frá, en ég ætla að
vera með bræðrum mínum og systr-
um.“
En tíminn er á þrotum í lífi gömlu
mannanna og fyrir fjölmarga þeirra
munu hugsanlegar bótagreiðslur
koma of seint.
Þúsundir gúmmíhermanna létust úr malaríu, lifr-
arbólgu og gulu, þar sem engir
læknar eða sjúkrahús voru nærri.
Aðrir lentu í gini jagúara og krók-
ódíla eða voru bitnir af eiturslöng-
um.
Í vesturhluta Amasón Í þessum skógum,
sem virtust fagrir og gjöfulir að sjá, týndu
tugþúsundir ungra manna lífi þegar hinum
svokölluðu gúmmíhermönnum var þrælað
út í síðari heimsstyrjöldinni. ReuteRS
ungir og kátir 55 þúsund
kornungir menn voru fluttir á
vörubílum sem þessum, og síðar
bátum, til Amasón. Þeim var lofað
gulli og grænum skógum. Þegar
þeir komust á leiðarenda sáu þeir
að það var lygi. Frumskógurinn varð
að helvíti.